Oktawian August

Gaius Octavius Thurinus (od 44 r. p.n.e. Gaius Iulius Caesar Octavianus)

August z Prima Porta
Cesarz rzymski
Okres	od 16 stycznia 27 p.n.e. do 19 sierpnia 14
Poprzednik	Gajusz Juliusz Cezar (dyktator rzymski)
Nast?pca	Tyberiusz
Dane biograficzne
Dynastia	julijsko-klaudyjska
Data i miejsce urodzenia	23 wrze?nia 63 p.n.e. Rzym
Data i miejsce ?mierci	19 sierpnia 14 Nola
Przyczyna ?mierci	prawdopodobnie malaria
Miejsce spoczynku	Mauzoleum Augusta
Ojciec	Gajusz Oktawiusz
Matka	Atia Starsza
Rodze?stwo	Oktawia Starsza Oktawia Młodsza
Mał?e?stwo	Skrybonia od 40 p.n.e. do 39 p.n.e.
Dzieci	Julia
Mał?e?stwo	Liwia Druzylla od 38 p.n.e.
Multimedia w Wikimedia Commons

Gaius Octavius Thurinus (Gajusz Oktawiusz Turyn), po adopcji Gaius Iulius Caesar Octavianus (Gajusz Juliusz Cezar Oktawian) (ur. 23 wrze?nia 63 roku p.n.e. w Rzymie , zm. 19 sierpnia 14 roku n.e. w Noli ) ? pierwszy cesarz rzymski , panował od 16 stycznia 27 roku p.n.e. do ?mierci jako Imperator Caesar Augustus. Po ?mierci zaliczony został w poczet bogow jako ?Divus Augustus”. Syn Gajusza Oktawiusza i Atii Starszej ( Atia Maior ), wnuk siostry Juliusza Cezara i jego adoptowany testamentem syn.

Pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Rod Oktawiuszow wywodził si? z Velitrae , poło?onego w Lacjum miasta Wolskow . Do senatu wprowadził ich Tarkwiniusz Stary , a do patrycjatu Serwiusz Tuliusz . Sam Oktawian twierdził, ?e pochodzi ze starego i zamo?nego rodu ekwitow , a pierwszym senatorem był dopiero jego ojciec. Marek Antoniusz twierdził, ?e pradziadek Oktawiana był wyzwole?cem z Thurium i trudnił si? powro?nictwem ^[1] .

Gajusz Oktawiusz urodził si? w Rzymie, za konsulatu Marka Tuliusza Cycerona i Gajusza Antoniusza w dziewi?tym dniu przed kalendami pa?dziernika, na krotko przed wschodem sło?ca. Przydomek Thurinus nadano mu jeszcze w niemowl?ctwie, by? mo?e w nawi?zaniu do miejsca pochodzenia przodkow, chocia? popularna była rownie? wersja o zwyci?skiej walce ze zbiegłymi niewolnikami, jak? miał w okolicach Thurium stoczy? tu? po jego urodzeniu ojciec Oktawiana ^[2] . Jego babk? ze strony matki była Julia, siostra Cezara ^[2] . Urodził si? w znaku Wagi, ale ze wzgl?dow politycznych na zodiakalnego opiekuna wybrał Kozioro?ca ^[3] .

Ojca utracił, gdy miał cztery lata. Jako 12-latek wygłosił mow? nad grobem babki, a w cztery lata po?niej przywdział tog? m?sk? ^[2] i został hojnie obdarowany łupami wojennymi podczas triumfu Cezara nad Afryk?. Gdy ten ostatni wyruszył w roku 45 p.n.e. do Hiszpanii przeciw synom Pompejusza, Oktawian ? cho? jeszcze słaby po przebytej chorobie ? wyruszył za nim, czym zdobył sobie zaufanie dyktatora ^[2] .

Gdy dowiedział si? o ?mierci Cezara i wyznaczeniu jego na spadkobierc?, długo wahał si?, co robi?, na koniec jednak udał si? do pretora rzymskiego Gajusza Antoniusza i oznajmił, ?e dziedzictwo przyjmuje ^[2] .

Walka o władz? po ?mierci Cezara [ edytuj | edytuj kod ]

Po zabojstwie Cezara (15 marca 44 roku p.n.e.) Marek Juniusz Brutus i Gajusz Kasjusz Longinus , ktorzy nie mieli ?adnego planu działania, zaj?li Kapitol, ale wkrotce ? wobec postawy Marka Antoniusza, ludu i weteranow ? opu?cili Rzym udaj?c si? na Wschod, gdzie mieli obj?? namiestnictwa prowincji. W tym samym celu Decymus Juniusz Brutus wyjechał do Galii Przedalpejskiej . Marek Antoniusz ruszył za nim i zacz?ł oblega? Mutin? , by ?odzyska? swoj?” prowincj? ^[4] . Na scenie pojawił si? tak?e Oktawian, ktory tak?e zacz?ł werbowa? weteranow Cezara. Wspierał go Cyceron wygłaszaj?c płomienne mowy przeciwko Antoniuszowi, tzw. filipiki (na wzor mow Demostenesa przeciw Filipowi II ) ^[5] . Marek Antoniusz został pokonany przez wojska konsulow w roku 43 p.n.e., ale obaj pod koniec kwietnia tego samego roku ponie?li ?mier? i widmo wojny domowej stało si? znow realne. Oktawian wchodz?c sił? do Rzymu przeforsował swoj wybor na konsula , nast?pnie ruszył na połnoc, bowiem Marek Antoniusz i Marek Emiliusz Lepidus (namiestnik Galii Narbo?skiej ) przekroczyli Alpy i znale?li si? w Italii. Oktawian zast?pił im drog? pod Bononi? , gdzie ? pod presj? ?ołnierzy obu stron ? zawi?zali drugi triumwirat ^[5] . Ro?nica pomi?dzy pierwszym triumwiratem a drugim polegała na akceptacji przymierza Oktawiana przez senat . By pozby? si? przeciwnikow ogłoszono list? proskrybowanych , na ktorej znalazło si? 300 senatorow (mi?dzy innymi Cyceron) i 2000 ekwitow ^[6] .

W roku 42 p.n.e. Oktawian i Antoniusz pokonali zabojcow Cezara w dwudniowej bitwie pod Filippi (pokonani wodzowie popełnili samobojstwo). Od tej pory droga do kariery politycznej i władzy była otwarta ^[5] .

Umacnianie pozycji politycznej [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 40 p.n.e. w Brundisium doszło do podziału imperium rzymskiego na trzy cz??ci. Oktawian dostał prowincje zachodnie i Itali?, Marek Antoniusz prowincje wschodnie, a Marek Emiliusz Lepidus Afryk?. Głownym zadaniem Oktawiana stały si? nadania ziemi dla weteranow w Italii, co oznaczało konieczno?? wywłaszczenia 18 italskich miast ^[7] . Wywłaszczeni, mimo obietnicy odszkodowa? ze skarbu pa?stwa, gło?no protestowali, podjudzani przez najbli?sz? rodzin? Antoniusza. Wybuchła nowa wojna domowa zwana peruzy?sk? , bowiem głowne jej działania to obl??enie miasta Peruzja . Wygłodzona Peruzja ostatecznie skapitulowała, Oktawian wydał swoim ?ołnierzom miasto, ktore prawie doszcz?tnie spłon?ło ^[6] . W tym samym roku w Rzymie wybuchły rozruchy, bowiem Sekstus Pompejusz , ktory kilka lat wcze?niej opanował Sycyli? , Sardyni? i Korsyk? , odci?ł dostawy zbo?a z Afryki ^[5] .

W 37 roku p.n.e., podczas spotkania w Tarencie , Antoniusz i Oktawian postanowili przedłu?y? triumwirat na kolejne pi?? lat. Zgodnie z ich wol? krolem Judei został Herod Wielki ^[8] , mianowany przez senat trzy lata wcze?niej.

W roku 36 p.n.e. wojska Oktawiana pod dowodztwem Marka Agrypy pokonały Sekstusa Pompejusza . W tym samym roku Oktawian odebrał Lepidusowi Afryk? i wykluczył go z triumwiratu, ale pozwolił zachowa? tytuł najwy?szego kapłana ^[9] .

Marek Antoniusz rozwiodł si? z siostr? Oktawiana Oktawi? i po?lubił krolow? Egiptu Kleopatr? . Od tej pory drogi triumwirow ostatecznie rozeszły si?.

Oktawian przekonał westalki do wydania mu testamentu Antoniusza, z ktorego wynikało, ?e zapisał on niektore wschodnie prowincje rzymskie dzieciom swoim i Kleopatry, a tak?e Cezarionowi , synowi Kleopatry i Juliusza Cezara. Doprowadziło to do wybuchu wojny. W 31 roku p.n.e. doszło do bitwy morskiej pod Akcjum . Siłami Oktawiana kierował Marek Agryppa. Zwyci??ył Oktawian, Antoniusz i Kleopatra uciekli do Aleksandrii , gdzie w krotkich odst?pach czasu popełnili samobojstwo. Oktawian kazał zamordowa? Cezariona , a dzieci Antoniusza i Kleopatry oddał pod opiek? Oktawii. W roku 30 p.n.e. Egipt stał si? prowincj? rzymsk?, a Oktawian uzyskał władz? dyktatorsk? nad całym imperium i odbył (w sierpniu 29 roku p.n.e.) potrojny triumf ^[10] .

Jedynowładztwo Oktawiana Augusta [ edytuj | edytuj kod ]

Reformy Oktawiana [ edytuj | edytuj kod ]

Po zwyci?stwie Oktawian stał si? jedynym imperatorem. W roku 29 p.n.e. wprowadził nowy cenzus polityczny, na mocy ktorego w Senacie zasiadali wył?cznie jego stronnicy; on sam stał si? princeps senatus . 16 stycznia 27 roku p.n.e. Senat rzymski przyznał mu, na wniosek Plankusa, tytuł Augusta . W ten sposob Oktawian stał si? pierwszym cesarzem rzymskim , jakkolwiek przy zachowaniu wszelkich pozorow ci?gło?ci ustroju republika?skiego (np. sprawował wielokrotnie urz?d konsula (w latach 31-23 p.n.e.). U?ywał oficjalnej tytulatury Imperator Caesar Divi filius Augustus . August sprawował pełni? władzy, skupiaj?c w swych r?kach kilka ro?nych urz?dow oraz rozmaite kompetencje nadzwyczajne, nadane do?ywotnio przez Senat. Jego rz?dy były rodzajem dyktatury wojskowej pod pozorem utrzymania republiki. Obdarzony władz? przez senat i wojsko, mogł prezentowa? si? jako elekt społecze?stwa rzymskiego ^[11] .

Oktawian podzielił prowincje na senatorskie i cesarskie:

• senatorskie: prowincje wewn?trzne, zespolone z Rzymem ? np. Azja i Afryka, nie stacjonowało w nich wojsko (tylko jeden legion w Afryce), zarz?dzane były przez prokonsulow i propretorow
• cesarskie: niedawno zdobyte (np. Galia) wymagaj?ce stałej armii, zarz?dzane przez legati pro praetore ? legatow oraz prokuratorow (w mniejszych prowincjach).

?ci?gał jednak podatki tak?e z prowincji cesarskich. Od roku 23 p.n.e. miał władz? wojskow? nad wszystkimi prowincjami i cał? armi? ( imperium proconsulare ) ^[12] .

23 czerwca 23 roku p.n.e. otrzymał tak?e władz? cywiln? cenzora i trybuna ludowego, ktora gwarantowała mu nietykalno??, czyli tribunicia potestas . 6 marca 12 roku p.n.e. został wybrany najwy?szym kapłanem ( Pontifex Maximus ) po ?mierci dotychczasowego piastuna tej godno?ci, Lepidusa . Był to do?ywotni urz?d najwy?szego zwierzchnika rzymskich kultow religijnych. Dnia 5 lutego 2 p.n.e. August przyj?ł na pro?b? senatu i ludu rzymskiego tytuł Pater Patriae ? Ojciec Ojczyzny. 1 sierpnia tego samego roku uroczy?cie otworzył ?wi?tyni? Marsa Ultora, ktorej zbudowanie ?lubował przed czterdziestu laty, na polu bitwy pod Filippi .

• Reforma armii:
  • Legiony ? wojsko zawodowe (20 lat słu?by), licz?ce pod koniec ?ycia Augusta 150 tysi?cy ?ołnierzy, ze stałym wyposa?eniem weteranow, do ktorego rzadko byli wcielani ludzie z prowincji.
  • Auxilia ? wojska z prowincji, oddziały posiłkowe, głownie oparte na je?dzie. ?ołnierze po odbyciu słu?by otrzymywali obywatelstwo rzymskie. Oficerami byli ekwici.
  • Pretorianie ? gwardia cesarska z praefecti praetorio jako dowodcy (wył?cznie ekwici ), ktorzy zajmowali najwy?sze po cesarzu miejsce w pa?stwie.
  • Cohortes urbanae ? kohorty miejskie, paramilitarne oddziały o charakterze policji miejskiej w Rzymie, na czele ktorych stał prefekt miasta ( praefectus urbi )
• Reforma finansowa poprzez utworzenie funduszy celowych, takich jak:
  • Aerarium ? skarbiec senacki
  • Aerarium militare ? skarbiec wojskowy
  • Patrimonium Caesaris ? maj?tek prywatny cesarza

Ponadto zast?piono dziesi?cin? bezpo?rednim opodatkowaniem pieni??nym ? stipendium

• usuni?cie Zgromadzenia Ludowego

Oktawian powi?kszył pa?stwo o nowe prowincje: Egipt , Panoni? i Dalmacj? - Illyricum . Nie miał potomka m?skiego. Na nast?pc? wybrał Tyberiusza , syna swojej trzeciej ?ony Liwii , ktorego adoptował. Wybudował Mauzoleum Augusta ? mauzoleum dynastii Julijsko-klaudyjskiej.

Po jego ?mierci zapanował przez dwa wieki Pax Romana ? pokoj rzymski.

Imperium Rzymskie za Augusta [ edytuj | edytuj kod ]

Okres panowania Oktawiana jest okre?lany cz?sto mianem pax Romana . Panuje ogolny pogl?d, ?e był to okres wzgl?dnego spokoju, pozbawiony walk. Tak naprawd? jednak na terenach przygranicznych bez przerwy toczono walki i to na ka?dym kra?cu rozległego imperium.

Po Bitwie pod Akcjum Egipt został uznany za krolestwo osobiste Augusta. Było ono rz?dzone przez namiestnikow ? Korneliusza Gallusa , Eliusza Gallusa i Gajusza Petroniusza .

W samej Afryce do walk nie dochodziło, jedynie Juba II (stoj?cy na czele Mauretanii (dzisiejsze Maroko ) był wasalem Rzymu.

W Hiszpanii toczono nieudane walki z Asturiami i Kantabrami , w tym celu przekupiono tak?e ich wodza, Korokotta . W latach 26 ? 24 p.n.e. August toczył z tymi plemionami iberyjskimi wojn?, lecz w ko?cu rozbił je doszcz?tnie Agryppa .

W Galii Druzus podbił w latach 12 - 9 p.n.e. tereny a? do rzeki Łaby , jednak wkrotce zmarł po upadku z konia.

W 15 p.n.e. utworzono w dzisiejszych południowych Niemczech i Austrii Noricum i Recj? . Nast?pnie tereny te podbijał Tyberiusz, jednak wybuchło powstanie iliro-pano?skie . Po jego stłumieniu władz? w Germanii zachodniej miał Warus , ktory wpadł w zasadzk? w 9 r. Jego legiony zostały doszcz?tnie rozbite, on sam popełnił samobojstwo i w konsekwencji Rzym musiał z terenow nadłabskich zrezygnowa?.

W walkach o Mezj? (dzisiejsz? Serbi? i Bułgari?) odznaczył si? Krassus, wnuk byłego triumwira , zachodni? jej cz??? przył?czaj?c do imperium, wschodni? do Tracji , b?d?cej wasalem Rzymu do roku 46 . Zdobyto Dalmacj? i Panoni? .

W Azji Mniejszej podbił ?rodkow? Galacj? , Kapadocja stała si? wasalem, Armenia cz??ciowo była uzale?niona. Do Rzymu nale?ała Cylicja i Syria . Palestyna była pocz?tkowo wasalem pod władz? Heroda Wielkiego , po?niej z jej cz??ci utworzono prowincj? rzymsk? Jude? a na pozostałym obszarze utrzymano dwie zale?ne od Rzymu tetrarchie. ?Krwawa granica” przebiegała z Partami.

Rola społeczno?ci rzymskiej i urz?dow w dobie panowania Augusta [ edytuj | edytuj kod ]

• Senat :

Był to najwy?szy organ ustawodawczy i s?downiczy (wobec innych senatorow) licz?cy 600 osob. Do stanu senatorskiego zaliczano dziedzicznie cał? rodzin? senatora, jednak obowi?zywała ich granica cenzusu maj?tkowego wynosz?ca milion sestercji. Senat miał prawo bicia miedzianej monety, a zarz?dcy prowincji otrzymywali pensj? za swoj? funkcj?. August jednak nie ufał senatorom, zabronił im opuszcza? bez jego zgody Itali?, a na posiedzenia przychodził w zbroi.

• Ekwici :

August ufał im bardziej ni? senatorom, gdy? nie byli oni zwi?zani z dawnym ustrojem republika?skim. Umo?liwił im awans na urz?d senatora lecz ich tak?e obowi?zywała granica cenzusu maj?tkowego wynosz?ca 400 000 sestercow. Z ekwitow wywodzili si? głownie urz?dnicy, prokuratorowie i prefekci .

• Plebejusze :

August był wobec nich nieufny. Organizował dla nich igrzyska i zwi?kszył rozdawnictwo zbo?a do 200 000 mieszka?cow. Umocnił pozycj? wielkich wła?cicieli ziemskich kosztem ubo?szych rolnikow i wskutek wyzysku pracy niewolnikow ? był to jeden z pierwszych etapow powstawania latyfundiow .

• Italikowie:

Stopniowo dopuszczani do urz?du ekwickiego, a nawet senatorskiego. Zaprzestano konfiskaty ziemi dla weteranow.

• Ludno?? prowincji:

August ograniczył nadawanie obywatelstwa rzymskiego i zahamował proces awansu politycznego arystokracji prowincjonalnej. Utrzymał jednak proces ?racjonalnego wyzysku”, a nie rabunkowej polityki, jak miało to miejsce w okresie republiki . Ludno?? prowincjonaln? podzielono na dwie grupy:

• • Woln? ? tzw. peregrini ? byli to głownie mieszka?cy miast greckich,
  • Zale?n? ? tzw. dediticii .
• Konsulowie :

Ograniczono ich rol? do przewodnictwa w Senacie. Dalej było ich dwoch, cz?sto si? zmieniali.

• Pretorzy :

Dodano im obowi?zek organizowania igrzysk, co wcze?niej było zarezerwowane dla edylow .

• Edylowie :

Ograniczono ich rol? w pa?stwie.

• Kwestorzy :

Mieli swoj? dotychczasow? władz? skarbow?, ale tylko wobec skarbu senackiego.

• Trybunowie :

Nie mieli inicjatywy ustawodawczej, ale pozostawiono im mo?liwo?? obrony ludu i składania veta.

• S?dy:

Istniały stałe komisje karne, z s?dziami wybieranymi ze wszystkich stanow, jednak władz? s?downicz? obok komisji przysi?głych miał te? Senat i cesarz .

Przemiany kulturalne za Oktawiana [ edytuj | edytuj kod ]

Okres panowania Oktawiana uznawany jest za złoty wiek literatury rzymskiej. Tworzyli wowczas m.in. Horacy i Wergiliusz ? ten ostatni otrzymał od Oktawiana Augusta zlecenie na napisanie narodowego eposu dla Rzymian, ktory legitymizowałby władz? Oktawiana i jednoczył lud wokoł tradycyjnych wierze? i historii legendarnej. Tak powstała Eneida .

Oktawian w czasie swego panowania doprowadził do umocnienia roli rodziny w pa?stwie. Karano senatorow i ekwitow za bez?e?stwo i bezdzietno?? odebraniem prawa dziedziczenia. Rodzinom wielodzietnym nadawano liczne przywileje. Dodatkowo wprowadzono ustawy przeciwko cudzołostwu, rozpu?cie i zbytkowi.

Odbudował ?wi?tynie, wzniosł sanktuaria bostw ?opiekunow rodu julijskiego” i jego samego, m.in. Wenus Rodzicielki na Forum Juliusza, Marsa M?ciciela na Forum Augusta, Victorii, Apollo w Palatynie (ktorego uwa?ał za osobistego opiekuna, zwłaszcza po Bitwie pod Akcjum ), Romulusa ? zało?yciela Rzymu oraz Eneasza , praprzodka Juliuszow. Usuni?to natomiast bostwa wschodnie i zakazano ich kultu.

Samego Oktawiana uznano za syna boga Cezara , tzw. divi filius . Czczono ?genius augusta”, czyli jego bosk? cz?stk?, zwłaszcza w kapliczkach na skrzy?owaniach ulic, obok larow . Na Wschodzie Imperium Rzymskiego wyst?pował jeszcze bardziej wyra?ny kult jego osoby. Wzniesiono ?wi?tynie Romy i Augusta w Pergamonie . Jego kult wyst?pował tak?e w Bitynii , Galacji i Smyrnie , jednak cz??ciej składano ofiary w jego intencji ( pro salute ).

Ju? po ?mierci, ktora nast?piła w roku 14, został uznany przez Senat za boga. Liwia Druzylla została jego kapłank?, a Germanik flamen divi Augusti . Powołano 21 senatorow do Sodales Augustii , ktorego zadaniem było nadzorowanie nowego kultu.

Zgodnie z jego wol? Liwia otrzymała tytuł augusty i od tego czasu była nazywana Juli? August? ^{[13] [14]} .

Spiski przeciwko Augustowi [ edytuj | edytuj kod ]

Podczas rz?dow Augusta zawi?zywano wielokrotnie spiski na ?ycie cesarza. Pierwszy zorganizował Faniusz Cepion. Kolejny zorganizowany przez Pompejusza w 23 roku p.n.e., w ktorym brali udział wpływowi senatorowie, wraz z konsulem Warronem . Sprzysi??enie upadło dzi?ki udaremnieniu go przez Mecenasa . Spiskowcow ukarano ?mierci?. Kolejny zamach na cesarza zorganizowano podczas jego pobytu na Wschodzie w roku 19 p.n.e. Na jego czele stał Egnacjusz Rufus, ktory prawdopodobnie z osobistych animozji do cesarza chciał pozbawi? go ?ycia. Najbardziej niebezpieczny zamach miał miejsce w 2 roku p.n.e. W spisku brali udział wysocy urz?dnicy, senatorowie i przedstawiciele wybitnych rodow arystokratycznych. Wiele wskazuje na to, ?e w nieudany zamach stanu wmieszana była rownie? corka władcy, Julia . Cz??? spiskowcow skazano na ?mier?, innych na do?ywotnie zesłanie . Kolejny zamach zorganizował w 4 roku n.e. Korneliusz Cynna , wnuk Pompejusza Wielkiego . Cynna unikn?ł kary dzi?ki wstawiennictwu ?ony Augusta, Liwii oraz Tyberiusza , ktory w tym czasie został wyznaczony na nast?pc? Augusta. Ostatnim zorganizowanym zamachem na ?ycie cesarza był spisek Emiliusza Paulusa i Plaucjusza Rufusa. Spiskowcy zostali skazani na wygnanie ^[15] .

Przedstawienia Oktawiana Augusta w sztuce [ edytuj | edytuj kod ]

Znane s? liczne przedstawienia pos?gowe Oktawiana Augusta, cho? w?tpliwo?ci budzi to, czy s? one w istocie portretami , czy raczej idealizowanymi sylwetkami. W drugim przypadku nale?ałoby przyj??, ?e du?a cz??? z nich nie przedstawia w rzeczywisto?ci Oktawiana Augusta. Rze?by Oktawiana ro?niły si? w zale?no?ci od regionu ? w Egipcie tworzono je na miejscow? modł?, w Rzymie natomiast cesarz podkre?lał szczegolnie swoj? rol? jako najwy?szego kapłana . August prezentował si? tak?e jako głowa pa?stwa i senator . Tego rodzaju pos?gi ukazywały go w todze z purpurowym szlakiem.

Najbardziej typowym przedstawieniem Augusta jest pos?g odnaleziony w ruinach willi cesarzowej Liwii w Prima Porta . Rze?ba ta przedstawia Augusta w zdobionej zbroi, z gołymi stopami (atrybut bosko?ci) ^[16] .

Tworczo?? literacka [ edytuj | edytuj kod ]

W młodo?ci otrzymał gruntowne wykształcenie filozoficzne, retoryczne i literackie. Karier? mowcy rozpocz?ł w 12 roku ?ycia wygłaszaj?c na pogrzebie swojej babki Julii mow? na cze?? zmarłej. W jego dorobku literackim znajdowało si?:

• co najmniej kilkana?cie mow, w tym kilka pogrzebowych;
• pismo filozoficzne Zach?ta do filozofii ( Hortationes ad philosophiam );
• pismo polemiczne Odpowied? dla Brutusa o Katonie ( Rescripta Bruto de Catone );
• biografia Druzusa ( Drusi vita );

• zbiory listow do rodziny, przyjacioł, senatu, miast;
• kilkadziesi?t edyktow cesarskich;
• 13 ksi?g pami?tnikow zatytułowanych Commentarii de vita sua ;
• sprawozdanie o stanie pa?stwa ( Breviarium totius imperii );
• skrocony wykaz własnych dokona? ( Index rerum a se gestarum ), znany te? jako ?Dokonania boskiego Augusta” ( Res gestae divi Augusti );
• zbior okoliczno?ciowych fraszek;
• poemat heksametryczny pt. ?Sycylia” ( Sicilia );
• tragedia pt. ?Ajas” ( Aiax ).

Prawie nic z tego nie zachowało si? do naszych czasow, znamy jedynie gar?? fragmentow, zwłaszcza korespondencji i pami?tnikow.

Z tworczo?ci Augusta wymienionej powy?ej zachowało si? w cało?ci tylko jedno pismo, za to niemal w oryginale. Jest to Index rerum a se gestarum , ktorego tekst (wraz z greckim przekładem) odnaleziono wyryty na zewn?trznej ?cianie ?wi?tyni Augusta i Romy w Ancyrze (obecnie Ankara ). Jest on znany szerzej jako tak zwane Monumentum Ancyranum .

Co do tragedii ?Ajas”, jej losy znamy dzi?ki przekazanemu przez Swetoniusza bon motowi Augusta. Jak wiadomo, bohater grecki imieniem Ajas zako?czył ?ycie rzucaj?c si? na własny miecz; z drugiej natomiast strony u?ywanych w staro?ytno?ci kart papirusowych nie dawało si? podrze?, gdy? były zbyt mocne, nieudane teksty zmywano wi?c z nich mokr? g?bk?. Wiadomo było, ?e August rozpocz?ł z wielkim zapałem prac? nad tragedi?, wi?c po jakim? czasie kto? z przyjacioł zapytał, co porabia Ajas. Na to August: ?Moj Ajas rzucił si? na g?bk?”.

Z Oktawianem wi??e si? tak?e pochodzenie kilku sentencji aforyzmow. Według tradycji władca na ło?u ?mierci miał u?y? zwrotu, ktorym rzymscy aktorzy ko?czyli przedstawienia: acta est fabula (sztuka odegrana) ^[17] . Według innych ?rodeł jego ostatnie słowa to: Plaudite cives, comoedia finita est (klaszczcie obywatele, komedia sko?czona) ^{[18] [19]} .

Wywod przodkow [ edytuj | edytuj kod ]

Mał?e?stwa i dzieci [ edytuj | edytuj kod ]

• 1x: Klodia Pulchra ( Clodia Pulchra , corka Klodiusza i Fulwii , od 43 p.n.e. do rozwodu w 41 p.n.e. )
• 2x: Skrybonia ( Scribonia , od 40 p.n.e. )
  • Julia
• 3x: Liwia Druzylla ( Livia Drusilla , od 39 p.n.e. )

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Lucjusz Anneusz Florus: Zarys dziejow rzymskich . Ignacy Lewandowski (wst?p). Wrocław: 2006. ISBN  83-04-04888-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Gajus Swetoniusz Trankwillus: ?ywoty cezarow: Boski August . Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, 1987. ISBN  83-04-01648-6 .

Opracowania [ edytuj | edytuj kod ]

• Klaus Bringmann: Historia Republiki Rzymskiej: Od pocz?tkow do czasow Augusta . Wydawnictwo Pozna?skie, 2010. ISBN  978-83-7177-700-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Maria Jaczynowska: Studia z dziejow antycznego Rzymu . Uniwersytet Mikołaja Kopernika. ISBN  83-231-1518-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Maria Jaczynowska, Marcin Pawlak: Staro?ytny Rzym . TRIO, 2011. ISBN  978-83-743-6264-1 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek St?pie?: Historia Staro?ytna . TRIO, 2010. ISBN  978-83-743-6221-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Aleksander Krawczuk : Cesarz August . Wrocław: 1973. Brak numerow stron w ksi??ce
• Aleksander Krawczuk: Kronika staro?ytnego Rzymu . Warszawa: Iskry, 1986. ISBN  83-207-1432-X .
• Pat Southern: Oktawian August . Warszawa: Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, 2003. ISBN  83-06-02912-7 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Colin Wells: Cesarstwo rzymskie . Warszawa: Proszy?ski i S-ka, 2005. Brak numerow stron w ksi??ce
• Jozef Wolski: Historia powszechna: Staro?ytno?? . Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz kolekcj? cytatow Oktawiana Augusta w Wikicytatach

• Res gestae divi Augusti
• De Imperatoribus Romanis
• galeria zdj?? . [dost?p 2003-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-04)].
• Krystyna Wi?niewska, Bezwzgl?dno?? Oktawiana Augusta w walce o władz?
• Katarzyna Balbuza, Die Siegesideologie von Octavian Augustus