ORP ?l?zak
ORP ??l?zak” wraca spod Dieppe
|
| Historia
|
Zamowiony dla
Royal Navy
|
| Nazwa
|
HMS ?Bedale”
|
Marynarka Wojenna
|
| Nazwa
|
ORP ??l?zak”
|
| Wej?cie do słu?by
|
30 kwietnia 1942
|
| Wycofanie ze słu?by
|
28 wrze?nia 1946
|
|
Royal Navy
|
| Nazwa
|
HMS ?Bedale”
|
Indyjska Marynarka Wojenna
|
| Nazwa
|
?Godavari”
|
| Wej?cie do słu?by
|
1953
|
| Wycofanie ze słu?by
|
1976
|
| Los okr?tu
|
złomowany
|
| Dane taktyczno-techniczne
|
| Wyporno??
|
standardowa: 1050 t
pełna: 1490 t
|
| Długo??
|
85,3 m
|
| Szeroko??
|
9,6 m
|
| Zanurzenie
|
2,4/3,9 m
|
| Pr?dko??
|
27
w?złow
|
| Zasi?g
|
2.500
Mm
/20 w; 3.700 Mm/14 w
|
| Uzbrojenie
|
6 dział kalibru
102 mm
(3xII)
4 działa przeciwlotniczych kalibru 40 mm pom-pom (1 x IV)
2 działa przeciwlotnicze kalibru 20 mm
2 wyrzutnie bomb gł?binowych
4 miotacze bomb gł?binowych
|
| Załoga
|
160
|
ORP ??l?zak”
ORP ?l?zak
? ex-HMS ?Bedale”, okr?t
Polskiej Marynarki Wojennej
w czasie
II wojny ?wiatowej
.
Niszczyciel eskortowy
typu
Hunt II
, w składzie Polskiej Marynarki Wojennej od 30 kwietnia 1942 roku, numer burtowy L26. Jednostka brała udział w
rajdzie na Dieppe
, pływała w konwojach
gibraltarskich
, osłaniała desant na Sycyli? i l?dowanie aliantow pod
Salerno
oraz w Normandii.
Tablica w
Instytucie im. gen. Sikorskiego w Londynie
Podczas rajdu na Dieppe był w akcji 22 godziny, z czego 15 godzin w walce z samolotami, brzegiem i jednostkami pływaj?cymi. Ponad 30 razy otwierał ogie? do samolotow zestrzeliwuj?c dwa
Dorniery 217
,
Messerschmitta 109
i
Junkersa 88
. Dziesi?ciokrotnie strzelał do baterii nieprzyjacielskich na brzegu, gonił ?cigacze i okr?ty podwodne, uratował zestrzelonego pilota brytyjskiego, oficera i 19 ?ołnierzy kanadyjskich. Wynik ? 4 zestrzelone samoloty plasował ??l?zaka”
ex aequo
na 1. miejscu pospołu z innym brytyjskim okr?tem w klasyfikacji zestrzelonych maszyn w bitwie o Atlantyk w roku 1942.
Wyci?gn?ł z wody 5 Niemcow z zatopionego poławiacza min, uratował pilota angielskiego samolotu, 1 oficera i 19 ?ołnierzy kanadyjskich oraz oficera marynarki, ktory zmarł na okr?cie. Dowodca jednostki,
komandor
Romuald Nał?cz Tymi?ski
, za dowodzenie okr?tem w akcji pod Dieppe (przede wszystkim za złamanie rozkazu i uratowanie z pla?y pod Dieppe 82 ?ołnierzy kanadyjskich w wi?kszo?ci z The Royal Regiment of Canada) otrzymał brytyjskie odznaczenie ?
Distinguished Service Cross
.
24 maja 1943 podczas eskortowania konwoju płyn?cego z Wielkiej Brytanii do Gibraltaru ??l?zak” 6 ? krotnie atakował U-Booty bombami gł?binowymi. Od tego czasu pełnił słu?b? na Morzu ?rodziemnym. 24 czerwca okr?t był atakowany przez niemieckie okr?ty podwodne. Ataki odparto bez własnych strat. 10 lipca miało miejsce kolejne 3 - krotne starcie z U-Bootami.
Podczas inwazji na Sycyli? zadaniem polskiego niszczyciela było osłanianie sił inwazyjnych podczas l?dowania. 29 lipca ??l?zak” jako dowodca eskorty przeprowadził pomy?lnie du?y konwoj z Gibraltaru docieraj?c do Aleksandrii. Podczas operacji pod
Salerno
(
Włochy
). 8-10 wrze?nia 1943 ??l?zak” przewodził grupie bojowej 9
niszczycieli
, ktore eskortowały uszkodzony
pancernik
HMS ?Warspite”
. Nast?pnie uczestniczył w działaniach wojennych w rejonie Sporad i Dodekanezu. W dniach 12-16 wrze?nia 1943 eskortuj?c brytyjskie pancerniki, ??l?zak” walczył z niemieckimi samolotami. 21 wrze?nia 1943 na trasie
Bizerta
?
Gibraltar
doszło z kolei do ponownego starcia z niemieckimi okr?tami podwodnymi. Z kolei 22 pa?dziernika 1943 załodze okr?tu udało si? wyłowi? z morza i wzi?? do niewoli 4 niemieckich lotnikow. 21 grudnia 1943 eskortował konwoj wojsk II Korpusu gen. Andersa z Aleksandrii do
Brindisi
. W styczniu 1944 ??l?zak” uratował 4 lotnikow z zestrzelonego przez okr?t podwodny
Wellingtona
z 36 Dywizjonu RAF
[1]
. Uznaniem zasług okr?tu była wizyta szefa sztabu brytyjskiej floty na Morzu ?rodziemnym admirała Dundasa, ktory wyraził pochwał? dla załogi okr?tu. Było to te? symboliczne zako?czenie słu?by okr?tu na Morzu ?rodziemnym. W kwietniu wraz z okr?tem opu?cił wody Morza ?rodziemnego i udał si? do Anglii.
W czasie
l?dowania w Normandii
, 6 czerwca 1944 roku płyn?ł na czele alianckiej floty inwazyjnej. Znajdował si? wraz z
?Krakowiakiem”
w składzie sił ?S” i osłaniał działania desantowe na
pla?y Sword
skutecznie zwalczaj?c nadbrze?ne baterie nieprzyjaciela. Kmdr Romuald Tymi?ski tak opisał te wydarzenia:
5 czerwca w nocy ?l?zak był pierwszym niszczycielem na brytyjskim odcinku l?dowania, ktory przeszedł przez kanał wytrałowany w polu minowym przez poławiacze min. Za nim był HMS Middleton. Oba te niszczyciele ustawiły si?, ka?dy w swoim sektorze, pomi?dzy brzegiem Normandii a poławiaczami min, by da? im osłon? na wypadek ataku sił nieprzyjacielskich. ?l?zak patrolował w odległo?ci około 10 mil morskich od Hawru. 6 czerwca o godz. 6.30 ?l?zak podniosł bander? na maszcie i wszedł do akcji wraz z innymi okr?tami Force S kontradmirała A. Talbota. Najpierw bombardowali?my umocnione pozycje nieprzyjacielskie wzdłu? pla? Ouistreham przed l?dowaniem pierwszej fali inwazyjnej amfibijnych czołgow. Wkrotce potem wraz z HMS Middleton ORP ?l?zak dał bliskie wsparcie saperskim barkom inwazyjnym, podchodz?c do brzegu na około mil?. Niemieckie baterie strzelały do naszej formacji g?stym, ale na szcz??cie niecelnym ogniem. Widocznie były przytłoczone sił? bombardowania naszych okr?tow. Tu? przed wyl?dowaniem amfibijnych czołgow, a w ?lad za nimi barek saperskich, przenie?li?my ogie? na cele drugorz?dne, by nie razi? sił własnych. O godz. 10.45 nawi?zali?my ł?czno?? radiow? z wysuni?tym obserwatorem artyleryjskim przy 41 Royal Marine Commando. Był to oddział, ktory ≫?l?zak≪ miał wspomaga?. O godz. 12.50 na pro?b? obserwatora artyleryjskiego rozbili?my ogniem bezpo?rednim oddział piechoty niemieckiej zagradzaj?cy drog? naszym komandosom. W niespełna godzin? po tej udanej akcji, od godz. 13.45 do 14.10, znowu wspomagali?my komandosow bombarduj?c, tym razem ogniem po?rednim, poprawianym przez obserwatora, pozycje nieprzyjacielskie. Zanim upłyn?ło poł godziny, znowu otrzymali?my pro?b? od obserwatora artyleryjskiego o pilne wsparcie artyleryjskie. Jak wynikało z jego relacji, nieprzyjacielskie pozycje umocnione w lasku pod Lion sur Mer i w domach na wschod od lasku powstrzymywały huraganowym ogniem natarcie komandosow i dosłownie przytłoczyły ich do ziemi. Obserwator artyleryjski prosił o bombardowanie ka?dego celu po 20 minut. Tymczasem dowodca Force S wydał rozkaz, by nie prowadzi? bombardowa? bez korygowania upadkow salw przez obserwatora. Zapytałem obserwatora, czy b?dzie korygował nasz ogie?. O?wiadczył on zdenerwowanym głosem, ?e nie jest to mo?liwe. Dodał przy tym, ?e sytuacja jest tak powa?na, ?e ?aden z nich nie mo?e podnie?? głowy z indywidualnych okopow. Aby nie traci? czasu na uzyskanie zezwolenia wobec powagi sytuacji, na własn? odpowiedzialno?? rozkazałem otworzy? ogie? do wskazanych celow. Po 40 minutach naszego bombardowania obserwator podał, ?e Niemcy opu?cili lasek, ale wci?? trzymaj? si? w domach. Prosił o nast?pne 20 minut ognia do tego celu, co z przyjemno?ci? uczynili?my. Gdy powiadomili?my obserwatora, ?e zako?czyli?my bombardowanie, usłyszeli?my w mikrofonie jego entuzjastyczny głos: S?dz?, ?e uratowali?cie nasz? skor?. Dzi?ki wam za to. Tymczasem dowodca Force S kontradm. Talbot nadał do nas sygnał: ?l?zak. Dobra robota. Wieczorem, przed zako?czeniem z nami ł?czno?ci, obserwator artyleryjski raz jeszcze nadał: Dzi?ki od komandosow
[2]
.
6 lipca
1944
roku okr?t wzi?ł do niewoli pierwsz? w II wojnie ?wiatowej niemieck? ?yw? torped?, bior?c jej pilota do niewoli. 16 pa?dziernika 1944 ??l?zak” eskortował brytyjski okr?t ?Garth”, na ktorym wracał krol Jerzy VI do Anglii z inspekcji na froncie zachodnim. Ostatnim akcentem wojennej kariery pod polsk? bander? było wej?cie do głownej bazy
Kriegsmarine
w
Wilhelmshaven
w maju 1945 roku.
28 wrze?nia 1946 roku okr?t został zwrocony
Wielkiej Brytanii
, w maju 1953 roku został przekazany marynarce indyjskiej, gdzie słu?ył jako ?Godavari” (D 92). W 1976 roku wszedł na mielizn? w rejonie
Malediwow
? po tym wydarzeniu okr?t skre?lono z listy floty i oddano na złom.
Bilans działa? bojowych ORP ??l?zak”
[
edytuj
|
edytuj kod
]
- Przebytych mil morskich ? 104 000;
- Eskortowanych konwojow ? 104;
- Przeprowadzonych patroli i operacji ? 111;
- Okr?tow nawodnych uszkodzonych ? 1;
- Nieprzyjacielskich samolotow zestrzelono ? 4, prawdopodobnie - 3;
- Okr?t uczestniczył wielokrotnie w ratowaniu alianckich samolotow;
Polegli w czasie akcji pod Dieppe 19 VIII 1942
[
edytuj
|
edytuj kod
]
- Jozef Andrzejewski ? st. marynarz
- George Głowski ? marynarz
- ↑
Tomasz Szlagor.
Pogromcy U-Bootow. 3. Lotnictwo w walce z okr?tami podwodnymi Kriegsmarine
. ?Wojsko i Technika ? Historia” nr specjalny 6/2017 (13), s. 72
- ↑
Relacja Romualda Tymi?skiego
, ?Nasze Sygnały” 1981, nr 71, s. 3.
- Grzegorz Nowak,
ORP ??l?zak”
, ?Okr?ty” 2011, nr 3(3), s. 81-85.
- Jerzy Pertek
,
Wielkie dni małej floty
, Pozna?: Wydawnictwo Pozna?skie 1976.
- Jerzy Pertek
,
Eskortowce ?Krakowiak”, ?Kujawiak” i ??l?zak”
, Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1959.
- Marek Wawrzynkowski,
ORP Krakowiak, ORP Kujawiak i ORP ?l?zak: okr?ty typu ?Hunt II” w polskiej Marynarce Wojennej w latach 1941-1946
, O?wi?cim: Wydawnictwo Napoleon V 2014.
- Marek Wawrzynkowski,
?ycie oficerow i marynarzy Polskiej Marynarki Wojennej po zako?czeniu II wojny ?wiatowej na przykładzie załog: ORP Kujawiak, ORP Krakowiak i ORP ?l?zak
[w:]
Per aspera ad astra. Materiały z XVI Ogolnopolskiego Zjazdu Historykow Studentow
, t. 11:
Historia PRL
, red. Adam ?wi?tek, Krakow 2008, s. 191-198.
- M.J. Whitley,
Destroyers of World War Two: An International Encyclopedia
, Annapolis: Naval Instutute Press 2002,
ISBN
0-87021-326-1
Wspomnienia marynarzy ORP ?l?zak
[
edytuj
|
edytuj kod
]
- Stanisław Henryk Mayak,
Dok?d idziemy?
, London: Orbis 1945.
- Romuald Nał?cz-Tymi?ski
,
?agle staw ? bander? spu??!
, Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej 1999.
- Relacja Romualda Tymi?skiego
, ?Nasze Sygnały” (1981), nr 71, s. 3.
Niszczyciele Marynarki Wojennej