Muzeum Nordyckie

Nordiska museet

Widok na muzeum z platformy widokowej na wie?y telewizyjnej Kaknas
Pa?stwo	Szwecja
Miejscowo??	Sztokholm
Adres	Nordiska museet Djurgardsvagen 6-16 Stockholm
Data zało?enia	1873
Dyrektor	Sanne Houby-Nielsen
Poło?enie na mapie regionu Sztokholm Muzeum Nordyckie
Poło?enie na mapie Szwecji Muzeum Nordyckie
59°19′45″N   18°05′37″E / 59,329167   18,093611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Muzeum Nordyckie ( szw. Nordiska museet ) ? muzeum historii kultury, znajduj?ce si? w Sztokholmie na wyspie Djurgarden . Zało?one w 1873 w celu udokumentowania historii kultury Szwecji od 1520 do czasow wspołczesnych. Powstało z inicjatywy Artura Hazeliusa , ktory zało?ył rownie? Skansen ^[1] . Obecny gmach muzeum, zaprojektowany przez Isaka Gustafa Clasona otwarto w 1907. W zbiorach muzeum jest ponad 1 500 000 eksponatow: ubiorow, bi?uterii, przedmiotow codziennego u?ytku, mebli, zabawek, a tak?e odtworzonych dawnych pomieszcze? mieszkalnych ^[2] . Muzeum Nordyckie jest najwi?kszym muzeum historii kultury w Szwecji ^[3] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Muzeum Nordyckie zało?ył Artur Hazelius.

Podczas podro?y w rejon Dalarna w 1872 zauwa?ył on, i? stara kultura chłopska ust?puje pod naporem industrializacji i postanowił zebra? i zachowa? dla przyszłych pokole? jej dorobek, ratuj?c go w ten sposob przed zapomnieniem.

Zacz?ł gromadzi? stroje ludowe i przedmioty sztuki ludowej. 24 pa?dziernika 1873 zało?ył muzeum, ktore nazwał Kolekcja skandynawsko-etnograficzna (Skandinavisk-Etnografiska samlingen). Muzeum mie?ciło si? przy ul. Drottninggatan w Sztokholmie. W 1880 jego nazwa została zmieniona na Muzeum Nordyckie. Zarazem z muzeum ustanowiono fundacj?, ktorej wła?cicielem stał si? narod szwedzki. Taki stan prawny zachował si? do dnia dzisiejszego ? Muzeum Nordyckie jest własno?ci? Szwedow. Kolekcja muzealna powi?kszała si? rownie? drog? zakupu eksponatow z innych krajow skandynawskich i bałtyckich. Cho? najwi?ksz? cz??? zbiorow stanowiła kolekcja szwedzkiej sztuki ludowej, to reprezentowana była rownie? sztuka mieszcza?ska (meble, ubiory, r?kodzieło). Zbior uzupełniały manuskrypty znanych pisarzy i przedmioty, ktore nale?ały do znanych szwedzkich osobisto?ci.

Mottem Hazeliusa stało si? powiedzenie:

Chciał on w ten sposob da? wyraz przekonaniu, i? człowiek powinien pozna? swoj? histori? i swoje korzenie, aby lepiej zrozumie? tera?niejszo?? i z wi?ksz? gotowo?ci? wyj?? na spotkanie przyszło?ci.

W 1891 z inicjatywy Hazeliusa otwarto Skansen, pomy?lany jako jedno?? natury, ro?lin i zwierz?t ? jako jedna Szwecja w miniaturze. Idea skansenu szybko odniosła sukces i stała si? przykładem dla muzeow na wolnym powietrzu na całym ?wiecie. Pocz?tkowo Skansen i Muzeum Nordyckie stanowiły jedno?? organizacyjn?; od 1963 Skansen stał si? instytucj? niezale?n? ^[4] .

Historia i architektura budynku muzeum [ edytuj | edytuj kod ]

W 1883 ogłoszono mi?dzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt budynku Muzeum Nordyckiego, ale jury konkursowe nie przyj?ło ?adnej propozycji, uwa?aj?c i? przedło?one projekty nie były wystarczaj?co nordyckie w charakterze. Ostatecznie sporz?dzenie projektu powierzono architektowi Isakowi Gustafowi Clasonowi i jego asystentowi Gustafowi Amenowi. Projekt Clasona zatwierdzono w 1891. Budynek muzeum miał pierwotnie mie? form? ogromnego, czworobocznego zamku z wewn?trznym dziedzi?cem i by? czterokrotnie wi?kszy od dzisiejszego. Grunt pod jego budow? przekazał krol Oskar II . Prace budowlane ruszyły w 1888 i przebiegały powoli z powodu braku funduszy. W 1897 została zako?czona połnocna cz??? obecnego budynku, a w 1907 uko?czono cały budynek (zachodnie skrzydło pierwotnego projektu). 8 czerwca 1907 gmach Muzeum Nordyckiego został oficjalnie otwarty. Jego elewacj? zdobiły niebiesko-?ołte sztandary, a uroczysto?? inauguracji u?wietnił zespoł muzyczny szwedzkiej floty i ubrane w stroje ludowe kobiety z regionu Dalarna. Przypominaj?cy zamek budynek muzeum nawi?zuje ze swymi wie?yczkami i basztami i szczytami do renesansowego, du?skiego zamku Frederiksborg w Hillerød oraz do zamkow w Vadstenie i Gripsholm . Materiałem budowlanym był piaskowiec z Roslagen i wapie? z Olandii i Gotlandii . Wokoł wielkiego portalu stanowi?cego wej?cie do muzeum znajduj? si? rze?by i płaskorze?by dłuta Carla Eldha . Nad portalem umieszczono rze?b? matki Svei przyjmuj?cej dary od ludu, a nad ni? widnieje bog Odyn w otoczeniu wiewiorek. Wiele płaskorze?b wyobra?a podstawowe działy gospodarki: rolnictwo, gornictwo, le?nictwo i rybołowstwo. Praca kobiet jest reprezentowana przez rze?b? starej kobiety przy kołowrotku i młodszej kobiety z dzieckiem.

Wystroj holu głownego z wysokimi łukami i przyporami nawi?zuje do nawy gotyckiej katedry. Gorna galeria jest podtrzymywana przez sze??dziesi?t marmurowych kolumn . Usytuowana centralnie kopuła (kiedy? jedna z najwi?kszych w Szwecji) wspiera si? na czterech pot??nych filarach ^[5] . Inkrustowan? wapiennymi symbolami metali i skał posadzk? zdobi po?rodku du?a dekoracja w formie ro?y kompasowej . Maj?cy 153 m długo?ci budynek Muzeum Nordyckiego był przed wybudowaniem Globen najwi?kszym ?wieckim budynkiem Szwecji. Jego wie?a wznosi si? na wysoko?? 81 m. Hol głowny ma 126,5 m długo?ci i 24 m wysoko?ci. W celu o?wietlenia wn?trza holu głownego budynek przekryto szklanym dachem z latarniami ^[6] . Tak du?e wymiary budynku i jego reprezentacyjnego holu wynikały z faktu, i? od pocz?tku był on pomy?lany jako miejsce uroczysto?ci pa?stwowych. Z tego te? wzgl?du w holu wej?ciowym ustawiono ogromny pomnik narodowego wyzwoliciela, Gustawa I Wazy ^[5] . To od czasu jego panowania liczy si? historia zbiorow Muzeum Nordyckiego. Pos?g został wyrze?biony w 1925 z drewna d?bowego przez Carla Millesa , a nast?pnie pomalowany i pozłocony . W czole władcy tkwi kawałek d?bu, ktory on sam miał posadzi? w Rydboholm. Krol jest przedstawiony jako władca pot??ny i despotyczny. W miejscu obecnego pos?gu stał wcze?niej pos?g gipsowy tego samego krola, ale uległ on zniszczeniu.

Przed frontonem muzeum widnieje pos?g krola Karola X Gustawa na koniu, ustawiony dla upami?tnienia traktatu pokojowego z Roskilde w 1658.

W 2008 budynek Muzeum Nordyckiego na mocy ustawy o zachowaniu dziedzictwa kulturowego (lagen om kulturminnen) uznano za pomnik historii; wcze?niej miał on status zabytku architektonicznego ^[6] .

Zbiory [ edytuj | edytuj kod ]

Arthur Hazelius rozpocz?ł zbieranie przedmiotow w 1872; obecnie w zbiorach muzeum znajduje si? ponad 1 500 000 eksponatow, ktorych rozmiar waha si? od szpilek do zaprz?gow paradnych. W magazynie muzeum jest nawet woz stra?acki. Zakres chronologiczny zbiorow obejmuje okres od 1520 do dnia dzisiejszego. Zbiory nieustannie powi?kszaj? si?.

O zro?nicowaniu kolekcji ?wiadcz? z jednej strony takie eksponaty, jak wisiorek Gustava Banera, ktory podarował go swojej corce, zanim został na ?ci?ty w krwawej ła?ni w Linkoping w 1600, chleb z kory czy jednorazowe talerze wykonane z papieru, a z drugiej strony tkaniny np. przetykany jedwabiem brokat, tkany w Sztokholmie w XVIII w. czy pi?kne wyroby sztuki ludowej. Poza tym uwag? zwracaj? du?ych rozmiarow buty rybackie, lapo?ski b?ben obrz?dowy, wyroby fajansowe z Rorstrand, nowoczesne opakowania towarow, lalki Barbie i meble z IKEI ^[7] .

Na parterze muzeum eksponowane s? cechy rzemie?lnicze, stroje ludowe oraz kultura lapo?ska. Na pierwszym pi?trze organizowane s? wystawy czasowe, na drugim umieszczono zbiory po?wi?cone Augustowi Strindbergowi (w tym 16 obrazow), domki dla lalek, dział tradycji i galeri? mody, a na trzecim ? meble, szwedzkie domy i drobne przedmioty ^[2] .

Ka?dy przedmiot po znalezieniu si? w zbiorach muzealnych otrzymuje numer inwentaryzacyjny i opis. Utworzona jest w ten sposob baza danych staje si? dost?pna zarowno dla naukowcow jak i dla ogołu. Du?? wag? przykłada si? te? do konserwacji eksponatow, z ktorych wiele liczy sobie ponad 100 lat. Cz??? z nich trafiła do muzeum w stanie uszkodzonym lub była brudna. Uszkodzenia s? usuwane, a eksponaty zabezpieczane przed niszcz?cym działaniem czasu. Wybor metod jest dokonywany pod k?tem konkretnego przedmiotu. Zbiory muzealne udost?pniane s? publiczno?ci poprzez ro?nego rodzaju wystawy.

Muzeum Nordyckie wspołpracuje wraz z dziewi??dziesi?cioma innymi muzeami kulturowo-historycznymi w ramach wspolnej inicjatywy zwanej Samdok, dotycz?cej koordynacji w zakresie gromadzenia zbiorow, ich dokumentacji i bada? ^[7] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Kaj Sandell: Sztokholm . Warszawa: Wiedza i ?ycie, 2001. ISBN  83-7184-064-0 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Johan Martelius, Bengt O. H. Johansson, Rasmus Wærn, Olof Hultin: Guide till Stockholms arkitektur . Stockholm: Arkitektur Forlag AB, 2009. ISBN  978-91-86050-72-6 . ( szw. ) . Brak numerow stron w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Strona muzeum ( szw.  ?  ang. )
• Mi?dzynarodowa konferencja w ramach Samdok (2008) . nordiskamuseet.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-24)]. ( ang. )