Narodowy Zwi?zek Robotniczy ( NZR ) ? partia robotnicza o charakterze narodowo-chrze?cija?skim działaj?ca w latach 1905?1920.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Prekursorami NZR były sekcje robotnicze Towarzystwa O?wiaty Narodowej , działaj?cej głownie w Łodzi, Zagł?biu D?browskim i Warszawie, oraz powołany w 1901 z inicjatywy Komisji Robotniczej warszawskiego ?Zetu" Zwi?zek im. Jana Kili?skiego. Struktury te powstały z inicjatywy i pod kierownictwem Ligi Narodowej.

W czerwcu 1905 odbył si? I Zjazd Narodowego Zwi?zku Robotniczego. W skład Zarz?du wybrano Czesława Sobolewskiego (przewodnicz?cy), Gustawa Simona , oraz robotnikow Maksymiliana Gromadzkiego (fabryka Lilpop, Rau i Loewenstein ), Edmunda Bernatowicza ( Fabryka Wyrobow Platerowanych Frageta ) i Jana Szczeblewskiego (Zwi?zek im. Kili?skiego) ^[1] . W 1906 NZR liczył 15 961 członkow ^[2] . Zwi?zek inspirował działanie Polskich Zwi?zkow Zawodowych . Organizacja posiadała bojowk? pod nazw? Zwi?zek Bojowy NZR .

Na VI Zje?dzie NZR w Warszawie we wrze?niu 1908 doszło do zerwania z Narodow? Demokracj? , przeciwstawiaj?c si? orientacji na Rosj? i lojalistycznej polityce Koła Polskiego w Dumie , w skład ktorego wchodzili członkowie legalnego Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego . W skład nowego Zarz?du Głownego weszli wowczas: Adam Ch?dzy?ski (przewodnicz?cy), Witold Wolski , Stanisław Arczy?ski , Władysław Malangiewicz , Wincenty Michalak , Jan Stanisław Jankowski , Marian Rapacki , Adam Radlicki i Antoni Kaczorowski ^[3] .

NZR w latach 1908?1917 stanowił cz??? nurtu narodowego lewicy niepodległo?ciowej. W 1912 wszedł w skład Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległo?ciowych . W sierpniu 1914 organizacja weszła w skład Zjednoczenia Organizacji Niepodległo?ciowych ^[4] a nast?pnie Konfederacji Narodowej Polskiej . Po zaj?ciu cało?ci Krolestwa Polskiego przez wojska pa?stw centralnych stanowił cz??? składow? najpierw Komitetu Naczelnego Zjednoczonych Stronnictw Niepodległo?ciowych , a nast?pnie Centralnego Komitetu Narodowego . W lutym 1917 Zwi?zek wyst?pił z CKN ^[5] . Od tej pory lawirował pomi?dzy lewic? niepodległo?ciow? a stanowiskiem aktywistow. Podczas wojny NZR miał znaczne wpływy w?rod robotnikow Krolestwa. Zacz?ł je traci? w ko?cowym okresie wojny, zachował jednak siln? pozycj? w okr?gu łodzkim. Przywodcami Narodowego Zwi?zku Robotniczego w tym okresie byli: Edmund Bernatowicz , Adam Ch?dzy?ski , Jan Stanisław Jankowski , Antoni Kaczorowski , Władysław Malangiewicz , Adam Radlicki , Ludwik Waszkiewicz ^[6] .

Organy prasowymi NZR były pisma: ?Kili?ski”, ?Pochodnia”, ?Sprawa Robotnicza”, ?Wiadomo?ci Robotnicze” i ?Niepodległo??”.

W wyborach w 1919 wystawił samodzieln? list?. W 1920 wraz z Narodowym Stronnictwem Robotnikow utworzył Narodow? Parti? Robotnicz? .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Zwi?zek Bojowy NZR

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Teresa Monasterska : Narodowy Zwi?zek Robotniczy 1905?1920 . Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973. Brak numerow stron w ksi??ce
• Jerzy Z. Paj?k : O rz?d i armi?. Centralny Komitet Narodowy (1915?1917), Kielce 2003, ISBN  83-7133-208-4 .