Maria z Nazaretu , Maria (Maryja) Panna, Matka Bo?a jest w luteranizmie otaczana czci?, chocia? zasadniczo nie kultem .

Ko?cioły ewangelicko-augsburskie maj? swoj pocz?tek w XVI-wiecznej reformacji protestanckiej , ktora powstała w wyniku sprzeciwu m.in. wobec uznanego za nadmiernie rozwini?ty katolickiego kultu maryjnego .

Podstawy mariologii [ edytuj | edytuj kod ]

W luteranizmie maryjne rozwa?ania teologiczne maj? niewielkie znaczenie. Mariologia lutera?ska, ktora nie stanowi odr?bnego działu teologii, opiera si? na:

• Biblii , ktora w opinii apologetow lutera?skich nie zawiera dostatecznego potwierdzenia roli i znaczenia, przypisywanych Marii Pannie w katolicyzmie;
• odrzuceniu Tradycji katolickiej , poza nauk? wczesnego Ko?cioła powszechnego, zawart? w trzech wyznaniach wiary pierwotnego Ko?cioła: apostolskiego , nicejsko-konstantynopolita?skiego i atanazja?skiego ;
• ksi?gach symbolicznych , czyli Corpus Doctrinae ( Liber Concordiae, Ksi?ga zgody ) z 1580 r., ktore s? oficjalnym wykładem doktryny lutera?skiej i obowi?zuj? wszystkie Ko?cioły lutera?skie (traktuj? one kwestie maryjne marginalnie); s? one wykładem Biblii w uj?ciu lutera?skim ^[1] .

Opinie Lutra [ edytuj | edytuj kod ]

Marcin Luter o Marii Pannie wyra?ał si? z wielk? czci?, podkre?laj?c głownie macierzy?stwo Marii, jej wiar? oraz cnoty, takie jak pokora, uczciwo??, uni?enie si?, zupełne oddanie siebie samej w słu?b? Boga. Luter nazywa Mari? Pann? "najwi?ksz? niewiast? w niebie i na ziemi", "najwy?sz?, najszlachetniejsz?, naj?wi?tsz? Matk?....", "najdrogocenniejszym klejnotem po Chrystusie w całym chrze?cija?stwie", "...była czyst?, nieskalan? Dziewic? i stała si? Matk? Bo?? przez Ducha ?wi?tego", "...niewiast? ponad wszystkie niewiasty. Ksi??n? po?rod całego rodzaju ludzkiego. ?adna niewiasta na ziemi nie jest Ci rowna. Takiej Matki jak Ty nie ma na ziemi, bo Ty jeste? Matk? Pana mojego i owoc Twojego ?ywota jest ponad wszystkie owoce ?ywota" ^[1] .

W swoich pie?niach na Bo?e Narodzenie Luter głosi: "Pochwale? Jezu Chryste b?d?, ?e raczyłe? ciało wzi?? Z Dziewicy czystej, rado?? st?d, Wi?c chwali Ci? aniołow rz?d. Kyrie eleison!" i "Słuchajcie! Oto Bog wam ?le Anielskiej krasy Dzieci? Swe, Z Dziewicy czystej daje rad Dzieci?tko, Ktore zbawi ?wiat"

Luter podzielał nauk? Ko?cioła katolickiego o tym, ?e Maria była "Zawsze Dziewic?" ( Semper Virgo, Aeiparthenos ). W swoich pismach i kazaniach Reformator bronił tak?e orzeczenia III Soboru w Efezie z roku 431 o Marii Pannie jako Matce Bo?ej, Theotokos, Dei Genitrix :

^[1]

Swoj? wiar? Marcin Luter wyraził w słowach Małego Katechizmu : "Wierz?, ?e Jezus Chrystus, prawdziwy Bog, z Ojca w wieczno?ci zrodzony i zarazem prawdziwy człowiek, z Marii Panny narodzony, jest moim Panem...".

Dla Lutra Maria Panna nie jest pełn? łaski, ale obdarzon? łask? od Boga. Dlatego uwa?ał, ?e jej ?ycie "nie jest chwał? jej osoby, lecz jedynie chwał? okazanej jej niezmiernej łaski Bo?ej" ^[1] .

Owczesnym zwyczajem Luter odprawiał tak?e nabo?e?stwa w ?wi?ta maryjne. Uwa?ał, ?e nale?y celebrowa? nabo?e?stwa przede wszystkim w te ?wi?ta, ktore maj? swoje uzasadnienie w Nowym Testamencie . W pozabiblijne ?wi?ta wygłaszał rownie? kazania. Znane s? kazania Marcina Lutra wygłaszane w ?wi?ta maryjne: Oczyszczenie (2 lutego), Zwiastowanie (25 marca), Nawiedzenie (2 lipca), Wniebowzi?cie (15 sierpnia) ^[1] .

Bronił tak?e modlitw maryjnych, takich jak Pozdrowienie Anielskie , jednak stanowczo odrzucał odmawianie ro?a?ca .

Luter pisał: "Zaprawd?, Maria jest godn? chwały i nigdy nie mo?e by? dosy? chwalona". "Powinno si? tak?e J? czci?..." Jednak rozumiał to jako cze?? ograniczon? przez chrystocentryzm : "aby si? jej nie postawiło wy?ej ni? powinna by? (...), aby przez to Chrystus nie był pomniejszony i przez to serca nie były nastawione wi?cej do Marii, ni? do samego Chrystusa". Dlatego Luter starał si? ogranicza? kult maryjny, krytykuj?c wi?kszo?? elementow tego kultu o tradycji katolickiej, np. antyfon? Salve Regina (gdy? raził go zawarty w niej tytuł Krolowej) oraz modlitw? Ora pro nobis (gdy? odrzucał or?downictwo i po?rednictwo Matki Bo?ej) ^[1] .

Luter radził pozostawi? w ko?ciołach figury i obrazy Marii czy te? nazwy ko?ciołow nosz?cych imi? Marii Panny, bowiem miała by? ona dla wyznawcow wzorem godnym na?ladowania.

Luter bronił tak?e a? do ko?ca swojego ?ycia doktryny o Niepokalanym Pocz?ciu Marii ^[2] . W po?niejszym luteranizmie t? doktryn? odrzucono.

Osobiste opinie Lutra na temat Marii Panny nie maj? we wspołczesnym luteranizmie mocy obowi?zuj?cej ^[1] .

Ksi?gi symboliczne luteranizmu [ edytuj | edytuj kod ]

• Konfesja augsburska jest najstarsz? z ksi?g symbolicznych luteranizmu, jednak nic nie wspomina o kulcie Marii Panny ani te? o mariologii. W artykule 21 mowi jednak ogolnie "o czci ?wi?tych" (co odnosi si? tak?e do Marii Panny): "O czci ?wi?tych nauczamy, ?e pami?? ?wi?tych mo?e by? postawiona jak wzor do na?ladowania ich wiary i dobrych uczynkow". Nie mo?e to jednak prowadzi? do "wzywania ?wi?tych, albo błagania pomocy od ?wi?tych", zgodnie z zasad?, ?e Najwy?szym Or?downikiem jest tylko Chrystus. Ta ksi?ga symboliczna oddaje jednak Maryi nale?n? jej cze??, okre?laj?c j? jako "Dignissima amplissimis honoribus" ("najgodniejsza najwy?szej czci") ze wszystkich ludzi na ziemi i zbawionych w niebie ^[1] .
• Artykuły szmalkaldzkie z roku 1537, w artykule De invocatione sanctorum potwierdzaj? dotychczasow? nauk? o ?wi?tych. Odnosz? si? te? bezpo?rednio do Marii Dziewicy okre?laj?c j? kilkoma słowami: "Filius ita factus est homo, ut a spiritu sancto sinse virili operae conciperetur et ex Maria pura, sancta, semper Virgine nasceretur" , ( "Przeto Syn stał si? człowiekiem w ten sposob, ?e pocz?ty został z Ducha ?wi?tego bez udziału m??a i został zrodzony z Marii, czystej, ?wi?tej, zawsze Dziewicy ") ^[1] .
• Formuła Zgody ( Formula Concordiae ) potwierdza uchwał? Soboru w Efezie z r. 431, ?e Maria Panna jest Theotokos - Matk? Bo??: "Dziewica Maria pocz?ła i porodziła nie tylko - ?cisłe bior?c - zwykłego człowieka, ale prawdziwego Syna Bo?ego. St?d słusznie bywa nazywana MATK? BO?? - i tak jest w rzeczywisto?ci!" ^[1]

Maria Panna w uj?ciu lutera?skim [ edytuj | edytuj kod ]

We wspołczesnym luteranizmie Maria jest:

• Matk? Bo?? - Bogarodzic?;
• ?wi?t?, czyst?, zawsze Dziewic?;
• Najchwalebniejsz? i najgodniejsz? najwy?szej czci ze wszystkich kobiet ?yj?cych w przeszło?ci, tera?niejszo?ci i przyszło?ci na ziemi.

Nie jest jednak: Or?downiczk?, Wspołodkupicielk?, Krolow? niebios i ziemi, Niepokalanie pocz?t? i Wniebowzi?t? ^[1] .

Kult maryjny w luteranizmie [ edytuj | edytuj kod ]

Chocia? kult maryjny w luteranizmie istnieje tylko szcz?tkowo, to i tak jest zachowany w najwi?kszym stopniu w porownaniu do innych wyzna? protestanckich (np. kalwinizmu ). Brak specjalnych modlitw i nabo?e?stw maryjnych. Obrazy i rze?by maryjne pełni? tylko funkcj? dydaktyczn?, a nie kultow?. Jednak Maria Panna wymieniana jest w ka?dym ewangelickim nabo?e?stwie niedzielnym i ?wi?tecznym, gdy? jej imi? zawiera wyznanie wiary apostolskie lub nicejsko-konstantynopolita?skie. Ponadto Kalendarz liturgiczny Ko?ciołow ewangelicko-augsburskich zawiera trzy ?wi?ta, upami?tniaj?ce Mari? Pann?:

• 2 lutego: Oczyszczenie;
• 25 marca: Zwiastowanie;
• 2 sierpnia: Nawiedzenie.

W wielu ko?ciołach lutera?skich na ?wiecie odprawiane s? jeszcze nieszpory , zwłaszcza w ewangelickich diakonatach (zgromadzeniach siostr ewangelickich), na konferencjach pastorow, w m?skich diakonatach i zgromadzeniach braterskich. Nieszpory te odprawiane s? według najstarszej Liturgii godzin , a w zwi?zku z tym ?piewany jest zawsze hymn maryjny " Magnificat " poprzedzony antyfon?: "Chrystusa naszego Zbawiciela, wiecznego Boga, Syna Marii, uwielbiajmy na wieki".

Chocia? dawniej istniały specjalne lutera?skie pie?ni maryjne (jedn? z nich napisał sam Luter), to obecnie brak ich w kancjonałach , a imi? Marii wymieniane jest tylko w kilku pie?niach ko?cielnych ^[1] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

  Zobacz te?: Maria w kalwinizmie .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]