Niewymienialny token
(
NFT
) (
ang.
non-fungible token
) ? unikatowa, cyfrowa jednostka danych oparta na architekturze
blockchain
, ktor? u?ytkownicy protokołu mog? mi?dzy sob? handlowa?, reprezentuj?ca szerok? gam? przedmiotow materialnych i niematerialnych, takich jak kolekcjonerskie karty sportowe, wirtualne nieruchomo?ci lub wirtualne dzieła sztuki
[1]
.
NFT to rodzaj tokena kryptograficznego w ekosystemie
blockchain
. W odro?nieniu od tokenow
ERC-20
lub
kryptowalut
, wszystkie tokeny NFT cechuj? si? niepodzielno?ci? i niewymienno?ci?. Nie ma dwoch tokenow NFT reprezentuj?cych ten sam ci?g danych, ani nie da si? ich przedstawi? jako ułamka pełnej liczby
[1]
. Tokeny NFT zazwyczaj wzorowane s? na standardzie ERC-721 lub w pełni spełniaj? jego wymogi. Standard ERC-721 definiuje podstawowe funkcje transferu i zapisu danych i ma swoje korzenie w ekosystemie
Ethereum
, gdzie tokeny NFT pojawiły si? jako pierwsze
[2]
.
Posiadanie danego tokena nie daje praw autorskich do obiektu, ktory taki token reprezentuje. Do tego potrzebna jest odpowiednia
umowa prawna
. Artysta mo?e sprzeda? token NFT reprezentuj?cy własne dzieło, ale nie przekaza? kupuj?cemu zwi?zanych ze zmian? własno?ci praw. W tym sensie tokeny NFT s? odr?bne od
prawa autorskiego
[3]
.
Mimo ?e pierwsze wzmianki na ich temat pojawiły si? ju? w 2012 roku, tokeny NFT zyskały swoj? popularno?? w 2017 roku za spraw? gry
CryptoKitties
, polegaj?cej na adoptowaniu i handlu wirtualnymi kotami. Najdro?sze zyskiwały wowczas warto?? nawet 100 tys. dolarow
[4]
.
Wraz z pocz?tkiem 2021 roku arty?ci, celebryci,
influencerzy
i sportowcy zacz?li wydawa? swoje prace poł?czone z ich wirtualnymi odpowiednikami NFT
[5]
. Kupuj?cy dostrzegaj? w nich wyj?tkowy produkt o warto?ci kolekcjonerskiej, ktory wraz z upływem lat mogłby zyska? na warto?ci
[6]
.
Reprezentowanie digitalnej sztuki było pierwszym czynnikiem ktore przyczyniło si? do wzrostu popularno?ci tokenow NFT. Obraz artysty Mike’a Winkelmanna’a tworz?cego pod pseudonimem Beeple został sprzedany w marcu 2021 roku za 69 milionow dolarow
[7]
. Pierwszym dziełem sztuki NFT sprzedanym na aukcji w Polsce była praca Tomasza Gornickiego ?Fortune” z cyklu ?Outer dark” sprzedana 28 listopada 2021 r.
[8]
za cen? 312 700 zł
[9]
.
Niektore kolekcje NFT, w tym EtherRocks i CryptoPunks, s? przykładami sztuki proceduralnej, w ktorej mo?na stworzy? wiele ro?nych obrazow, ł?cz?c zestaw prostych komponentow obrazu w ro?nych kombinacjach
[10]
.
W 2021 roku, firma Injective Protocol kupiła w galerii Taglialatella w Nowym Jorku prac? artysty Banksy’ego Morons (White) za 95000 dolarow, a nast?pnie przekonwertowała j? na plik cyfrowy powi?zany z tokenem NFT i spaliła oryginalny obrazek podczas transmisji na ?ywo. Stworzony unikalny token ma zosta? sprzedany na aukcji za kryptowalut?
[11]
.
Przedmioty kolekcjonerskie
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Włoski klub piłki no?nej
Juventus
w lutym 2020 roku poinformował ?wiat o wej?ciu w rynek NFT
[12]
. Klub wypu?cił karty kolekcjonerskie reprezentuj?ce wizerunki piłkarzy, ktore zostały podzielone na trzy kategorie rzadko?ci. Pierwsz? wyemitowan? kart?
[13]
została ta z wizerunkiem
Cristiano Ronaldo
.
NFT mog? by? u?ywane do reprezentowania zasobow w grze, takich jak cyfrowe działki, ktore w zało?eniu maj? by? kontrolowane przez ?u?ytkownika”, a nie tworc? gry, co pozwala na obrot aktywami na zewn?trznych platformach handlowych bez zgody deweloperow gry
[14]
.
W pa?dzierniku 2021 r. platforma Valve zakazała aplikacji, ktore wykorzystuj? technologi? blockchain lub NFT do wymiany warto?ci lub artefaktow gier na swojej platformie Steam
[15]
.
Raport roczny
Game Developers Conference
2022 stwierdza, ?e 70 procent ankietowanych deweloperow stwierdziło, ?e ich studia nie s? zainteresowane integracj? NFT lub kryptowalut w swoich grach
[16]
.
Muzycy rownie? mog? tworzy? tokeny NFT reprezentuj?ce ich dzieła. W kwietniu 2021, zespoł thrashmetalowy
Megadeth
sprzedał swoj unikalny token NFT. Fan zespołu zapłacił niemal 20 tysi?cy dolarow za 6-sekundowy gif prezentuj?cy charakterystyczn? maskotk? oraz nazw? zespołu
[17]
.
Wraz z rosn?c? popularno?ci? wirtualnych ?wiatow, tokeny NFT znajduj? swoje zastosowanie jako wirtualne przedmioty, ktore mo?na przenosi? pomi?dzy ro?nymi platformami lub jako avatary, reprezentuj?ce wirtualny wygl?d u?ytkownika
[18]
.
Tworzenie i ł?czenie tokenow NFT z plikami multimedialnymi mo?liwe jest mi?dzy innymi na platformie opensea.io. Dost?pne jest to dla ka?dego, a niektore opcje s? darmowe. Wymaga to posiadania konta w sieci blockchain
Ethereum
, ktore mo?na wygenerowa? przy pomocy
portfeli kryptowalutowych
takich jak
MetaMask
. Zazwyczaj proces nie wymaga podania jakichkolwiek danych osobowych
[19]
.
Przeniesienie unikalnego tokena na inny adres Ethereum, niezale?nie od tego, czy nale?y on do tej samej osoby, czy do innej, mo?liwe jest tylko poprzez u?ycie
inteligentnych kontraktow
, co skutkuje opłatami transakcyjnymi w natywnej kryptowalucie Ether
[20]
.
NFT obejmuj?ce sztuk? cyfrow? zazwyczaj nie przechowuj? pliku w ła?cuchu blokow ze wzgl?du na jego rozmiar. Token działa w sposob podobny do certyfikatu własno?ci, z adresem internetowym wskazuj?cym na przedmiotowe dzieło sztuki, co sprawia, ?e dzieło podatne jest na
wyga?ni?cie linku
[21]
. Poniewa? NFT s? funkcjonalnie oddzielone od podstawowych dzieł sztuki, ka?dy mo?e łatwo zapisa? kopi? obrazu NFT, zwykle poprzez klikni?cie
prawym przyciskiem myszy
[22]
.
Kontrowersje dotycz?ce NFT podnosz? zarzut wysokiego zu?ycia energii zwi?zanego z transakcjami
blockchain
, co w konsekwencji powoduje wysokie emisje
gazow cieplarnianych
[23]
. Głownym czynnikiem za to odpowiedzialnym jest system
Proof of Work
wymagany do regulowania i weryfikacji transakcji blockchain w sieciach takich jak
Ethereum
, ktore zu?ywaj? du?e ilo?ci energii elektrycznej
[24]
[25]
. Ponadto, krytycy NFT porownuj? je do piramid finansowych i baniek spekulacyjnych
[26]
.
Zdarzały si? przypadki, ?e bez pozwolenia sprzedawano prace innych osob jako NFT
[27]
. W 2021 roku, sprzedawcy udaj?cemu
Banksy’ego
udało si? sprzeda? NFT rzekomo wykonane przez artyst? za 336 000 USD
[28]
.
- ↑
a
b
Kolekcjonerskie kryptowaluty i niezamienne tokeny (NFT)
[online], Binance Academy
[dost?p 2021-04-28]
.
- ↑
ERC-721 Non-Fungible Token Standard
[online], ethereum.org
[dost?p 2022-03-13]
(
ang.
)
.
strona głowna serwisu
- ↑
https://bitcoin.pl/naruszenie-praw-autorskich-i-nft-jak-artysci-moga-sie-chronic/
.
- ↑
CryptoKitties ? ?rodło popularno?ci tokenow NFT? | Tokeneo
[online], web.archive.org, 24 maja 2021
[dost?p 2022-03-13]
[zarchiwizowane z
adresu
2021-05-24]
.
- ↑
Ba?ka NFT ju? p?ka? Niezamienne tokeny zacz?ły si? nudzi? - Forsal.pl
[online], pl/finanse/aktualnosci/artykuly/8136494,banka-nft-peka-niezamienne-tokeny.html
[dost?p 2024-04-24]
(
pol.
)
.
- ↑
https://fintek.pl/nft-skad-dzisiejszy-szal-na-te-tokeny/
- ↑
Najdro?szy cyfrowy obraz ?wiata. Beeple sprzedał go za 69 mln dolarow ? Biznes Wprost
[online], wprost.pl
[dost?p 2024-04-24]
(
pol.
)
.
- ↑
Wirtualna rewolucja na rynku sztuki
[online], Rzeczpospolita
[dost?p 2021-11-29]
.
- ↑
https://artinfo.pl/artinformacje/pierwsza-aukcja-internetowa-tokenu-nft-zorganizowana-przez-artinfo-pl
.
- ↑
CryptoPunks
[online], www.larvalabs.com
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Blockchain company buys and burns Banksy artwork to turn it into a digital original
[online], www.cbsnews.com
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Juventus wyemituje karty kolekcjonerskie na blockchainie Ethereum! | Tokeneo
[online], Wiadomo?ci Tokeneo, 21 lutego 2020
[dost?p 2021-04-28]
[zarchiwizowane z
adresu
2021-04-30]
(
pol.
)
.
- ↑
kittypad,
I’m proud of being the lucky owner of the first @Cristiano card!
[online], Twitter, 20 lutego 2020
[dost?p 2021-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
What Is NFT Virtual Land in the Metaverse?
[online], Binance Academy
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Mitchell
M.
Clark
Mitchell
M.
,
Valve bans blockchain games and NFTs on Steam, Epic will try to make it work
[online], The Verge, 15 pa?dziernika 2021
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Jay
J.
Peters
Jay
J.
,
Many game developers hate NFTs, too
[online], The Verge, 20 stycznia 2022
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Blabbermouth
,
MEGADETH Non-Fungible Token (NFT) Sells For Over $18,000 In ETH
[online], BLABBERMOUTH.NET, 13 kwietnia 2021
[dost?p 2022-03-13]
.
- ↑
Czym jest metaverse? ? Nowa wizja ?wiata | CrypS.
[online]
[dost?p 2022-02-08]
(
pol.
)
.
- ↑
How to Make an NFT: A Complete Beginner’s Guide 2022
[online], www.oberlo.com, 17 stycznia 2022
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
A Short Guide To Smart Contracts And Gas Fees
[online], LCX, 7 stycznia 2022
[dost?p 2022-04-28]
(
ang.
)
.
- ↑
Anil
A.
Dash
Anil
A.
,
NFTs Weren’t Supposed to End Like This
[online], The Atlantic, 2 kwietnia 2021
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
What the Hell Is ‘Right-Clicker Mentality’?
[online], www.vice.com
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
Justine
J.
Calma
Justine
J.
,
The climate controversy swirling around NFTs
[online], The Verge, 15 marca 2021
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
Max J.
M.J.
Krause
Max J.
M.J.
,
Thabet
T.
Tolaymat
Thabet
T.
,
Author Correction: Quantification of energy and carbon costs for mining cryptocurrencies
, ?Nature Sustainability”, 1 (12),
2018
, s. 814?814,
DOI
:
10.1038/s41893-018-0188-8
,
ISSN
2398-9629
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
Ulrich
U.
Gallersdorfer
Ulrich
U.
,
Lena
L.
Klaaßen
Lena
L.
,
Christian
Ch.
Stoll
Christian
Ch.
,
Energy Consumption of Cryptocurrencies Beyond Bitcoin
, ?Joule”, 4 (9),
2020
, s. 1843?1846,
DOI
:
10.1016/j.joule.2020.07.013
,
ISSN
2542-4785
,
PMID
:
32838201
,
PMCID
:
PMC7402366
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
NFTs, an overblown speculative bubble inflated by pop culture and crypto mania
[online], theconversation.com
[dost?p 2022-06-09]
.
- ↑
Would you pay millions for art you can’t touch? Inside the weird world of NFT digital art
[online], inews.co.uk, 2 kwietnia 2021
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.
- ↑
Fake Banksy NFT sold through artist’s website for £244k
, ?BBC News”, 31 sierpnia 2021
[dost?p 2022-01-04]
(
ang.
)
.