Mont Ventoux

Południowa strona Mont Ventoux
Pa?stwo	Francja
Poło?enie	Vaucluse
Pasmo	Prealpy Prowansalskie
Wysoko??	1912 m n.p.m.
Pierwsze wej?cie	26 kwietnia 1336 Francesco Petrarca
Poło?enie na mapie Alp Mont Ventoux
44°10′28″N   5°16′44″E / 44,174444   5,278889
Multimedia w Wikimedia Commons

Mont Ventoux (1912 m n.p.m., w innych ?rodłach 1909 m n.p.m.) ? najwy?szy szczyt masywu gorskiego o tej samej nazwie we francuskich Prealpach Południowych, ok. 35 km na wsch. od Orange , we francuskim departamencie Vaucluse .

W j?zyku oksyta?skim gora nazywana była ?Ventor” lub ?Ventour”. Nazwa ta nawi?zuje do preceltyckiego rdzenia went (po?n. mont ? gora) i oznacza w j?zyku liguryjskim ?Łysa Gora”. Tłumaczenie ventoux za francuskim jako ?wietrzny” jest j?zykowo niczym nieuzasadnion? reinterpretacj?. Popularnie znany jest pod nazw? ?Geant de Provence” (z fr. Olbrzym Prowansji), gdy? samotny szczyt dominuje nad cał? delt? Rodanu .

Geografia [ edytuj | edytuj kod ]

Zbudowany głownie z wapieni , Mont Ventoux ma form? rozległego masywu rozci?gni?tego w linii wsch.-zach., poprzecznie w stosunku do osi pobliskiej doliny Rodanu , na długo?ci blisko 23 km. Od pn. masyw ograniczony jest dolin? rzeki Ouveze , od pd. ? dolin? rzeki Nesque (obie zasilaj? Rodan). Ze wzgl?du na poło?enie na wsch. kraw?dzi doliny i znaczne oddalenie od innych wysokich masywow ( Montagne de Lure , 1826 m, poło?ona jest 40 km dalej na wsch.) masyw Mont Ventoux jest wystawiony na uderzenia wiatrow. Dotyczy to zwłaszcza porywistego, chłodnego mistrala , wiej?cego z połnocy wzdłu? doliny Rodanu. W rejonie szczytu pr?dko?? wiatrow cz?sto przekracza 100 km/godz., a notowano tu ju? pr?dko?ci przekraczaj?ce 300 km/godz. (20 III 1967 mistral 313 km/godz., 15 II i 19 XI 1967 morski wiatr z południa 320 km/godz.).

Flora [ edytuj | edytuj kod ]

Flora masywu Mont Ventoux za spraw? jego poło?enia, budowy geologicznej i ukształtowania jest bardzo bogata i urozmaicona. Liczy sporo ponad 1000 gatunkow. Spotykane s? tu zarowno zbiorowiska ro?linne wła?ciwe dla Laponii , z takimi gatunkami jak skalnice czy mak alpejski , jak i dla wybrze?y Morza ?rodziemnego , z tymiankiem , lawend? i rozmarynem . Stoki południowe, suche i nasłonecznione, zwane w Prowansji adret , poro?ni?te s? ro?linno?ci? ?rodziemnomorsk?. Typowymi gatunkami drzew s? tu sosny, w tym sosna zwyczajna i sosna alepska oraz kilka gatunkow d?bow . W przedziale od 600 do 1200 m n.p.m. ro?nie tu sosna czarna . Do ok. 800 m n.p.m. dochodzi zimozielony d?b ostrolistny , za? od 600 do 1400 m n.p.m. ro?nie pochodz?cy z Ameryki d?b biały . Stoki pn., znacznie chłodniejsze i otrzymuj?ce wi?ksz? ilo?? opadow, zwane tu ubac , pokryte s? zbiorowiskami ro?linnymi typowymi dla ?rodkowej Europy , w tym lasami bukowo - ?wierkowymi , si?gaj?cymi tu 1700 m n.p.m. Partie szczytowe, zwłaszcza po stronie pd., s? prawie zupełnie pozbawione ro?linno?ci.

Od XII do XVIII w. wielkie ilo?ci drewna ze stokow Mont Ventoux zu?ywały francuskie stocznie , zwłaszcza stocznia marynarki wojennej w Tulonie . Doprowadziło to do ogromnego przetrzebienia lasow: w połowie XIX w. na skutek niekontrolowanej wycinki południowe stoki gory były ju? prawie całkowicie wylesione. Ich ponowne zalesianie rozpocz?to w 1858 r. z inicjatywy mera poło?onej u ich stop miejscowo?ci Bedoin , Josepha Eymarda. Poczynaj?c od 1861 r. z inicjatywy M. Tichadou, inspektora francuskiego pa?stwowego Zarz?du Wod i Lasow, rozpocz?to obsadzanie zboczy masywu przy u?yciu m.in. sprowadzonych z gor Atlasu nasion cedru atlantyckiego . Obecnie znajduje si? w tym rejonie najwi?kszy w Europie kompleks lasow cedrowych o powierzchni ok. 800 ha.

UNESCO utworzyło w 1990 roku na terenie Mont Ventoux rezerwat biosfery o powierzchni 90 tys. ha, aby zapewni? przetrwanie ro?norodno?ci ro?lin tam wyst?puj?cej.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Od wieku XIV do połowy wieku XIX cały masyw był intensywnie wykorzystywany jako tereny wypasowe dla owiec. Wraz z post?puj?cymi wyr?bami lasow (patrz wy?ej) sezonowe pasterstwo zajmowało coraz wi?ksze tereny, skutecznie uniemo?liwiaj?c ich ponowne zalesienie. Obecnie w ni?szych poło?eniach uprawiana jest winoro?l , ro?norodne zioła do zastosowa? kulinarnych i leczniczych, lokalnie warzywa. Popularne jest zbieranie grzybow, w tym wyst?puj?cych tu trufli . Rozpowszechnione jest pszczelarstwo .

26 kwietnia 1336 roku na wierzchołek Mont Ventoux wszedł poeta Francesco Petrarka w towarzystwie brata Gherardo i paru sług. T? wypraw? opisał w li?cie do przyjaciela ^[1] , ale zarowno ten opis, jak i jego przedmiot budz? kontrowersje ^[2] . Poniewa? poeta, jak podaje w swoim li?cie, podj?ł trud wspinaczki wiedziony ciekawo?ci? widokow uwa?any bywa za ?duchowego ojca alpinizmu” ^[3] . Petrarka znalazł wielu na?ladowcow, mi?dzy innymi Eneasza de Piccolominiego (po?niejszego papie?a Piusa II), a znacznie po?niej francuskiego pisarza noblist? Frederica Mistrala .

Francuskiemu przyrodnikowi Jean-Henri Fabre’owi gora słu?yła jako biologiczne laboratorium na wolnym powietrzu, le??ce praktycznie przy drzwiach od jego domu, obejmuj?ce prawie wszystkie europejskie strefy klimatyczne i wegetacyjne.

W XV w. na szczycie gory zbudowano kaplic? pod wezwaniem ?wi?tego Krzy?a. Od 1882 r. funkcjonuje tu obserwatorium meteorologiczne. Obecnie dominant? szczytu jest wysoki na 50 m nadajnik telewizyjny.

Turystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Sam szczyt jest jednym z niewielu miejsc, z ktorych przy dobrej pogodzie i widoczno?ci jednocze?nie mo?na zobaczy? Morze ?rodziemne oraz najwy?sze szczyty Alp i Pirenejow . Pocz?tki narciarstwa w masywie si?gaj? 1923 r., kiedy to mieszka?cy niedalekiego Carpentras : Pierre de Champeville, Eugene Reynard i Pierre Rey zorganizowali pierwsze wycieczki narciarskie i rozpocz?li wytyczanie i znakowanie tras narciarskich . Po kilku latach zostały ?odkryte” dla narciarstwa silnie rozczłonkowane, pn. stoki masywu o grubej i stosunkowo długo utrzymuj?cej si? pokrywie ?niegowej. W 1930 r. zainstalowano tu dwa pierwsze mechaniczne wyci?gi narciarskie typu zaczepowego (nap?d liny stanowiły silniki spalinowe zdemontowane z ci??arowek).

Dzi? na pn. stokach gory na wysoko?ci 1400?1800 m n.p.m. działa zim? o?rodek narciarski Mont Serein. Jest to jeden z najstarszych o?rodkow narciarskich w całej Francji, funkcjonuj?cy nieprzerwanie od 1930 r. Pierwsze wspołczesne wyci?gi orczykowe zainstalowano tu w latach 60. XX w. Od 1992 o?rodek prowadzi l’Association pour le Developpement et la Promotion du Mont Ventoux (Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju i Promocji Mont Ventoux ? A.D.P.M.V).

Obecnie w o?rodku jest 8 wyci?gow narciarskich o ł?cznej długo?ci 4,1 km i deniwelacjach od 30 do 400 m, 12 km tras zjazdowych , 7 km tras do narciarstwa biegowego, 8 km tras wycieczek na rakietach ?nie?nych, stok narciarski i saneczkowy dla dzieci z własnym wyci?giem typu ?ruchomy chodnik”, a tak?e kilka niewielkich hoteli gorskich.

Kolarstwo [ edytuj | edytuj kod ]

W 1951 roku po raz pierwszy poprowadzono tras? Tour de France przez Mont Ventoux. Mimo ?e do dnia dzisiejszego tylko 15 razy kolarze podje?d?ali na szczyt tej gory (ostatnio w latach 2009 i 2013), stała si? ona legendarnym podjazdem i razem z Col du Galibier , Col du Tourmalet oraz L’Alpe d’Huez nale?y do ??wi?tych gor” Wy?cigu Dookoła Francji.

Najci??sz? z trzech mo?liwych drog prowadz?cych na szczyt jest droga z Bedoin od strony pd.-zach. Podjazd liczy ok. 21 km, z ro?nic? wysoko?ci ponad 1600 m, o ?rednim nachyleniu 7,6%. Poza du?ym k?tem nachylenia du?? trudno?ci? dla kolarzy na Mont Ventoux jest to, ?e wierzchołek jest pozbawiony ro?linno?ci, co powoduje ?e latem panuje tam du?y skwar i wieje silny wiatr.

W 1967 roku doszło na Mont Ventoux do tragicznego wydarzenia:
13 lipca angielski kolarz, mistrz ?wiata Tom Simpson na krotko przed wierzchołkiem opadł z sił, spadł z roweru i zmarł na miejscu, mimo akcji lekarzy i ratownikow medycznych. Ciało kolarza przetransportowano do szpitala w Awinionie . Jak si? okazało, w kieszonce koszulki miał puste opakowanie po amfetaminie , a w krwi znaleziono tak?e niewielkie ilo?ci alkoholu.

Trzy lata po?niej, w 1970 , Eddy Merckx na drodze do swojego drugiego zwyci?stwa w Tourze wygrał etap ko?cz?cy si? podjazdem na Mont Ventoux. Na podje?dzie jednak tak wyeksploatował organizm, ?e po przejechaniu linii mety zemdlał i musiano mu poda? tlen .

Przez szczyt prowadzi tak?e trasa innego wy?cigu kolarskiego ? Criterium du Dauphine Libere . 11 czerwca 2009 roku V etap tego wy?cigu z met? na Mont Ventoux wygrał Polak Sylwester Szmyd z grupy Liquigas. Było to jego pierwsze zwyci?stwo w dotychczasowej karierze.

Zwyci?zcy etapow Tour de France na Mont Ventoux:

• 2016 Thomas De Gendt   Belgia etap skrocony do ?chalet Reynard” (1417 m n.p.m.) z powodu huraganu w gornej cz??ci szczytu
• 2013 Chris Froome   Wielka Brytania
• 2009 Juan Manuel Garate   Hiszpania
• 2002 Richard Virenque   Francja
• 2000 Marco Pantani   Włochy
• 1987 Jean-Francois Bernard   Francja ( jazda na czas )
• 1972 Bernard Thevenet   Francja
• 1970 Eddy Merckx   Belgia
• 1965 Raymond Poulidor   Francja
• 1958 Charly Gaul   Luksemburg ( jazda na czas )

Zwyci?zcy na gorskich premiach:

• 1994 Eros Poli   Włochy
• 1974 Gonzalo Aja   Hiszpania
• 1967 Julio Jimenez   Hiszpania
• 1955 Louison Bobet   Francja
• 1952 Jean Robic   Francja
• 1951 Apo Lazarides   Francja

W 2019 na trasach Mont Ventoux odbył si? pierwszy, jednoetapowy wy?cig Mont Ventoux Denivele Challenge , ktory ma by? organizowany corocznie.

Zwyci?zcy ?Mont Ventoux Denivele Challenges”

• 2020 Aleksandr Własow   Rosja
• 2019 Jesus Herrada   Hiszpania

Motoryzacja [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1902 ? 1976 rozgrywany był na Mont Ventoux wy?cig gorski na trasie prowadz?cej z Bedoin na szczyt.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]