한국   대만   중국   일본 
Obserwowana wielko?? gwiazdowa ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Obserwowana wielko?? gwiazdowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Obserwowana wielko?? gwiazdowa (tak?e widzialna, pozorna lub widoma, oznaczana liter? ) ? wielko?? gwiazdowa obiektu widzianego z Ziemi (przy zało?eniu braku atmosfery). Zale?y od mocy promieniowania (jasno?ci) gwiazdy i jej odległo?ci od Ziemi.

Definicja [ edytuj | edytuj kod ]

Obserwowan? wielko?? gwiazdow? okre?la wzor:

gdzie:

  • ? nat??enie o?wietlenia powierzchni znajduj?cej si? na Ziemi, prostopadłej do padaj?cego promieniowania, pochodz?cego z rozpatrywanego obiektu wyra?one w luksach (mierzone bolometrycznie, fotometrycznie lub oceniane wizualnie),
  • ? stała zale?na od rodzaju wielko?ci obserwowanej.

Wzrost o 1 w skali magnitudo oznacza spadek jasno?ci obiektu około 2,512 raza. Na podstawie własno?ci logarytmow, wzor na ro?nic? jasno?ci mo?na przekształci? na wzor do obliczania stosunku jasno?ci:

Dla wielko?ci wizualnej, stał? dobiera si? tak, by najsłabsze gwiazdy widoczne gołym okiem miały jasno?? rown? 6 magnitudo [1] . Standardowo dla wielko?ci wizualnej: [2] .

Przykładowe obliczenia ? Sło?ce i Ksi??yc [ edytuj | edytuj kod ]

Jaki jest stosunek jasno?ci Sło?ca do jasno?ci Ksi??yca w pełni?

Obserwowana jasno?? Sło?ca wynosi ?26,74, a ?rednia jasno?? Ksi??yca w pełni wynosi ?12,74.

Ro?nica jasno?ci:

Stosunek jasno?ci:

Sło?ce jest ok. 400 000 razy ja?niejsze od Ksi??yca w pełni.

Zakres fal [ edytuj | edytuj kod ]

Wielko?? obserwowana zale?y tak?e od długo?ci fali , na jak? czuły jest odbiornik, dlatego zazwyczaj podaje si?, w jakim zakresie prowadzono obserwacje:

  • ? wielko?? wizualna ? nat??enie w zakresie widmowym odpowiadaj?cym maksimum czuło?ci ludzkiego oka ;
  • ? wielko?? bolometryczna ? okre?la nat??enie ?wiatła wysyłanego przez obiekt we wszystkich długo?ciach fali, pomijaj?c pochłanianie przez atmosfer? ziemsk?; gdzie to tak zwana poprawka bolometryczna ;
  • ? wielko?? fotograficzna ? odbiornikiem jest ortochromatyczna klisza fotograficzna (obecnie nieu?ywana);
  • ? wielko?? fotowizualna ? odbiornikiem jest panchromatyczna klisza fotograficzna na?wietlona przez odpowiednio dobrany filtr (umo?liwia to uzyskanie charakterystyki czuło?ci zbli?onej do ludzkiego oka).

Gołym okiem mo?na w dobrych warunkach dostrzec maksymalnie gwiazdy do ok. 8 m gwiazdowej wielko?ci wizualnej [3] . Jednak, w wyniku powszechnego zanieczyszczenia ?wiatłem w wi?kszo?ci miejsc prog dostrzegalno?ci jest obni?ony ? na niebie miejskim wynosi ok. 4 m . W dobrych warunkach przez lornetk? mo?na dostrzec obiekty do ok. 10 m . Najsłabiej ?wiec?ce obiekty obecnie obserwowane (przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a ) maj? jasno?? ok. 28 m .

Warto?ci wielko?ci widzialnych [ edytuj | edytuj kod ]

Maksymalne wielko?ci widzialne Sło?ca, Ksi??yca i planet [ edytuj | edytuj kod ]

Najja?niejsze gwiazdy i ich wielko?ci widzialne [ edytuj | edytuj kod ]

Nie uwzgl?dniono α Ori ( Betelgezy ) ? gwiazdy zmiennej o wielko?ci od 0,4 m do 1,3 m .

Znane obiekty na niebie [ edytuj | edytuj kod ]

Wi?kszo?? wynikow została obliczona na bazie wzorow, ktore opisano w artykule absolutna wielko?? gwiazdowa . Do oblicze? przewa?nie u?ywana była jasno?? absolutna gwiazdy. Niektore wyniki zostały zaokr?glone do 0,1 mag.

Widoczna wielko?? gwiazdowa znanych obiektow nieba
Wid. wielko?? (V) Obiekt
-67.57 rozbłysk gamma GRB 080319B widziany z odległo?ci 1 AU. Byłby on ponad 2×10^16 (20 biliardow) razy ja?niejszy od Sło?ca widzianego z Ziemi.
?41,49 Cygnus OB2-12 widziana z odległo?ci 1 jednostki astronomicznej (au)
?41,05 Ro Cassiopeiae widziana z odległo?ci 1 jednostki astronomicznej (au)
?39,66 R136a1 widziana z odległo?ci 1 jednostki astronomicznej (au)
?39,40 Rigel widziany z odległo?ci 1 au; wygl?dałby jak ogromna, jasna, niebieska kula o ?rednicy 35°
?39,10 minimalna jasno?? Betelgezy widzianej z odległo?ci 1 au
?36,83 Antares widziany z odległo?ci 1 au.
?35,15 Gwiazda Polarna widziana z odległo?ci 1 au
?32,25 Aldebaran widziany z odległo?ci 1 au
?31,85 Arktur widziany z odległo?ci 1 au
?30,95 Wega widziana z odległo?ci 1 au
?30,10 Syriusz widziany z odległo?ci 1 au
?29,30 Sło?ce widziane z Merkurego w peryhelium
?27,40 Sło?ce widziane z Wenus w peryhelium
?27,23 Alfa Centauri A widziana z odległo?ci 1 au
?26,74 Sło?ce widziane z Ziemi (ok. 400 000 razy ja?niejsze ni? Ksi??yc w pełni)
?25,60 Sło?ce widziane z Marsa w aphelium
?23,00 Sło?ce widziane z Jowisza w aphelium
?22,45 Proxima Centauri widziana z powierzchni planety Proximy b
?21,7 Sło?ce widziane z Saturna w aphelium
?20,2 Sło?ce widziane z Urana w aphelium
?19,3 Sło?ce widziane z Neptuna
?18,8 Sło?ce widziane z pokładu sondy New Horizons (w dniu 1 czerwca 2017 roku, odległo?? 38,57 au) [4]
?18,2 Sło?ce widziane z Plutona w aphelium
?16,7 Sło?ce widziane z Eris w aphelium
?16,3 Sło?ce widziane z pokładu sondy Pioneer 10 , z odległo?ci 118,59 au (w dniu 1 czerwca 2017 roku) [4]
?16,0 Sło?ce widziane z pokładu sondy Voyager 1 , z odległo?ci 138,69 au (w dniu 1 czerwca 2017 roku) [4]
?16,0 Proxima Centauri widziana z odległo?ci 1 au [a]
?14,20 stopie? jasno?ci jednego Luksa [5] [6]
?13,38 jasno?? Deneba widzianego z odległo?ci 1 parseka (odległo?? o ok. 1 rok ?wietlny mniejsza ni? odległo?? od Sło?ca do gwiazdy Proxima Centauri) [7]
?12,90 maksymalna teoretyczna jasno?? Ksi??yca w pełni, b?d?cego w perygeum i peryhelium jednocze?nie (jasno?? Ksi??yca, b?d?cego w ?redniej odległo?ci 384 000 km od Ziemi, wynosi ?12,74 mag [8] , jednak w obu przypadkach Ksi??yc jest w rzeczywisto?ci ja?niejszy o ok. 0,18 mag ? przy uwzgl?dnieniu efektu Opozycji )
?11,20 Sło?ce widziane z Sedny w aphelium
?10,00 Kometa Ikeya-Seki (1965), b?d?ca najja?niejsz? komet? z Grupy Kreutza z czasow wspołczesnych [9]
?7,50 supernowa SN 1006 z roku 1006 w czasie najwi?kszej jasno?ci (odległa o 7200 lat ?wietlnych) [10]
?6,50 całkowita, zintegrowana jasno?? nocnego nieba widzianego z Ziemi
?6,27 Alfa Centauri A widziana z powierzchni planety Proximy b
?6,00 supernowa ( SN 1054 ), widziana w roku 1054 (odległa o 6500 lat ?wietlnych) [11]
?5,90 Mi?dzynarodowa Stacja Kosmiczna (gdy znajduje si? najbli?ej Ziemi i jest w pełni o?wietlona przez Sło?ce) [12]
- 5,50 maksymalna jasno?? komety C/2006 P1 (McNaught) w dniach 13 i 14 stycznia 2007 roku [13]
?4,89 maksymalna jasno?? Wenus , gdy jest o?wietlony jej sierp (nast?piło to np. 18 grudnia 2013) [14]
?4,00 najsłabsze obiekty widziane gołym okiem w ci?gu dnia, gdy Sło?ce jest wysoko nad horyzontem
?3,99 maksymalna jasno?? Epsilon Canis Majoris 4,7 miliona lat temu, najja?niejszej gwiazda w ci?gu ostatnich oraz nast?pnych 5 milionow lat
?3,82 minimalna jasno?? Wenus , gdy znajduje si? po drugiej stronie Sło?ca
?2,94 maksymalna jasno?? Jowisza [15]
?2,91 maksymalna jasno?? Marsa [16]
?2,50 najsłabsze obiekty widzialne gołym okiem w ci?gu dnia, gdy Sło?ce jest poni?ej 10° nad horyzontem
?2,50 minimalna jasno?? Ksi??yca w nowiu [ potrzebny przypis ]
?2,45 maksymalna jasno?? Merkurego w koniunkcji (w przeciwie?stwie do Wenus, Merkury jest najja?niejszy, gdy znajduje si? po drugiej stronie Sło?ca)
?1,61 minimalna jasno?? Jowisza
?1,47 Syriusz, obecnie najja?niejsza gwiazda (poza Sło?cem) obserwowana w ?wietle widzialnym [17]
?0,83 Eta Carinae ? obserwowalna jasno?? jako Fałszywej supernowej w kwietniu 1843
?0,72 Kanopus , druga pod wzgl?dem jasno?ci gwiazda na niebie [18]
?0,49 maksymalna jasno?? Saturna b?d?cego w opozycji (2003, 2018)
-0,3 szacunkowa jasno?? Komety Halleya widzianej z Ziemi podczas jej przelotu w 2061 roku.
?0,27 całkowita jasno?? układu Alfa Centauri ; trzecia pod wzgl?dem jasno?ci gwiazda, obserwowalna gołym okiem
?0,04 Arktur , czwarta pod wzgl?dem jasno?ci gwiazda obserwowalna gołym okiem [19]
?0,01 czwarta pod wzgl?dem jasno?ci ?pojedyncza” gwiazda widoczna za pomoc? teleskopu ? Alfa Centauri A
+0,03 Wega , ktorej jasno?? była pierwotnie uznana za ?punkt zero” skali wielko?ci gwiazdowych [20]
+0,50 Sło?ce widziane z układu Alfa Centauri
1,47 minimalna jasno?? Saturna
1,84 minimalna jasno?? Marsa
3,03 supernowa SN 1987A w Wielkim Obłoku Magellana w odległo?ci 160 000 lat ?wietlnych
od 3 do 4 najsłabsze gwiazdy widzialne gołym okiem w ?rodowisku miejskim
3,44 Galaktyka Andromedy (M31) [21]
4,50 Messier 41 , gromada otwarta, ktor? prawdopodobnie znał Arystoteles [22]
4,61 maksymalna jasno?? Ganimedesa (ksi??yc Jowisza, najwi?kszy z ksi??ycow w Układzie Słonecznym)
4,83 absolutna wielko?? gwiazdowa Sło?ca [23]
5,20 maksymalna jasno?? asteroidy Westa
5,32 maksymalna jasno?? Urana [24]
od 5,6 do 6 najsłabsze obiekty widzialne gołym okiem na niebie podmiejskim
5,72 galaktyka spiralna M33 , u?ywana jako obiekt do testowania tzw. gołego oka , widziana na ciemnym niebie [25] [26]
5,73 minimalna jasno?? Merkurego
5,80 szacunkowa szczytowa widoczna jasno?? rozbłysku gamma GRB 080319B widzianego na Ziemi 19 marca 2008, z odległo?ci 7,5 miliarda lat ?wietlnych
5,95 minimalna jasno?? Urana
6,49 maksymalna jasno?? asteroidy Pallas
6,50 przybli?ona jasno?? gwiazd widocznych gołym okiem "przeci?tnego obserwatora" w bardzo dobrych warunkach. Na niebie widocznych jest ok. 9500 obiektow ja?niejszych ni? 6,5 mag [27] .
od 6,6 do 7 najsłabsze obiekty, widzialne gołym okiem na niebie wiejskim
6,64 maksymalna jasno?? planety karłowatej Ceres , kr???cej w pasie planetoid
6,75 maksymalna jasno?? asteroidy Iris
6,90 galaktyka spiralna M81 , b?d?ca ekstremalnym testem ?gołego oka”. Widziana na niebie najwy?szej klasy w Skali Bortle’a , obserwacja tego obiektu jest najwy?sz? prob? wzroku człowieka [28] .
od 7 do 8 ekstremalny limit "gołego oka". Klasa 1 w Skali Bortle’a , czyli najciemniejsze obiekty nieba, jakie mo?na ogl?da? z Ziemi [29]
7,78 maksymalna jasno?? Neptuna [30]
8,02 minimalna jasno?? Neptuna
8,28 maksymalna jasno?? Tytana [31] , najwi?kszego ksi??yca Saturna, ?rednia jasno?? wynosi 8,4 [32]
8,65 jasno?? Syriusza B [33]
8,94 maksymalna jasno?? asteroidy (10) Hygiea [34]
9,50 najsłabsze obiekty widoczne przy u?yciu powszechnej lornetki 7x50 w warunkach nieba podmiejskiego [b] [35]
10,20 maksymalna jasno?? Japeta , ksi??yca Saturna (?rednia jasno??: 11 mag) [31]
11,13 jasno?? Proximy Centauri , najbli?szej gwiazdy
12,91 najja?niejszy kwazar 3C 273 ( Odległo?? jasno?ciowa rz?du 2,4 miliarda lat ?wietlnych)
13,47 maksymalna jasno?? Trytona [32]
13,65 maksymalna jasno?? Plutona (725 razy słabszy ni? jasno?? 6,5 mag ? ?redni limit jasno?ci widzialnej gołym okiem)
13,90 jasno?? Tytanii, najwi?kszego ksi??yca Urana [36]
14,70 jasno?? galaktyki IC 1101 , najwi?kszej znanej galaktyki pod wzgl?dem rozmiarow [37]
15,20 ?redni limit jasno?ci obiektow dostrzegalnych za pomoc? teleskopu o ?rednicy 30 cm [ potrzebny przypis ]
15,40 maksymalna jasno?? Chirona , nale??cego do planetoid z grupy centaurow
16,80 maksymalna jasno?? Charona , ksi??yca Plutona (?rednia jasno??: 17,24 mag)
16,80 jasno?? planety karłowatej Makemake , b?d?cej w opozycji
17,27 jasno?? planety karłowatej Haumea , b?d?cej w opozycji
18,70 jasno?? planety karłowatej Eris , b?d?cej w opozycji
20,70 Callirrhoe , ksi??yc Jowisza o ?rednicy ok. 8 km
22,00 ?redni limit jasno?ci obiektow widzianych za pomoc? 24-calowego teleskopu Ritcheya?Chretiena [38]
22,80 jasno?? układu podwojnego Luhman 16 ; s? to najbli?sze br?zowe karły (pojedyncze jasno?ci składnikow: Luhman 16A = 23,25, Luhman 16B = 24,07) [39]
22,91 maksymalna jasno?? Hydry , ksi??yca Plutona
23,10 jasno?? Dysnomii , ksi??yca planety karłowatej Eris
23,38 maksymalna jasno?? Nixa , ksi??yca Plutona
24,80 najsłabszy obiekt uwieczniony na amatorskim zdj?ciu: kwazar CFHQS J1641 +3755 [40] [41]
25,00 Fenrir , ksi??yc Saturna (?rednica: ok. 4 km)
25,10 S/2015 (136472) 1 , ksi??yc planety karłowatej Makemake (?rednica: ok. 175 km)
25,30 Obiekt transneptunowy 2018 AG37 widziany z Ziemi; Jest to najdalszy znany obserwowalny obiekt w Układzie Słonecznym, w odległo?ci około 132 AU (19,7 miliarda km) od Sło?ca
26,00 najsłabsze obiekty widoczne w ?wietle widzialnym przez Teleskopy Kecka (o ?rednicy 10 metrow) [42]
26,20 Obiekt transneptunowy 2015 TH367 widziany z Ziemi; Ma ok. 200 km srednicy i jest oddalony o około 90 AU (13 miliardow km) od Sło?ca; jego jasno?? jest ok. 75 milionow razy mniejsza od najsłabszych obiektow obserwowalnych gołym okiem (por. jasno?? o warto?ci 6,5 mag.)
27,70 Najsłabsze obiekty obserwowalne za pomoc? pojedynczego naziemnego teleskopu klasy 8 metrow, takiego jak Teleskop Subaru , przy czasie ekspozycji 10 godzin [43]
28,00 jasno?? Jowisza, gdyby znajdował si? w odległo?ci 5000 au od Sło?ca [44]
28,20 Kometa Halleya w 2003 roku, gdy była w odległo?ci 28 au od Sło?ca [45]
28,40 asteroida 2003 BH91 widziana z orbity okołoziemskiej. Jest to ok. 15-kilometrowy obiekt z Pasa Kuipera odkryty przez HST w 2003 roku; jest to zarazem najsłabsza znana bezpo?rednio obserwowana asteroida.
29,00 najsłabszy obiekt odkryty przy u?yciu VLT [46]
29,4 Galaktyka JADES-GS-z13-0 , odkryta przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba . Jeden z najdalszych odkrytych obiektow [47]
31,50 najsłabsze obiekty obserwowane w ?wietle widzialnym za pomoc? Teleskopu Hubble’a [48]
+34 Najsłabsze obiekty obserwowalne w ?wietle widzialnym za pomoc? Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba [49]
35,00 szacowana jasno?? nienazwanej asteroidy widzianej z orbity okołoziemskiej. Jest ona najciemniejsz? znan? asteroid?, obiektem z Pasa Kuipera o ?rednicy 950 metrow. Odkryta przez Teleskop Hubble'a w 2009 roku (w wyniku jej przej?cia na tle gwiazdy.) [50]
35,00 szacowana jasno?? LBV 1806-20 w ?wietle widzialnym z uwzgl?dnieniem Ekstynkcji mi?dzygwiazdowej ; obiekt ten jest niebiesk? gwiazd? zmienn? i zarazem najja?niejsz? znan? gwiazd?
36,00 szacowany limit jasno?ci obiektow, ktore b?dzie mo?na obserwowa? za pomoc? planowanego teleskopu E-ELT [51]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Obliczono na podstawie stosunku jasno?ci wizualnej gwiazdy do jasno?ci Sło?ca.
  2. ↑ Lornetka ta pozwoli nam obserwowa? obiekty ok. 49 razy słabsze ni? te, obserwowane gołym okiem, gdy? jej jasno?? wzgl?dna to (50/7) 2 = 49. Zgodnie ze wzorem na stosunek jasno?ci obiektow: 2,512 4,2 = 49, zatem ? w danych warunkach ? lornetka pozwoli nam obserwowa? obiekty słabsze o ok. 4,2 magnitudo ni? te, obserwowane gołym okiem.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Jasno?? . [w:] Encyklopedia WIEM [on-line]. [dost?p 2012-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)].
  2. ↑ Tomasz Szymczyk, et al.: Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne, astronomiczne . Bielsko-Biała: PPU PARK, 2001, s. 382. ISBN  83-7266-054-9 .
  3. ↑ Ciemne Niebo .
  4. ↑ a b c Pojazdy kosmiczne opuszczaj?ce Układ Słoneczny [online], www.heavens-above.com [dost?p 2017-06-01] .
  5. ↑ Introduction to Astrophysics: The Stars ? Jean Dufay, page 3.
  6. ↑ Ian S.   McLean , Electronic imaging in astronomy: detectors and instrumentation , wyd. 2nd ed, Berlin: Springer, 2008, s. 529, ISBN  3-540-76582-4 , OCLC   288471358 .
  7. ↑ F. Schiller, N. Przybilla. Quantitative spectroscopy of Deneb . ? Astronomy & Astrophysics ”. 479 (3), s. 849?858, 2008. DOI : 10.1051/0004-6361:20078590 . arXiv : 0712.0040 . Bibcode :  2008A&A...479..849S .  
  8. ↑ Moon Fact Sheet . nssdc.gsfc.nasa.gov. [dost?p 2015-12-31].
  9. ↑ Brightest comets seen since 1935 . International Comet Quarterly. [dost?p 2011-12-18].
  10. ↑ P. Frank Winkler, Gaurav Gupta, Knox S. Long. The SN 1006 Remnant: Optical Proper Motions, Deep Imaging, Distance, and Brightness at Maximum . ?The Astrophysical Journal”. s. 324?335. DOI : 10.1086/345985 . arXiv : astro-ph/0208415 . ISSN   0004-637X . [dost?p 2015-12-31]. ( ang. ) .  
  11. ↑ Supernova 1054 ? Creation of the Crab Nebula . messier.seds.org. [dost?p 2015-12-31].
  12. ↑ ISS Information ? Heavens-above.com . Heavens-above. [dost?p 2007-12-22].
  13. ↑ C/2006 P1 ( McNaught ) [online], aerith.net [dost?p 2020-04-13] .
  14. ↑ Horizons Web Interface .
  15. ↑ Jupiter Fact Sheet [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dost?p 2015-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2010-01-03] .
  16. ↑ Mars Fact Sheet [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dost?p 2015-12-31] .
  17. ↑ Sirius [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  18. ↑ Canopus [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  19. ↑ Arcturus [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  20. ↑ Vega [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  21. ↑ M31 [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  22. ↑ M41 possibly recorded by Aristotle . SEDS (Students for the Exploration and Development of Space), 2006-07-28. [dost?p 2009-11-29].
  23. ↑ Sło?ce , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2017-11-25] .
  24. ↑ Uranus Fact Sheet [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dost?p 2015-12-31] .
  25. ↑ SIMBAD-M33 . SIMBAD Astronomical Database. [dost?p 2009-11-28].
  26. ↑ Jerry Lodriguss: M33 (Triangulum Galaxy) . 1993. [dost?p 2009-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-15)]. (shows b mag not v mag).
  27. ↑ SIMBAD query result [online], simbad.u-strasbg.fr [dost?p 2015-12-31] .
  28. ↑ Messier 81 . SEDS (Students for the Exploration and Development of Space), 2007-09-02. [dost?p 2009-11-28].
  29. ↑ John E. Bortle: The Bortle Dark-Sky Scale . Sky & Telescope, February 2001. [dost?p 2009-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-23)].
  30. ↑ Neptune Fact Sheet [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dost?p 2015-12-31] .
  31. ↑ a b ARVAL ? Classic Satellites of the Solar System [online], www.oarval.org [dost?p 2015-12-31] .
  32. ↑ a b Planetary Satellite Physical Parameters [online], ssd.jpl.nasa.gov [dost?p 2015-12-31] .
  33. ↑ Syriusz , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2016-01-31] .
  34. ↑ AstDyS [online], hamilton.dm.unipi.it [dost?p 2015-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-19] .
  35. ↑ Cloudy Nights Telescope Review [online] .
  36. ↑ Bill Newton, Philip Teece: The guide to amateur astronomy . Cambridge University Press, 1995, s. 109. ISBN  978-0-521-44492-7 .
  37. ↑ The Largest Galaxy In the Known Universe: IC 1101 [online], futurism.com [dost?p 2017-11-25] ( ang. ) .
  38. ↑ Steve Cullen (sgcullen): 17 New Asteroids Found by LightBuckets . LightBuckets, 2009-10-05. [dost?p 2009-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-31)].
  39. ↑ Boffin, H.M.J.. Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57?531906.1 . ?Astronomy and Astrophysics”. 561, s. 5, 2014. DOI : 10.1051/0004-6361/201322975 . arXiv : 1312.1303 . Bibcode :  2014A&A...561L...4B . ( ang. ) .  
  40. ↑ Cooperation with Ken Crawford.
  41. ↑ CRedshift 6 Quasar (CFHQS J1641 +3755) .
  42. ↑ http://www2.keck.hawaii.edu/optics/lgsao/nirc2sens.html (retrieved Jan 28 2016).
  43. ↑ What is the faintest object imaged by ground-based telescopes? , by: The Editors of Sky Telescope, 24 July 2006
  44. ↑ Ro?nica magnitudo wynosi 2,512·log 10 [(5000/5) 2 ·(4999/4) 2 ] ? 30,6, zatem Jowisz b?dzie słabszy o 30,6 mag, b?d?c w odległo?ci 5000 au.
  45. ↑ New Image of Comet Halley in the Cold . ESO , 2003-09-01. [dost?p 2009-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-01)].
  46. ↑ ESO [online], eso.org [dost?p 2024-05-18] ( ang. ) .
  47. ↑ B. E. Robertson. Identification and properties of intense star-forming galaxies at redshifts z > 10 . ?Nature Astronomy”. 7 (5), s. 611?621, 2023. DOI : 10.1038/s41550-023-01921-1 . arXiv : 2212.04480 . Bibcode :  2023NatAs...7..611R . ( ang. ) .   .
  48. ↑ The HST eXtreme Deep Field XDF: Combining all ACS and WFC3/IR Data on the HUDF Region into the Deepest Field Ever .
  49. ↑ Teleskopy [online], www.jaymaron.com [dost?p 2024-04-24] .
  50. ↑ Hubble Finds Smallest Kuiper Belt Object Ever Seen . [w:] NASA [on-line]. [dost?p 2018-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-09)]. ( ang. ) .
  51. ↑ Visual Observing , [w:] C.R.   Kitchin , Telescopes and Techniques , wyd. 3rd, Springer, s. 170 .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obserwowana_wielko??_gwiazdowa&oldid=73800690 ”