Marian Zyndram-Ko?ciałkowski

Data i miejsce urodzenia	16 marca 1892 Ponedele
Data i miejsce ?mierci	12 kwietnia 1946 Brookwood
Minister opieki społecznej
Okres	od 16 maja 1936 do 30 wrze?nia 1939
Przynale?no?? polityczna	Bezpartyjny Blok Wspołpracy z Rz?dem
Poprzednik	Władysław Jaszczołt
Nast?pca	Jan Sta?czyk ( Rz?d RP na uchod?stwie )
Prezes Rady Ministrow
Okres	od 13 pa?dziernika 1935 do 15 maja 1936
Przynale?no?? polityczna	Bezpartyjny Blok Wspołpracy z Rz?dem
Poprzednik	Walery Sławek
Nast?pca	Felicjan Sławoj Składkowski
Minister spraw wewn?trznych
Okres	od 28 czerwca 1934 do 12 pa?dziernika 1935
Przynale?no?? polityczna	Bezpartyjny Blok Wspołpracy z Rz?dem
Poprzednik	Leon Kozłowski
Nast?pca	Władysław Raczkiewicz
Prezydent m.st. Warszawy
Okres	od 2 marca 1934 do 28 czerwca 1934
Przynale?no?? polityczna	Bezpartyjny Blok Wspołpracy z Rz?dem
Poprzednik	Zygmunt Słomi?ski
Nast?pca	Stefan Starzy?ski
Wojewoda białostocki
Okres	od 10 lipca 1930 do 8 marca 1934
Poprzednik	Karol Kirst
Nast?pca	Stanisław Michałowski (p.o)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Zyndram-Ko?ciałkowski , ps. ?Jerzy Orwid”, ?M. Rogi?ski” (ur. 16 marca 1892 w Ponedelach , zm. 12 kwietnia 1946 w Brookwood , w Wielkiej Brytanii ) ? polski działacz niepodległo?ciowy i polityk z dwudziestolecia mi?dzywojennego , zwi?zany z obozem piłsudczykowskim , premier, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego , kawaler Orderu Virtuti Militari .

W młodo?ci członek Zwi?zku Walki Czynnej i Polskiej Organizacji Wojskowej , ?ołnierz Legionow Polskich , polityk PSL ?Wyzwolenie” , Partii Pracy , Zjednoczenia Pracy Wsi i Miast oraz BBWR , poseł w latach 1922?1939, wojewoda białostocki (1930?1934), komisaryczny prezydent Warszawy (od marca do lipca 1934), minister spraw wewn?trznych (1934?1935), premier Polski od 13 pa?dziernika 1935 do 15 maja 1936, minister pracy i opieki społecznej (1936?1939), wolnomularz ^[1] .

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Marian Zyndram-Ko?ciałkowski urodził si? w maj?tku Ponedel na połnocnej Kowie?szczy?nie. Pochodził z rodziny szlacheckiej , piecz?tuj?cej si? herbem Syrokomla , był synem Karola i Marii z Budrewiczow ^{[2] [3]} . Od 1903 ucz?szczał do szkoły ?redniej w Sankt Petersburgu (z wykładowym j?zykiem niemieckim ). Uko?czył j? w 1910 ^[3] . Tam te? kontynuował nauk?, studiuj?c w Instytucie Psycho-Neurologicznym przez 4 semestry. Był rownie? studentem na Wydziale Rolnictwa politechniki ryskiej , a po?niej tak?e w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Le?nictwa w Warszawie ^[4] .

Działalno?? niepodległo?ciowa [ edytuj | edytuj kod ]

Ju? podczas studiow rozpocz?ł działalno?? niepodległo?ciow? ? w 1911 był jednym ze wspołzało?ycieli (wraz z m.in. Walerym Sławkiem ^[5] ) struktur Zwi?zku Walki Czynnej w połnocno-zachodnich guberniach Imperium Rosyjskiego ^[3] . Rok po?niej został komendantem nadbałtyckiego okr?gu ZWC. W 1914, po wybuchu I wojny ?wiatowej pojechał do Krolestwa Kongresowego , gdzie chciał wst?pi? do Legionow Polskich. Otrzymał jednak rozkaz pozostania w Warszawie . Od 1915 w Polskiej Organizacji Wojskowej , dowodził oddziałami lotnymi ( dywersyjnymi ) POW ^[3] . U?ywał wowczas pseudonimu Jerzy Orwid . 7 lutego 1915 awansowany przez Piłsudskiego do stopnia podporucznika ^[5] . Został wowczas komendantem warszawskiego oddziału lotnego POW, a od 23 lipca 1915 kierował cało?ci? oddziałow lotnych pod okupacj? rosyjsk? ^[6] . W tym samym roku po?lubił Ann? Krysi?sk? .

Był pracownikiem Biura Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu ^[7] .

Tu? przed odzyskaniem niepodległo?ci prowadził aktywn? działalno?? społeczn?. Był m.in. zało?ycielem i szefem Towarzystwa Przyjacioł ?ołnierza i Towarzystwa Opieki nad Inwalidami. Był tak?e członkiem zarz?du Stronnictwa Niezawisło?ci Narodowej ^[5] .

Gdy w sierpniu 1915 armia niemiecka zaj?ła Warszaw?, Ko?ciałkowski udał si? na front, b?d?c dowodc? plutonu warszawskiego I Brygady Legionow . Piłsudski rozkazał mu jednak wroci? i podj?? ponownie działalno?? w POW jako komendant okr?gu warszawskiego. Potem zajmował stanowisko adiutanta i inspektora Komendy Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej ^[6] . ?ci?le wspołpracował z Piłsudskim, b?d?c w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu . Gdy w listopadzie 1918 rozpocz?ło si? rozbrajanie ?ołnierzy niemieckich w Warszawie, Ko?ciałkowski kierował t? akcj? jako szef wydziału działa? czynnych Komendy Naczelnej POW oraz komendant oddziałow lotnych ^[6] .

Słu?ba w Wojsku Polskim [ edytuj | edytuj kod ]

Od 1918 roku pełnił słu?b? w Wojsku Polskim. 2 grudnia 1918 został awansowany na stopie? porucznika , a 1 grudnia 1919 ? na kapitana , a potem na majora ^[6] . W nast?pnym roku słu?ył jako zast?pca szefa Biura Wywiadowczego Sztabu Głownego Wojska Polskiego . Utrzymywał wowczas kontakty z POW w okr?gu suwalskim (organizacja probowała m.in. wznieci? antylitewskie powstanie w Sejnach ) i był zaanga?owany w zaj?cie Wilna w kwietniu 1919. Był wowczas szefem sekcji wywiadowczej Kwatery Głownej Naczelnego Wodza ^[6] . Wydawał tam kilka periodykow, m.in. Nasz Kraj ^[5] . Na rozkaz Piłsudskiego organizował na tyłach armii bolszewickiej akcje dywersyjne. Powołał do ?ycia Zwi?zek Obrony Ojczyzny. 1 sierpnia 1920 został komendantem głownym tej organizacji ^[5] .

We wrze?niu 1920 r. obj?ł dowodztwo grupy Bieniakonie , ktora wchodziła w skład Dywizji Ochotniczej . Na jej czele wzi?ł udział w ?buncie” ?eligowskiego , zako?czonym zaj?ciem Wilna i utworzeniem Litwy ?rodkowej . Nast?pnie został szefem Oddziału II Sztabu Wojska Litwy ?rodkowej , w ktorym słu?ył do roku 1922 ^[6] .

Na pocz?tku roku 1921 uko?czył w Warszawie kurs dla wy?szych dowodcow. Nieco po?niej otrzymał urlop z wojska dla doko?czenia studiow rolniczych w Szkole Głownej Gospodarstwa Wiejskiego ^[5] . 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starsze?stwem od 1 czerwca 1919 i 429. lokat? w korpusie oficerow piechoty ^[8] . Z dniem 28 listopada 1922 został przeniesiony w stan nieczynny ?na przeci?g trwania kadencji sejmowej” ^[9] . Z dniem 30 listopada 1927 został przeniesiony w stan nieczynny na sze?? miesi?cy z rownoczesnym przeniesieniem do kadry oficerow piechoty ^[10] . Z dniem 26 marca 1928 został przeniesiony w stan nieczynny ?na przeci?g trwania kadencji sejmowej” ^[11] . Z dniem 10 lipca 1930 został powołany ze stanu nieczynnego z rownoczesnym oddaniem do dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych ^{[12] [13]} . Czas przebyty w stanie nieczynnym od 28 listopada 1922 do 30 listopada 1927 i od 26 marca 1928 do 10 lipca 1930 został mu zaliczony do słu?by wojskowej ^[12] . 14 grudnia 1931 został mianowany na stopie? podpułkownika ze starsze?stwem z 1 stycznia 1932 i 1. lokat? w korpusie oficerow piechoty ^[14] . Z dniem 31 stycznia 1932 został przeniesiony do rezerwy z rownoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 85 pułku piechoty w Nowej Wilejce ^[15] .

Janusz J?drzejewicz charakteryzował Ko?ciałkowskiego w nast?puj?cy sposob:

Działalno?? polityczna [ edytuj | edytuj kod ]

W 1922, na polecenie Piłsudskiego, wst?pił do PSL ?Wyzwolenie” . Wkrotce został wiceprezesem tego ugrupowania (pełnił t? funkcj? do 1925). W tym czasie uzyskał mandat parlamentarny i został posłem na Sejm z ziemi wile?skiej ^[6] . Był członkiem parlamentu nieprzerwanie do 1939.

Od pocz?tku lat 20. XX wieku był członkiem lo?y maso?skiej ?Tomasz Zan” ^[1] .

W kwietniu 1925 był jednym z wspołzało?ycieli Klubu Pracy (jego najbli?szymi owczesnymi wspołpracownikami byli Kazimierz Bartel , Jerzy Bara?ski , Eugeniusz ?miarowski i Bolesław Wysłouch ) ^[6] . Podczas przewrotu majowego nie odegrał wi?kszej roli, a tak?e, w przeciwie?stwie do wielu aktywnych działaczy piłsudczykowskich, nie obj?ł ?adnych funkcji pa?stwowych.

W pa?dzierniku 1926, podczas zjazdu zało?ycielskiego Partii Pracy (w ktor? przekształcił si? Klub Pracy) został wybrany na stanowisko prezesa dwunastoosobowego Zarz?du Głownego. Jako szef ugrupowania opowiadał si? za zdecydowanym popieraniem polityki marszałka Piłsudskiego i jego wspołpracownikow. W maju 1927 został członkiem stołecznej Rady Miejskiej, jako głowny kandydat rz?dowy. W tym czasie był wiceprezesem Zwi?zku Rezerwistow ( ^[17] ), członkiem zarz?du Zwi?zku Miast Polskich (od 23 pa?dziernika 1927, ponownie wybrany w listopadzie 1936) ^[5] , a tak?e prezesem Klubu Pracy Gospodarczej (do 1930) ^[6] . W Sejmie natomiast był referentem bud?etu Ministerstwa Spraw Wojskowych na rok 1927/1928 ^[18] .

W 1928 został ponownie wybrany w skład Sejmu (z okr?gu wile?skiego i tzw. listy pa?stwowej), w marcu tego roku został tak?e wiceprezesem nowo utworzonego Bezpartyjnego Bloku Wspołpracy z Rz?dem ^[19] (funkcj? t? sprawował do maja 1930 ^[6] ). W czerwcu Partia Pracy poł?czyła si? ze Zwi?zkiem Naprawy Rzeczypospolitej , tworz?c Zjednoczenie Pracy Wsi i Miast . Nowe ugrupowanie weszło w skład BBWR, zachowuj?c jednak swoj autonomiczny charakter. Ko?ciałkowski został prezesem Zjednoczenia. Wkrotce jednak popadł w konflikt z byłymi członkami Zwi?zku Naprawy Rzeczypospolitej, ktorzy pragn?li wi?kszej samodzielno?ci ugrupowania i uniezale?nienia si? od władzy kierownictwa BBWR. W grudniu 1929 Ko?ciałkowski ust?pił ze stanowiska prezesa Zjednoczenia. W styczniu 1930 doszło do rozłamu ? reaktywowano dawn? Parti? Pracy. W jej działalno?ci Ko?ciałkowski nie brał ju? jednak udziału, po?wi?caj?c si? działalno?ci w aparacie pa?stwowym.

Wojewoda białostocki i komisaryczny prezydent Warszawy [ edytuj | edytuj kod ]

Od 10 lipca 1930 do ko?ca lutego 1934 piastował stanowisko wojewody białostockiego . W tym czasie usprawniał administracj?, zwi?kszył nadzor nad urz?dnikami, stawiał na rozbudow? kanalizacji i sieci ulic w Białymstoku . Zało?ył rownie? Wojewodzki Komitet do Spraw Bezrobocia, jak rownie? miał swoj udział w utworzeniu Białostockiej Izby Rolniczej i zapewnieniu udziału przedsi?biorcow białostockich w II Targach Wile?skich. Był rownie? jednym ze wspołzało?ycieli Białostockiego Klubu Sportowego Jagiellonia (ktorego był honorowym prezesem ^[20] ). W uznaniu zasług dla miasta, Ko?ciałkowski został drugim (po Jozefie Piłsudskim) honorowym obywatelem Białegostoku. Tytuł ten został mu uroczy?cie nadany 4 wrze?nia 1935. Tego samego dnia w Białymstoku otwarto bulwary im. wojewody Mariana Zyndrama Ko?ciałkowskiego ^[21] .

W listopadzie 1930 po raz kolejny wszedł w skład Sejmu (zajmował 17. miejsce na li?cie pa?stwowej BBWR) ^[18] .

Przez kilka miesi?cy (od 2 marca do 1 lipca) w 1934 Ko?ciałkowski sprawował stanowisko komisarycznego prezydenta Warszawy . Trafił na to stanowisko, poniewa? rz?d rozwi?zał wowczas Rad? i Zarz?d Miejski Warszawy. Było to efektem walki politycznej z siłami opozycyjnymi. Z tego te? wzgl?du Ko?ciałkowski podczas pełnienia funkcji komisarycznego prezydenta, skupił si? na usuwaniu ze stanowisk urz?dniczych osob o nastawieniu opozycyjnym do rz?du. Oprocz tego działał tak?e w sferze gospodarczej stolicy. Udało mu si? jednak tak?e zrownowa?y? bud?et Warszawy, zmniejszył zadłu?enie miasta, wpłyn?ł tak?e na obni?k? cen gazu i biletow tramwajowych .

Korzystaj?c ze wsparcia rz?du, Ko?ciałkowski starał si? uregulowa? zaległe pobory pracownikow i emerytow, a tak?e wprowadzi? szeroko zakrojone oszcz?dno?ci bud?etowe. Rozpocz?ł rownie? tzw. akcj? konwersyjn?, ktora miała zmniejszy? zadłu?enie miasta. Na przedsi?wzi?cie to składała si?: redukcja etatow urz?dniczych oraz emerytur, d??enie do odmłodzenia aparatu administracyjnego, a tak?e renegocjacje umow z dostawcami dla miasta ^[22] .

Jak pisze Marian Marek Drozdowski , Ko?ciałkowski

Minister spraw wewn?trznych [ edytuj | edytuj kod ]

28 czerwca 1934, po zamordowaniu Bronisława Pierackiego przez ukrai?skich nacjonalistow , obj?ł resort spraw wewn?trznych (przedtem przez pewien czas ministerstwem kierował sam premier, Leon Kozłowski , ktory wykorzystał ten czas do realizacji postanowie? prezydenckiego rozporz?dzenia o powołaniu obozu w Berezie Kartuskiej ).

Pomimo okoliczno?ci nominacji Ko?ciałkowskiego (kojarzonego z umiarkowanym skrzydłem sanacji), została ona odebrana przez opini? publiczn? jako pocz?tek liberalizacji systemu ^[23] . Nowy minister postanowił usprawni? administracj? lokaln? (w tym celu odbył kilkana?cie podro?y słu?bowych po kraju), jak rownie? doj?? do porozumienia z umiarkowanymi grupami politykow ukrai?skich. Rozpocz?to nieformalne rozmowy z przedstawicielami Ukrai?skiego Zjednoczenia Narodowo-Demokratycznego (UNDO) , ktorzy zdali sobie spraw? z nieskuteczno?ci prowadzonej dotychczas walki z władzami polskimi. Pocz?tki nie były łatwe ? Ko?ciałkowski m.in. wygłosił w lutym 1935 w Sejmie przemowienie, ktore Ukrai?cy uznali za obra?liwe. Jednak ugod? udało si? ostatecznie zawrze? w lecie tego roku, czego efektem był udział UNDO we wrze?niowych wyborach parlamentarnych (polskie partie opozycyjne ogłosiły ich bojkot ) ^{[24] [25]} .

Był członkiem honorowym Zwi?zku Przyjacioł Litwy w Warszawie ^[26] .

Premier [ edytuj | edytuj kod ]

Po ?mierci Jozefa Piłsudskiego, rozpocz?ł si? proces dekompozycji obozu sanacyjnego. Ko?ciałkowski znalazł si? w grupie politykow skupionych wokoł prezydenta Ignacego Mo?cickiego , pozostaj?cej w opozycji wobec zwolennikow marszałka Edwarda ?migłego-Rydza ^[6] . W sierpniu 1935 Mo?cicki zawarł porozumienie z Eugeniuszem Kwiatkowskim . Ustalono konieczno?? zmiany rz?du Walerego Sławka . Kwiatkowski zgodził si? wej?? do nowego gabinetu (jako wicepremier odpowiedzialny za sprawy gospodarcze i minister skarbu). Ko?ciałkowski został desygnowany na stanowisko szefa rz?du (przedtem misji utworzenia gabinetu nie przyj?li Kazimierz ?witalski i Walery Sławek) ^[27] .

  Osobny artykuł: Rz?d Mariana Zyndrama-Ko?ciałkowskiego .

13 pa?dziernika 1935 Marian Zyndram Ko?ciałkowski odebrał z r?k Mo?cickiego nominacj? na stanowisko premiera. Rz?d ten odsun?ł od władzy tzw. grup? pułkownikow ? byłych wspołpracownikow Piłsudskiego, wywodz?cych si? z wojska:

Ko?ciałkowski probował pomimo tego wci?gn?? do wspołpracy m.in. Walerego Sławka, ale bez powodzenia.

Rz?d Ko?ciałkowskiego musiał zmierzy? si? przede wszystkim z trudno?ciami natury gospodarczej. Z tego wzgl?du pierwszoplanow? rol? odgrywał w nim Kwiatkowski. Na samym pocz?tku urz?dowania przygotowano projekt ustawy przyznaj?cej prezydentowi prawo wydawania dekretow w sprawach gospodarczych i finansowych w okresie do 15 stycznia 1936. Uchwaleniu tego aktu prawnego sprzeciwili si? ?pułkownicy”, m.in. grupa parlamentarzystow z Leonem Kozłowskim na czele planowała postawienie wniosku o wotum nieufno?ci dla rz?du, a marszałek Sejmu Kazimierz ?witalski stwierdził, i? jest on niezgodny z konstytucj? kwietniow? (ostatecznie zagłosował on jednak za przyj?ciem projektu) ^[30] . Został on uchwalony 17 pa?dziernika 1935, a 14 listopada Mo?cicki podpisał pierwsze 5 dekretow (w sumie było ich ponad 20) ^[31] . W sferze gospodarczej rz?d opowiadał si? przede wszystkim za konieczno?ci? utrzymywania rownowagi bud?etowej i stymulowaniem o?ywienia gospodarczego. Pragn?c osi?gn?? ten pierwszy cel, postulował przede wszystkim podwy?szenie podatkow, sfinansowanie cz??ci inwestycji przy pomocy operacji kredytowych i wprowadzenie du?ych oszcz?dno?ci bud?etowych oraz utrzymywanie kursu złotego na stałym poziomie. Na pocz?tku 1936 taka polityka doprowadziła do zmniejszenia deficytu bud?etowego, ale tak?e do osłabienia tempa produkcji i spadku obrotow handlowych, odpływu złota oraz obcych walut z polskich bankow. W kwietniu wprowadzono kontrol? obrotu pieni??nego z zagranic?, a tak?e obrotu zagranicznego i krajowego dewizami .

Ko?ciałkowski deklarował ch?? rozszerzenia wspołpracy na linii rz?d ? społecze?stwo. Mowił m.in.:

Rz?d nie podj?ł jednak w tym kierunku zdecydowanych działa? ? pracował praktycznie niezale?nie od parlamentu, a pomimo uchwalenia w grudniu 1935 amnestii ^[33] , nie zdecydował si? na likwidacj? obozu w Berezie Kartuskiej. Wiosn? 1936 ?rodowiska socjalistyczne i komunistyczne rozpocz?ły szereg akcji przeciwko rz?dowi Ko?ciałkowskiego. PPS i KPP urz?dzały strajki i protesty ? m.in. w Warszawie i Łodzi . W dniach 20 marca ? 25 marca w Krakowie , w zakładach Semperit , doszło do strajku okupacyjnego fabryki, stłumionego krwawo przez policj? . Byli zabici i ranni. Podobne zaj?cia miały miejsce w Cz?stochowie (jedna ofiara) i Lwowie (9 osob zabitych, 200 rannych). Niepokoje społeczne miały wpływ na zachwianie pozycji Ko?ciałkowskiego jako premiera i całego gabinetu, ktory nie potrafił opanowa? sytuacji.

Ponadto, gabinet nie miał odpowiedniego oparcia nawet we własnym obozie. Z tego wzgl?du probował prowadzi? potajemne negocjacje z PPS. Miało to miejsce mi?dzy grudniem 1935 a lutym 1936, jednak po?niejsze krwawe zamieszki przerwały te rozmowy.

18 kwietnia 1936 w Warszawie miał miejsce zjazd Federacji Zwi?zkow Obro?cow Ojczyzny, w ktorym wzi?ło udział wielu politykow zwi?zanych ze Zwi?zkiem Naprawy Rzeczypospolitej. Z t? grup? kojarzeni byli tak?e Ko?ciałkowski i Kwiatkowski. Grupa skupiona wokoł ?migłego-Rydza odniosła wra?enie, ?e ?lewica” sanacyjna przechodzi do ofensywy politycznej. Rozpocz?ła wi?c kontratak ? Gazeta Polska zamie?ciła artykuł Bogusława Miedzi?skiego , ostro krytykuj?cy rz?d Ko?ciałkowskiego. Premier w porozumieniu z Kwiatkowskim zarz?dził konfiskat? wydania czasopisma ^[35] , odwołał ?witalskiego z funkcji wojewody krakowskiego, a Ignacego Matuszewskiego ze stanowiska prezesa Komisji Oszcz?dno?ciowo-Oddłu?eniowej dla Samorz?dow. 27 kwietnia z funkcji prezesa Banku Polskiego ust?pił Adam Koc , co było reakcj? na zarz?dzon? przez rz?d kontrol? obrotu dewizami. Kontratak ze strony Rydza został załagodzony, istota rzeczy tkwiła jednak w układzie grudniowym co do losow Ko?ciałkowskiego. Przedłu?ono okres jego rz?dow o kilka tygodni, by nie akceptowa? pozorow, i? to ?Gazeta Polska” obala premierow. Pomimo tych działa?, prezydent Mo?cicki doszedł do wniosku, ?e konieczna jest rekonstrukcja gabinetu. 15 maja 1936 nast?piła oficjalna dymisja rz?du Ko?ciałkowskiego, ktorego zast?pił jeszcze tego samego dnia Felicjan Sławoj Składkowski .

Minister pracy i opieki społecznej [ edytuj | edytuj kod ]

Po zdymisjonowaniu go z funkcji szefa rz?du, Ko?ciałkowski zgodził si? obj?? stanowisko ministra pracy i opieki społecznej w gabinecie Felicjana Sławoja-Składkowskiego . Obj?ł tak?e funkcj? przewodnicz?cego Naczelnego Wydziału Ogolnopolskiego Obywatelskiego Komitetu Zimowej Pomocy Bezrobotnym ^[6] . W 1938 został wybrany do Sejmu z okr?gu wile?skiego ^[6] . Funkcj? ministerialn? pełnił do 30 wrze?nia 1939 ^[6] .

Emigracja i ?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Po przegranej kampanii wrze?niowej znalazł si? w Rumunii , po?niej przebywał na emigracji we Francji , a od 1940 w Wielkiej Brytanii . Był internowany w obozie stworzonym dla przeciwnikow politycznych Władysława Sikorskiego na wyspie Bute ^[36] .

W trakcie prac tzw. komisji Bohdana Winiarskiego , utworzonej przez emigracyjny rz?d Władysława Sikorskiego w maju 1940 w celu zbadania poczyna? władz sanacyjnych i przyczyn kl?ski w kampanii wrze?niowej , został oskar?ony o szereg nadu?y? zwi?zanych ze sprawowaniem przez niego funkcji premiera (m.in. tolerowanie istnienia obozu w Berezie Kartuskiej ) i ministra opieki społecznej (m.in. niezgodne z celem wydatkowanie funduszy publicznych) ^[37] . Był rownie? obarczany win? za ?mier? robotnikow podczas zamieszek, ktore wybuchły podczas strajku w fabryce wyrobow włokienniczych Cytrona w Supra?lu w 1933 ^[38] .

Zmarł 12 kwietnia 1946 roku w Brookwood w Surrey pod Londynem i został pochowany na tamtejszym cmentarzu cywilnym, Brookwood Cemetery (Plot 27 Row F Grave 6) ^[39] . Jego symboliczny grob znajduje si? na cmentarzu Pow?zkowskim w Warszawie (kwatera 32-4-18) ^[40] .

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

W 1915 Ko?ciałkowski po?lubił bojowniczk? POW, malark? i pedagoga ? Ann? Krysi?sk? (1888-1964). Miał z ni?:

• Jerzego (1916-1917),
• Witolda (1918?1981), ktory po II wojnie został znanym re?yserem teatralnym, funkcjonuj?c pod okupacyjnym pseudonimem Jozef Gruda ^[41] (jego ojcem chrzestnym był Jozef Piłsudski ^{[42] [43]} ),
• Mari? (ur. 1922-2020), ktora została aktork? .

Ko?ciałkowski rozwiodł si? z Ann?, ktora zamieszkała z dzie?mi na ?oliborzu ^[44] . Po wybuchu II wojny ?wiatowej i przybyciu na wysp? Bute, Ko?ciałkowski zwi?zał si? z przyjaciołk?, aktork? Mari? Balcerkiewiczown? , z ktor? potem zawarł zwi?zek mał?e?ski ^[36] .

Jego dalszymi krewnymi byli bracia Marian i Sergiusz Ko?ciałkowskcy ^[45] .

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Krzy? Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4941 ? 1921 ^{[46] [47]}
• Krzy? Komandorski Orderu Odrodzenia Polski ? 9 listopada 1931 ?za zasługi na polu społeczno-narodowem i administracji pa?stwowej” ^{[48] [47]}
• Krzy? Niepodległo?ci z Mieczami ? 20 stycznia 1931 ?za prac? w dziele odzyskania niepodległo?ci” ^[49]
• Krzy? Walecznych czterokrotnie ^[50] (po raz 1 ^[51] , po raz drugi ^[52] )
• Złoty Krzy? Zasługi ? 13 maja 1933 ?za zasługi na polu obrony powietrznej i przeciwgazowej” ^{[53] [47]}
• Krzy? Zasługi Wojsk Litwy ?rodkowej ? 3 marca 1926 ^{[54] [47]}
• Medal Pami?tkowy za Wojn? 1918?1921 ^[47]
• Medal Dziesi?ciolecia Odzyskanej Niepodległo?ci ^[47]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia ^[55]
• Krzy? Wielki Orderu Leopolda II (Belgia) ^{[47] [56]}
• Order Zasługi I klasy (W?gry) ^[47]
• Order Krzy?a Orła I klasy (Estonia, 1931) ^{[47] [57]}
• Krzy? Oficerski Orderu Legii Honorowej ^{[47] [56]}

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych . [dost?p 2022-01-19].
• Lista starsze?stwa oficerow zawodowych . Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych , 1922.
• Rocznik Oficerski 1923 . Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924 . Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928 . Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932 . Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934 . Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Andrzej Ajnenkiel : Polska po przewrocie majowym. Zarys dziejow politycznych Polski 1926?1939 . Warszawa: Wiedza Powszechna , 1980. ISBN  83-214-0047-7 .
• Andrzej Chojnowski , Piotr Wrobel : Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej . Wrocław ? Warszawa ? Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossoli?skich, 1992. ISBN  83-04-038547 .
• Marian Marek Drozdowski : Starzy?ski. Legionista, polityk gospodarczy, prezydent Warszawy . Warszawa: Iskry , 2006. ISBN  83-244-0017-6 .
• Tadeusz J?druszczak : Ko?ciałkowski Marian Zyndram. W: Polski Słownik Biograficzny . T. XIV. Wrocław ? Warszawa ? Krakow: Zakład Narodowy im. Ossoli?skich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk , 1968.
• Janusz J?drzejewicz : W słu?bie idei. Fragmenty pami?tnika i pism . Londyn: 1972.
• Henryk Mo?cicki, Włodzimierz Dzwonkowski: Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919?1927 . Warszawa: Lucjan Złotnicki, 1928.
• Włodzimierz Suleja : Tymczasowa Rada Stanu . Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1998. ISBN  83-7059-290-2 .
• Richard M. Watt : Gorzka chwała. Polska i jej los 1918?1939 . Warszawa: Andrzej Findeisen ? A.M.F. Plus Group, 2005. ISBN  83-921401-3-3 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Wojciech W.   ?leszy?ski   Wojciech W. , Marian Zyndram-Ko?ciałkowski (1892?1946) [online], wrotapodlasia.pl, 25 kwietnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04]   .