Masa atomowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Masa atomowa ( m a ) ? wielko?? fizyczna okre?laj?ca mas? spoczynkow? atomu znajduj?cego si? w stanie podstawowym . Obecnie jest najcz??ciej wyra?ana w jednostce masy atomowej (u), zdefiniowanej jako 1/12 masy atomu izotopu 12
C [1] [2] . Cz??ciej stosowanym poj?ciem jest jednak wzgl?dna masa atomowa ( A r , przest. ci??ar atomowy) b?d?ca stosunkiem masy atomowej do jednostki masy atomowej, a wi?c wielko?ci? niemianowan? [3] . Powszechnie wykorzystywanymi i zalecanymi warto?ciami wzgl?dnych mas atomowych s? warto?ci standardowych wzgl?dnych mas atomowych ( A r °) publikowane przez Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights (CIAWW) wchodz?c? w skład Mi?dzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) [4] .

Standardowa wzgl?dna masa atomowa [ edytuj | edytuj kod ]

Publikowane przez CIAAW warto?ci standardowych wzgl?dnych mas atomowych pierwiastkow s? warto?ciami zalecanymi do powszechnego stosowania w nauce i maj? zastosowanie do pierwiastkow znajduj?cych si? w ka?dym normalnym materiale [a] na Ziemi przy wysokim poziomie wiarygodno?ci. Przy wyznaczaniu standardowych wzgl?dnych mas atomowych brana jest pod uwag? nie tylko liczba wyst?puj?cych naturalnie izotopow danego pierwiastka, ale rownie? ich abundancja naturalna [5] .

Raporty CIAAW zawieraj?ce warto?ci wszystkich standardowych wzgl?dnych mas atomowych pierwiastkow lub aktualizuj?ce niektore z tych warto?ci publikowane s? co około 2 lata. Publikacja z 2021 roku Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report) zawiera warto?ci standardowej wzgl?dnej masy atomowej dla 84 pierwiastkow, przy czym:

Zastosowanie zakresu warto?ci wynika z tego, ?e dla cz??ci pierwiastkow ich masa atomowa zale?y w du?ej mierze od ich pochodzenia i okresu, w ktorym powstały, i dla ka?dego naturalnego materiału wzgl?dna masa atomowa pierwiastka powinna zmie?ci? si? w podanym zakresie. Jednocze?nie ka?d? warto?? w podanym zakresie nale?y traktowa? jako jednakowo wiarygodn?, a sam zakres nie wskazuje rozkładu statystycznego ani nie jest bezspo?rednim wskazaniem niepewno?ci . Dla 34 pierwiastkow nie została wyznaczona standardowa wzgl?dna masa atomowa z uwagi na to, ?e nie maj? ?adnych trwałych izotopow i okre?lonego wyst?powania w naturze lub brakuje odpowiednio wiarygodnych i dokładnych bada? [5] .

Jednocze?nie wraz ze standardow? wzgl?dn? mas? atomow? publikowana jest warto?? przybli?ona ( ang.   abridged standard atomic weight ) do 5 cyfr znacz?cych, o ile pozwala na to wyznaczona warto?? standardowej wzgl?dnej masy atomowej. Warto?ci te przeznaczone s? do powszechnego u?ytku wsz?dzie tam, gdzie nie jest wymagane stosowanie warto?ci z maksymaln? dokładno?ci?, np. w przemy?le, handlu czy szkolnictwie [5] .

Lista standardowych wzgl?dnych mas atomowych [ edytuj | edytuj kod ]

Lista pierwiastkow wraz z warto?ciami standardowej wzgl?dnej masy atomowej [5]
L.a. Symbol Nazwa pierwiastka Standardowa wzgl?dna masa atomowa Warto?? przybli?ona Uwagi
1 H wodor [1,00784; 1,00811] 1,0080 ± 0,0002 [b]
2 He hel 4,002602 ± 0,000002 4,0026 ± 0,0001 [c] [d]
3 Li lit [6,938; 6,997] 6,94 ± 0,06 [b]
4 Be beryl 9,0121830 ± 0,0000005 9,0122 ± 0,0001
5 B bor [10,806; 10,821] 10,81 ± 0,02 [b]
6 C w?giel [12,0096; 12,0116] 12,011 ± 0,002
7 N azot [14,00643; 14,00728] 14,007 ± 0,001 [b]
8 O tlen [15,99903; 15,99977] 15,999 ± 0,001 [b]
9 F fluor 18,998403162 ± 0,000000005 18,998 ± 0,001
10 Ne neon 20,1797 ± 0,0006 20,180 ± 0,001 [b] [c]
11 Na sod 22,98976928 ± 0,00000002 22,990 ± 0,001
12 Mg magnez [24,304; 24,307] 24,305 ± 0,002
13 Al glin 26,9815384 ± 0,0000003 26,982 ± 0,001
14 Si krzem [28,084; 28,086] 28,085 ± 0,001
15 P fosfor 30,973761998 ± 0,000000005 30,974 ± 0,001
16 S siarka [32,059; 32,076] 32,06 ± 0,02
17 Cl chlor [35,446; 35,457] 35,45 ± 0,01 [b]
18 Ar argon [39,792; 39,963] 39,95 ± 0,16
19 K potas 39,0983 ± 0,0001 39,098 ± 0,001
20 Ca wap? 40,078 ± 0,0004 40,078 ± 0,004 [c]
21 Sc skand 44,955907 ± 0,000004 44,956 ± 0,001
22 Ti tytan 47,867 ± 0,001 47,867 ± 0,001
23 V wanad 50,9415 ± 0,0001 50,942 ± 0,001
24 Cr chrom 51,9961 ± 0,0006 51,996 ± 0,001
25 Mn mangan 54,938043 ± 0,000002 54,938 ± 0,001
26 Fe ?elazo 55,845 ± 0,002 55,845 ± 0,002
27 Co kobalt 58,933194 ± 0,000003 58,933 ± 0,001
28 Ni nikiel 58,6934 ± 0,0004 58,693 ± 0,001 [d]
29 Cu mied? 63,546 ± 0,003 63,546 ± 0,003 [d]
30 Zn cynk 65,38 ± 0,02 65,38 ± 0,02 [d]
31 Ga gal 69,723 ± 0,001 69,723 ± 0,001
32 Ge german 72,630 ± 0,008 72,630 ± 0,008
33 As arsen 74,921595 ± 0,000006 74,922 ± 0,001
34 Se selen 78,971 ± 0,008 78,971 ± 0,008 [d]
35 Br brom [79,901; 79,907] 79,904 ± 0,003
36 Kr krypton 83,798 ± 0,002 83,798 ± 0,002 [b] [c]
37 Rb rubid 85,4678 ± 0,0003 85,468 ± 0,001 [c]
38 Sr stront 87,62 ± 0,01 87,62 ± 0,01 [c] [d]
39 Y itr 88,905838 ± 0,000002 88,906 ± 0,001
40 Zr cyrkon 91,224 ± 0,002 91,224 ± 0,002 [c]
41 Nb niob 92,90637 ± 0,00001 92,906 ± 0,001
42 Mo molibden 95,95 ± 0,01 95,95 ± 0,01 [c]
43 Tc technet ? ?
44 Ru ruten 101,07 ± 0,02 101,07 ± 0,02 [c]
45 Rh rod 102,90549 ± 0,00002 102,91 ± 0,01
46 Pd pallad 106,42 ± 0,01 106,42 ± 0,01 [c]
47 Ag srebro 107,8682 ± 0,0002 107,87 ± 0,01 [c]
48 Cd kadm 112,414 ± 0,004 112,41 ± 0,01 [c]
49 In ind 114,818 ± 0,001 114,82 ± 0,01
50 Sn cyna 118,710 ± 0,007 118,71 ± 0,01 [c]
51 Sb antymon 121,760 ± 0,001 121,76 ± 0,01 [c]
52 Te tellur 127,60 ± 0,03 127,60 ± 0,03 [c]
53 I jod 126,90447 ± 0,00003 126,90 ± 0,01
54 Xe ksenon 131,293 ± 0,006 131,29 ± 0,01 [b] [c]
55 Cs cez 132,90545196 ± 0,00000006 132,91 ± 0,01
56 Ba bar 137,327 ± 0,007 137,33 ± 0,01
57 La lantan 138,90547 ± 0,00007 138,91 ± 0,01 [c]
58 Ce cer 140,116 ± 0,001 140,12 ± 0,01 [c]
59 Pr prazeodym 140,90766 ± 0,00001 140,91 ± 0,01
60 Nd neodym 144,242 ± 0,003 144,24 ± 0,01 [c]
61 Pm promet ? ?
62 Sm samar 150,36 ± 0,02 150,36 ± 0,02 [c]
63 Eu europ 151,964 ± 0,001 151,96 ± 0,01 [c]
64 Gd gadolin 157,25 ± 0,03 157,25 ± 0,03 [c]
65 Tb terb 158,925354 ± 0,000007 158,93 ± 0,01
66 Dy dysproz 162,500 ± 0,001 162,50 ± 0,01 [c]
67 Ho holm 164,930329 ± 0,000005 164,93 ± 0,01
68 Er erb 167,259 ± 0,003 167,26 ± 0,01 [c]
69 Tm tul 168,934219 ± 0,000005 168,93 ± 0,01
70 Yb iterb 173,045 ± 0,010 173,05 ± 0,02 [c]
71 Lu lutet 174,9668 ± 0,0001 174,97 ± 0,01 [c]
72 Hf hafn 178,486 ± 0,006 178,49 ± 0,01 [c]
73 Ta tantal 180,94788 ± 0,00002 180,95 ± 0,01
74 W wolfram 183,84 ± 0,01 183,84 ± 0,01
75 Re ren 186,207 ± 0,001 186,21 ± 0,01
76 Os osm 190,23 ± 0,03 190,23 ± 0,03 [c]
77 Ir iryd 192,217 ± 0,002 192,22 ± 0,01
78 Pt platyna 195,084 ± 0,009 195,08 ± 0,02
79 Au złoto 196,966570 ± 0,000004 196,97 ± 0,01
80 Hg rt?? 200,592 ± 0,003 200,59 ± 0,01
81 Tl tal [204,382; 204,385] 204,38 ± 0,01
82 Pb ołow [206,14; 207,94] 207,2 ± 1,1
83 Bi bizmut 208,98040 ± 0,00001 208,98 ± 0,01
84 Po polon ? ?
85 At astat ? ?
86 Rn radon ? ?
87 Fr frans ? ?
88 Ra rad ? ?
89 Ac aktyn ? ?
90 Th tor 232,0377 ± 0,0004 232,04 ± 0,01 [c]
91 Pa protaktyn 231,03588 ± 0,00001 231,04 ± 0,01
92 U uran 238,02891 ± 0,00003 238,03 ± 0,01 [b] [c]
93 Np neptun ? ?
94 Pu pluton ? ?
95 Am ameryk ? ?
96 Cm kiur ? ?
97 Bk berkel ? ?
98 Cf kaliforn ? ?
99 Es einstein ? ?
100 Fm ferm ? ?
101 Md mendelew ? ?
102 No nobel ? ?
103 Lr lorens ? ?
104 Rf rutherford ? ?
105 Db dubn ? ?
106 Sg seaborg ? ?
107 Bh bohr ? ?
108 Hs has ? ?
109 Mt meitner ? ?
110 Ds darmsztadt ? ?
111 Rg roentgen ? ?
112 Cn kopernik ? ?
113 Nh nihon ? ?
114 Fl flerow ? ?
115 Mc moskow ? ?
116 Lv liwermor ? ?
117 Ts tenes ? ?
118 Og oganeson ? ?

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Jako ?materiał normalny” okre?la si? ka?d? substancj? z wyj?tkiem tych, ktore: (1) zostały w znacznym stopniu, umy?lnie, nieumy?lnie lub w nieokre?lony sposob poddane modyfikacjom składu izotopowego, (2) maj? pozaziemskie pochodzenie, (3) ich skład izotopowy jest wynikiem anomalii lub zaistnienia innych wyj?tkowych okoliczno?ci (np. naturalnego reaktora j?drowego ).
  2. ↑ a b c d e f g h i j W dost?pnych komercyjnie produktach mog? wyst?powa? znaczne odchylenia masy atomowej od podanej, z uwagi na zmian? składu izotopowego w rezultacie nieznanego b?d? niezamierzonego frakcjonowania izotopowego (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report) , ?Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573?600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Znane s? probki geologiczne, w ktorych pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegaj?cy od wyst?puj?cego w wi?kszo?ci ?rodeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych probkach mo?e wi?c ro?ni? si? od podanej w stopniu wi?kszym ni? wskazana niepewno?? (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report) , ?Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573?600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).
  4. ↑ a b c d e f Du?e ro?nice w składzie izotopowym tego pierwiastka w ?rodłach naturalnych nie pozwalaj? na podanie warto?ci masy atomowej z wi?ksz? dokładno?ci? (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report) , ?Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573?600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ atomic mass, m A , [w:] A.D.   McNaught , A.   Wilkinson , Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) , S.J. Chalk ( akt. ), International Union of Pure and Applied Chemistry , wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI :  10.1351/goldbook.A00496 , ISBN  0-9678550-9-8 ( ang. ) .
  2. ↑ unified atomic mass unit , [w:] A.D.   McNaught , A.   Wilkinson , Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) , S.J. Chalk ( akt. ), International Union of Pure and Applied Chemistry , wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI :  10.1351/goldbook.U06554 , ISBN  0-9678550-9-8 ( ang. ) .
  3. ↑ relative atomic mass (atomic weight), A r , [w:] A.D.   McNaught , A.   Wilkinson , Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) , S.J. Chalk ( akt. ), International Union of Pure and Applied Chemistry , wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI :  10.1351/goldbook.R05258 , ISBN  0-9678550-9-8 ( ang. ) .
  4. ↑ standard atomic weights , [w:] A.D.   McNaught , A.   Wilkinson , Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) , S.J. Chalk ( akt. ), International Union of Pure and Applied Chemistry , wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI :  10.1351/goldbook.S05907 , ISBN  0-9678550-9-8 ( ang. ) .
  5. ↑ a b c d Thomas   Prohaska i inni , Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report) , ? Pure and Applied Chemistry ”, 94 (5), 2021, s. 573?600, DOI :  10.1515/pac-2019-0603 ( ang. ) .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Masa_atomowa&oldid=73058606 ”