Narcystyczny rodzic ? osoba, ktora przejawia cechy narcyzmu lub u ktorej zostało zdiagnozowane narcystyczne zaburzenie osobowo?ci . Czasem taki rodzic tworzy chorobliwie blisk? relacj? z dzieckiem, cechuje go zaborczo?? i cz?sto czuje si? zazdrosny z powodu wzrastaj?cego poczucia niezale?no?ci u syna lub corki, ale nie wszyscy narcystyczni rodzice działaj? w ten sposob ^[1] . W obliczu rosn?cej niezale?no?ci, rodzic do?wiadcza poczucia straty, poniewa? dziecko stanowi dla niego wa?ne ?rodło gratyfikacji podtrzymuj?cych pozytywn? samoocen? ^[2] . W rezultacie rozwijane jest narcystyczne przywi?zanie, w ktorym dziecko istnieje głownie po to, by przynosi? korzy?ci rodzicowi ^[3] .

Osoby narcystyczne cechuje bardzo niskie poczucie własnej warto?ci i potrzeba kontroli tego, co inni my?l? na ich temat. Stale odczuwaj? one gł?boki l?k przed odrzuceniem i byciem obwinianym, przeczuwaj?c, ?e jest to mo?liwe w momencie ujawnienia jakichkolwiek rys na idealnym wizerunku, jaki staraj? si? kreowa?. Narcyzmowi mo?e towarzyszy? rownie? poczucie własnej wy?szo?ci, stałe zaabsorbowanie sob?, sztywno?? w kontaktach społecznych oraz trudno?ci w przyznaniu si? do winy czy odczuwaniu empatii ^[4] .

Charakterystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Narcyzm wydaje si? by? przekazywany z pokolenia na pokolenie. Podczas gdy wystarczaj?co dobry rodzic jest pewny własnych mo?liwo?ci na tyle, by pozwoli? dziecku na rozwijanie autonomii, ten narcystyczny b?dzie wymuszał specyficzne zachowania maj?ce na celu wzbudzenie w dziecku podziwu ^[5] . Przykładem mo?e by? ojciec, ktory nie potrafi adekwatnie odpowiada? na potrzeby dziecka, bo jest zbyt zaabsorbowany sob? nalegaj?c przy tym na to, by dziecko stało si? podobne do niego i podziwiało go ^[6] . Mo?e to spowodowa?, ?e dziecko zacznie postrzega? siebie jako marionetk? w r?kach ojca, bo od najwcze?niejszego dzieci?stwa jest nauczony, by przedkłada? emocjonalne potrzeby innych nad swoje własne ^[7] .

Według ameryka?skiego psychologa, Alana Rappoporta, u podło?a narcyzmu le?y bardzo niskie poczucie własnej warto?ci i l?k przed negatywn? ocen? ze strony otoczenia. By uchroni? kruch?, niestabiln? samoocen?, osoba narcystyczna probuje kontrolowa? to, co inni my?l? na jej temat. Rodzic cz?sto ??da konkretnych zachowa? od swojego dziecka, bo traktuje je jako swoist? reprezentacj? w ?wiecie zewn?trznym; oczekuj?c, ?e dziecko b?dzie zachowywało si? w sposob zaspokajaj?cy jego potrzeby emocjonalne.

Rodzic mo?e wymaga? od dziecka, ?e b?dzie ono ?wieci? przykładem, by przynosi? dum? rodzicom i podtrzymywa? pozytywny wizerunek rodziny; jednocze?nie mo?e krytykowa? syna lub cork? za okazywanie słabo?ci czy niedotrzymywanie narzuconych standardow. W efekcie dziecko uczy si? odgrywa? swoj? rol?, od czasu do czasu chwal?c si? swymi specjalnymi umiej?tno?ciami przed rodzin? czy znajomymi. W konsekwencji dziecko nie czuje si? kochane czy doceniane wył?cznie za bycie sob?, we wspomnieniach b?dzie raczej wi?zało uczucie miło?ci z byciem docenianym za zaspokajanie narcystycznych potrzeb rodzica ^[8] . Jako przykład mo?e słu?y? sytuacja, w ktorej ojciec ? prawnik wymaga od swojego syna, by ten rownie? wybrał podobn? ?cie?k? zawodow?, a ka?da inna decyzja zostanie przez niego odrzucona i wzbudzi niezadowolenie.

Wszystkie te cechy sprawiaj?, ?e narcystyczny rodzic w pewnych obszarach zachowuje si? w stosunku do dziecka wr?cz intruzywnie, podczas gdy w innych wyra?nie zaniedbuje je emocjonalne. Dziecko jest karane, je?li nie reaguje odpowiednio na potrzeby rodzica. Kara mo?e przybiera? rozmaite formy ? od kar cielesnych, poprzez wypowiedzi pełne zło?ci, wywoływanie poczucia winy, emocjonalne zaniedbania a? do otwartej krytyki. Niezale?nie jednak od formy, celem kary zawsze jest wymuszenie na dziecku zaspokojenia narcystycznych potrzeb rodzica.

Vankin zauwa?a, ?e narcystyczni rodzice cz?sto postrzegaj? swoje dziecko jako wielopłaszczyznowe ?rodło narcystycznych gratyfikacji oraz jako przedłu?enie własnej osoby, reprezentuj?ce ich w ?wiecie zewn?trznym ^[9] .

Kwestionariusz [ edytuj | edytuj kod ]

Nina W. Brown w swojej ksi??ce Children of Self Absorbed zamie?ciła kwestionariusz dla czytelnikow umo?liwiaj?cy identyfikacj? destrukcyjnego narcystycznego wzorca ^[10] . Sugeruje ona przyjrzenie si? zachowaniom rodzicow, pod k?tem tego czy w przeszło?ci ka?d? rozmow? kierowali ku sobie, czy stale wymagali uwagi, domagali si? komplementow, nie potrafili słucha?, korzystali z rzeczy dziecka bez pozwolenia, nie potrafili ?mia? si? z siebie, przesadzali lub robili umniejszaj?ce krytyczne uwagi w kierunku swoich dzieci ^[11] .

Mi?dzypokoleniowe wzorce [ edytuj | edytuj kod ]

Dziecko narcystycznego rodzica w dorosłym ?yciu zwykle rownie? przejawia narcystyczne cechy osobowo?ci, bywa te? wspołuzale?nione w tworzonych przez siebie relacjach ^[12] . Dzieje si? tak ze wzgl?du na niezdolno?? do emocjonalnej odpowiedzi rodzica na potrzeby dziecka. Najcz??ciej rodzic rownie? do?wiadczył powa?nych psychologicznych zaniedba? we własnym dzieci?stwie i st?d mog? wynika? jego trudno?ci w przedło?eniu potrzeb dziecka ponad własn? ch?? kontroli otoczenia.

Dzieci bardziej uparte z natury, ktore zwykle okre?lane s? mianem ?trudnych”, mog? odmawia? wspierania członkow rodziny, gdy? szybko orientuj? si? w jaki sposob samolubni rodzice wymuszaj? zaspokajanie swoich potrzeb na innych. Dziecko uczy si?, ?e poprzez manipulacj? mo?na wywoła? poczucie winy i uzyska? to czego si? w danym momencie potrzebuje. W efekcie u dziecka rozwija si? tzw. fałszywe self . Dzi?ki agresywnym zachowaniom wymusza ono na innych, to czego potrzebuje, a w dorosłym ?yciu cz?sto rownie? prezentuje cechy narcystyczne.

Natomiast dzieci bardziej wra?liwe, kieruj?ce si? poczuciem winy, du?o szybciej reaguj? na narcystyczne potrzeby rodzicow, poniewa? orientuj? si?, ?e tylko rezygnuj?c z własnych potrzeb mog? uzyska? namiastk? miło?ci. Prawdziwe emocje s? ignorowane i zaprzecza si? im tak długo, a? w ko?cu dziecko samo zaczyna je tłumi?, by podtrzyma? iluzj?, ?e jest kochane. Poczucie winy i wstydu hamuje naturalny rozwoj, poniewa? gniew i wszelkie agresywne impulsy s? rozszczepiane. Nie mog? one zosta? zintegrowane, jak dzieje si? to w przypadku prawidłowo kształtuj?cej si? osobowo?ci. Mechanizmem obronnym staje si? wytworzenie fałszywego self oraz wspołzale?no?? w tworzonych relacjach. W sposob nie?wiadomy dziecko stale zaprzecza swojemu prawdziwemu self , powtarzaj?c emocjonalne cykle. Pojawia si? uczucie nienawi?ci do siebie, wynikaj?ce z l?ku przed ujawnieniem autentycznych potrzeb, ktore w przeszło?ci nigdy nie mogły zosta? zaspokojone ^[13] .

Przykład z literatury [ edytuj | edytuj kod ]

Powie?? Loverboy , autorstwa Victorii Redel, jest napisana z punktu widzenia matki, b?d?cej osob? skrajnie narcystyczn? ^[14] . Bohaterka nawi?zuje przypadkowe stosunki seksualne wył?cznie w celu pocz?cia dziecka, ktore mogłoby zaspokoi? jej potrzeby. Gdy rodzi si? jej syn Paul, kobieta zabrania mu nawi?zywania jakichkolwiek kontaktow ze ?wiatem zewn?trznym. W zamian nawi?zuje z chłopcem skomplikowan?, niezdrow? relacj?. Wkrotce Paul osi?ga wiek szkolny i probuje rozwija? własn? autonomi?. Ten naturalny etap w rozwoju dziecka jest prze?ywany przez matk? jako gł?boko rani?ce odrzucenie. Kobieta jest tak powa?nie zaburzona, ?e jako osobisty atak na relacj? z synem postrzega nawet lokalne przepisy nakazuj?ce zapisanie dziecka do szkoły. Z l?ku przed utrat? narcystycznych gratyfikacji czerpanych z patologicznej relacji, matka probuje zatru? siebie i syna tlenkiem w?gla, wierz?c, ?e tylko ?mier? mo?e uchroni? go przed rozczarowaniem, jakie nieuchronnie niesie rzeczywisto??.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]