Ten artykuł dotyczy mitologii. Zobacz te?: inne znaczenia tego słowa .

Ten artykuł nale?y dopracowa? : od 2024-05 → poprawi? styl ? powinien by? encyklopedyczny , uzupełni? o najbardziej znane odniesienia i nawi?zania w sztukach plastycznych, literaturze i muzyce. Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Narcyz

młodzieniec niezwykłej urody
Statua efeba tradycyjnie uto?samianego z Narcyzem lub Hiacyntem (kopia rzymska z II w.)
Wyst?powanie	mitologia grecka
Rodzina
Ojciec	Kefisos
Matka	Liriope
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Narcyz ( gr. Ν?ρκισσο? Narkissos, łac. Narcissus ) ? mityczna posta? młodego my?liwego o niezwykłej urodzie.

Jak podaje Owidiusz w Metamorfozach ^[1] , Narcyz pochodził od nimfy Liriope i bostwa rzecznego Kefisosa ^[2] . Wyro?niał si? wielk? urod? ^[3] . Po narodzinach dziecka rodzice udali si? do wieszczka Tejrezjasza z pro?b? o wywro?enie chłopcu przyszło?ci ^[1] . Tejrezjasz przepowiedział, ?e chłopiec b?dzie ?ył, dopoki nie ujrzy swego odbicia ^[2] . Stwierdził, ?e dziecko do?yje staro?ci, je?li nie b?dzie siebie ogl?dało ^[1] .

Gdy Narcyz dorosł, stał si? bardzo urodziwym m??czyzn? ^[1] . Czas sp?dzał w gorach lub lasach, znały go wi?c wszystkie nimfy . Wszystkie ?ywiły do niego gor?ce uczucia ^[3] . Kochało go te? wiele dziewcz?t ^[1] . Narcyz jednak nie był zainteresowany zwi?zkami miłosnymi. Kochał tylko polowanie ^[3] , oboj?tny na wzbudzan? przez siebie miło?? ^[2] .

Smutny los spotkał nimf? Echo . Jak inne boginki, zakochała si? w nim i spotkała z odtr?ceniem. Pogr??yła si? wi?c w rozpaczy i stopniowo nikła, a? wreszcie pozostał z niej tylko j?kliwy głos ^[2] . Wedle innej wersji jeszcze przed poznaniem Narcyza Echo swoj? gadatliwo?ci? wprawiła w gniew Her? . Bogini ukarała nimf?, ktora mogła jedynie powtarza? ostatnie zasłyszane słowa. Kiedy wi?c Narcyz nawoływał, Echo odpowiadała mu. Zabawa ta szybko jednak znudziła my?liwego, ktory porzucił nimf?, zostawiaj?c j? w rozpaczy, przez co ^[2] uciekła na pustkowie i tam nikła ^[1] , a? został z niej sam powtarzaj?cy zasłyszane słowa głos ^[2] .

W jednej z wersji wzgardzone przez Narcyza dziewcz?ta zanosiły do nieba modły o pomszczenie ich krzywdy ^[1] . W innej zachowanie wzgl?dem Echo oburzyło jej siostry. Udały si? one po pomoc do Nemezis , oskar?aj?c Narcyza o egoizm i oboj?tno??. Bogini zdecydowała si? wymierzy? sprawiedliwo?? ^[2] . Pewnego upalnego dnia zawiodła poluj?cego młodzie?ca nad ?rodło, gdzie zm?czony polowaniem ^[1] łowca pragn?ł si? od?wie?y? ^[2] . Chc?c ugasi? pragnienie, pochylił si? nad strumieniem. Ujrzał w lustrze wody sw? twarz. Własna uroda zadziwiła go. Zakochał si? sam w sobie. Nie była to szcz??liwa miło??, gdy? młodzieniec ^[3] , mimo ci?głego nachylania si? ^[1] , nie mogł dosi?gn?? własnej twarzy. Nie przyjmował pokarmow ani napojow ^[2] . Cały ?wiat stał si? dla niego oboj?tny ^[1] . W jednej z wersji umarł z t?sknoty. Pochowano go, a na jego grobie wyrosł kwiat o złotym ?rodku otoczonym białymi płatkami , ktory nazwano narcyzem ^[3] . Młodzieniec jednak i po ?mierci nie zaznał ukojenia. Starał si? odnale?? sw? twarz w wodach Styksu ^[1] . Istnieje te? wersja mitu mowi?ca, ?e Narcyz tak długo przebywał nad ?rodłem, ?e zapu?cił tam korzenie. W ko?cu jego ciało uległo przemianie w kwiat przegl?daj?cy si? wiosn? i latem w zwierciadle wody, a wi?dn?cy jesieni? ^[2] .

Istnieje jeszcze inna wersja mitu o Narcyzie. Podaje ona, ?e młodzieniec miał siostr? ^[2] , a nawet bli?niaczk? ^[1] , podobn? do niego z wygl?du. To w niej miał si? zakocha? ^[2] lub te? po prostu kochał j? jako siostr? ^[1] . Dziewczyna jednak zmarła. Wtedy Narcyz, tak podobny do siostry, wpatrywał si? nad wod? w swoj? twarz, gdy? przypominała mu oblicze drogiej zmarłej; nie chciał bowiem zapomnie? jej wygl?du ^[2] . Wydawało mu si?, ?e to jej twarz widzi, co koiło jego cierpienie. Tak wi?c pocieszał si?, wpatruj?c si? w zwierciadło wody ^[1] . W ko?cu i on umarł z wyczerpania ^[2] . Jest to racjonalistyczna interpretacja mitu, podawana przez Pauzaniasza ^[1] .

Wyro?nia si? te? beock? wersj? mitu. Podaje ona, i? Narcyz zamieszkiwał Tespie w pobli?u Helikonu . Jego uroda i pogarda dla miło?ci s? zgodne z bardziej znanymi wersjami mitu, natomiast w roli zawiedzionego adoratora wyst?puje młody Amejnias . Narcyz odrzucił jego uczucie, odstr?czał go od siebie, a nawet ktorego? razu posłał mu miecz . Amejnias spełnił sugesti? obiektu swojej miło?ci i popełnił samobojstwo pod drzwiami domu Narcyza. Dalszy ci?g jest podobny ? Narcyz zakochuje si? we własnym obliczu widzianym w zwierciadle wody, co sprowadza na niego ?mier?. Jego krew przesi?kła ziemi?, z ktorej wyrosł kwiat nosz?cy imi? młodzie?ca. Opowie?? ta ma zwi?zek z kultem miło?ci w Tespiach ^[1] .

Jeszcze inna wersja podaje, jakoby Narcyz pochodził z eubejskiej Eretrii , a zabi? go miał Epops lub Epo. Kwiat nosz?cy jego imi? ? narcyz biały z czerwonym znamieniem ( Narcissus poeticus ), miał powsta? z krwi zamordowanego ^[1] . Istniej? te? domniemania, ?e kwiatem tym, po?wi?conym Hadesowi ^[4] , był irys lub lilia ^[5] . Wiadomo, ?e w staro?ytno?ci z kwiatow narcyza sporz?dzano balsam na dolegliwo?ci uszu, a tak?e ma?? na rany b?d?ce skutkiem odmro?enia ^[6] .

Powstałe od jego imienia okre?lenie ? narcyzm ” oznacza w ogolnym rozumieniu przesadny stan nadmiernego zainteresowania si? sob? a? do zachwycenia własn? urod?; rodzaj samouwielbienia, typowy dla bezkrytycznego uznawania własnych cech fizycznych i psychicznych, prowadz?cego do zakochania si? w samym sobie ^{[7] [8]} .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]