|
|
Ten artykuł nale?y dopracowa?
:
|
Muzio Clementi
(ur.
23 stycznia
1752
w
Rzymie
, zm.
10 marca
1832
w
Evesham
) ? włoski
pianista
-
wirtuoz
i
kompozytor
.
Przez 62 lata (od 1770) mieszkał i tworzył w
Londynie
, gdzie był wspołwła?cicielem fabryki
fortepianow
, w ktorej wynaleziono i wprowadzono wiele ulepsze? w mechanice tych instrumentow. W latach 1777?1780 był
kapelmistrzem
i
klawesynist?
opery włoskiej w Londynie.
Był znakomitym pedagogiem. Jego uczniami byli m.in.
Johann Baptist Cramer
i
John Field
, tworca romantycznego
nokturnu
fortepianowego.
Aktywnie propagował muzyk? dawn?, m.in. włosk? ? w latach 1811?1815 wydał kilkutomowe "Clementi's Selection of Practical Harmony, for the Organ or Piano-forte; Containing Voluntaries, Fugues, Canons & Other Pieces...", zawieraj?ce liczne dzieła kompozytorow dawnych, wowczas zapomnianych, takich jak
Alessandro Scarlatti
czy
Johann Ernst Eberlin
. W tym?e zbiorze Clementi po raz pierwszy w historii wydał
Piece d'Orgue
[Fantazj? G-dur] BWV 572
Johanna Sebastiana Bacha
.
Jako pianista-wirtuoz koncertował w całej Europie oraz w
Rosji
. Znany jest przebieg jego
konkursowego
spotkania z
Mozartem
przy
pianoforte
(
fortepianie
) w
wiede?skim
pałacu cesarskim. Z usłyszanej wowczas sonaty B-dur Mozart po?niej zapo?yczył głowny temat, wykorzystuj?c go w uwerturze do "
Czarodziejskiego fletu
".
Clementi komponował głownie utwory fortepianowe oraz symfoniczne, w tym ok. 110
sonat
(ostatnia ? "
Didone Abbandonata
", op. 50 nr 3, 1821 ? jest jednym z arcydzieł wczesnego
romantyzmu
), przy czym wywarł olbrzymi wpływ na rozwoj tego gatunku.
Ludwig van Beethoven
w wielu przypadkach wzorował si? na osi?gni?ciach kompozytorskich i pianistycznych Clementiego i podziwiał je. Clementi z kolei, jako ?e był wła?cicielem wydawnictwa muzycznego, zamowił u Beethovena jego słynny
koncert skrzypcowy D-dur (op. 61)
oraz
VII Symfoni?
.
W swoich utworach Clementi ewoluował od po?no-włoskiego klawesynowego
klasycyzmu
(pierwsze zbiory sonat), poprzez
sentymentalizm
, a? do wczesnego romantyzmu, zawsze jednak nasyconego
polifoni?
(liczne wykorzystanie imitacji w przetworzeniach sonatowych). Oparł si? pokusie modnego wowczas stylu
brillant
, reprezentowanego przez
Carla Czernego
,
Johanna Nepomuka Hummla
,
Ignaza Moschelesa
,
Sigismunda Thalberga
,
Carla Marii von Webera
i młodego
Fryderyka Chopina
.
Nie komponował z zasady utworow modnych takich jak liczne wowczas
wariacje
na tematy operowe, brawurowe fantazje,
potpourri
, ronda brillant itp.
Rozwijał technik? gry fortepianowej. Licznie wykorzystywał m.in. oktawowe i tercjowe przebiegi i pasa?e, przez co sonaty jego s? trudne do opanowania. Był znany z nowatorskiego, niezwykle obszernego wykorzystywania pedału fortepianowego.
Wielkim mitem jest, ?e Clementi komponował prawie wył?cznie muzyk?
dydaktyczn?
. Jego słynne do dzisiaj
Sonatiny
s? tak naprawd? marginaln? pozycj? w całej tworczo?ci.
Dziełem całego ?ycia Clementiego był obszerny zbior utworow "
Gradus ad Parnassum
or The Art of Playing on the Piano Forte" ("Stopie? do Parnasu, czyli sztuka gry na fortepianie"), op. 44 (1816?1826), zawieraj?cy w sobie 100 kompozycji o ro?nym charakterze: allegra sonatowe, toccaty, adagia, kanony i fugi,
morceaux characteristiques
czyli utwory nastrojowe i inne. Cz?sto układaj? si? one w
suity
z kilku utworow, poł?czonych wspoln?
tonacj?
. Nie jest to jednak w ?adnym przypadku zbior
etiud
, z czym ta kolekcja jest obecnie kojarzona. W utworach z
Gradus
innowacyjno?? my?lenia fortepianowego Clementiego oraz daleko si?gaj?ce pierwiosnki zwiastuj?ce dopiero nadchodz?cy
Romantyzm
ujawniły si? jeszcze bardziej, ni? w sonatach.
Gradus ad Parnassum
jest antologi? wszystkich znanych owcze?nie sposobow i tradycji gry fortepianowej.
Clementi, urodzony jeszcze za ?ycia
Haendla
i
Scarlattiego
, ale przed ?mierci? obecny na koncercie
Liszta
, poł?czył sob? i swoj? sztuk? bardzo odległe epoki. Był on jednym z głownych nap?dow europejskiej historii muzyki.
W XX w. tworczo?? Clementiego, wowczas zapomnian?, docenił i niestrudzenie propagował pianista
Vladimir Horowitz
, ktory zwykł powtarza?, ?e
Beethovena opinia o muzyce Clementiego powinna obowi?zywa? nas wszystkich
.
- Encyklopedia muzyczna PWM
. El?bieta Dzi?bowska (red.). Wyd. I. T. 2: CD cz??? biograficzna. Krakow: PWM, 1984, s. 215?220.
ISBN
83-224-0223-6
.
(
pol.
)
.
- Encyklopedia muzyki
. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 161.
ISBN
83-01-11390-1
.
(
pol.
)
.
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. C
. Oxford University Press, 2004.
ISBN
978-0-19-517067-2
.
(
ang.
)
.
brak strony w ksi??ce
- Muzio Clementi
w bazie
AllMusic
(
ang.
)