Mohammad Chodabande
(ur. 1532, zm. 1595) ?
szach
Persji
w latach 1577?1587. Syn szacha
Tahmaspa I
oraz
Turkmenki
Mahdi Ulja. Mohammad był nast?pc? na tronie swojego zmarłego brata
Isma’ila II
.
Po ?mierci
Isma’ila II
do władzy ponownie doszli do głosu, stanowi?cy odmian? grupy rz?dz?cej, kyzyłbascy emirowie. Było to mo?liwe, poniewa? nadal zasady sukcesji nie były prawnie okre?lone i to, kto zasi?dzie na tronie, zale?ało od wynikow rywalizacji mi?dzy klikami. Do tronu pretendowali niewidomy Mohammad Chodabande i, maj?cy w chwili ?mierci ojca zaledwie kilka tygodni, syn Ismaila II. W czasie przedwyborczych przetargow koła wpływowe ostatecznie opowiedziały si? za Mohammadem. Zrobiono tak prawdopodobnie dlatego, i? s?dzono, ?e b?dzie nim mo?na łatwo manipulowa?. Powa?n? kandydatk? do faktycznego, a nie formalnego przej?cia władzy, była siostra zmarłego Isma’ila II, ksi??niczka Pari Chan Chanom, ktora, jako bliska krewna elekta, mogła zosta? wspołrz?dz?c? nowego szacha, poniewa? był on inwalid?. Opu?ciwszy tymczasowe schronienie w
Szirazie
i dotarłszy do stołecznego
Kazwinu
, Mohammad zasiadł na tronie w 1578 roku.
Jako niewidomy liczył na to, ?e sprawowanie rz?dow ułatwi mu rola przywodcy religijnego. W stosunku do emirow stawiał si? w roli mistrza, jak? niegdy? mieli jego przodkowie w zakonie. Bieg wydarze? w czasie jego panowania nie dowodzi, i?by zasada ta nadal obowi?zywała. Grała ona rol? historycznej zaszło?ci, nawet pomimo tego, ?e niektore jej elementy nadal funkcjonowały. Powodem takich zmian były te? nowinki religijne, jakie wkradły si? do ortodoksyjnych norm, psuj?c je.
Władz? faktyczn? przej?ły natomiast matka i siostra poprzedniego i obecnego szacha, mianowicie Mahdi Ulja, zamordowana w 1579 roku i Pari Chan Chanom, wraz z jednym z dworskich ugrupowa?. Szach decydował o niewielu kwestiach. ?ycie polityczne zdominowały mi?dzyplemienne wa?nie, ktorych głownymi uczestnikami byli kyzyłbaskie plemiona Szamlu i Ustad?ulu walcz?ce o prymat z innymi Turkmenami. Do konfliktu wł?czyli si? Ira?czycy, ktorych reprezentował wielki wezyr Mirza Salman D?abiri, pochodz?cy z
Isfahanu
.
Słabo?? Persji wykorzystała
Turcja
i wypowiedziała ona wojn? wschodniemu s?siadowi.
W trakcie wojny zostało zaatakowane centrum kraju. Zagroziło to bardzo powa?nie cało?ci pa?stwa. W takich okoliczno?ciach wybuchło, w 1581 roku, silne powstanie w
Chorasanie
, gro??ce oderwaniem si? tej prowincji. Namiestnikiem tego rejonu pa?stwa był niepełnoletni
Abbas Mirza
, w ktorego imieniu rz?dził przywodca powstania. Gdy starszy nast?pca tronu, Hamze Mirza, zgin?ł w trakcie walk z wrogami, przywodcy Szamlu i Ustad?ulu doszli do porozumienia. Uznali pierwsze?stwo Abbasa do tronu i przewie?li go do stolicy by tam, za pomoc? zamachu stanu, ustanowi? go władc?. Mohammad Chodabande przebywał wowczas w mie?cie Farsa, gdzie wojsko tłumiło bunt. Te same oddziały zdradziły szacha i zdetronizowały go. Osiem lat po?niej ojciec
Abbasa I Wielkiego
zmarł na wygnaniu.
- Bogdan Składanek,
Historia Persji
, tom III, Wydawnictwo Akademickie ?Dialog”, Warszawa 2007, s. 41?44.