Popiersie Marcelego Nenckiego odsłoni?te w 1907 we Lwowie
Grob lekarza Marcelego Nenckiego na Cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie
Wilhelm Marceli Nencki
(ur.
15 stycznia
1847
w
Boczkach
, zm.
14 pa?dziernika
1901
w
Petersburgu
) ? polski lekarz, chemik, fizjolog, powstaniec styczniowy.
Był synem Wilhelma (1795-1859)
[1]
i Katarzyny Serwaczy?skiej, ktora urodziła jeszcze dziewi?cioro dzieci. Ojciec, emigrant z Prus wyznania ewangelicko-reformowanego, był wła?cicielem Boczkow
Sikucina
i
Kobyli Miejskiej
, prowadził wzorowe gospodarstwo. Marceli w wieku 9 lat został wysłany do szkoły w
Piotrkowie Trybunalskim
, ktor? uko?czył w 1863 roku. Po wybuchu
powstania styczniowego
wraz z bratem Adamem i kilkoma kolegami wst?pił do oddziału
Jozefa Oxi?skiego
. Innym jego bratem był
Leon Nencki
.
Po upadku powstania musiał opu?ci?
zabor rosyjski
. Udał si? do
Krakowa
, gdzie został studentem wydziału filozoficznego na
Uniwersytecie Jagiello?skim
. Na skutek naciskow rosyjskich musiał opu?ci? Krakow. Wyjechał do
Drezna
, gdzie znalazł oparcie u
Jozefa Ignacego Kraszewskiego
, za ktorego rad? podj?ł studia w
Jenie
, a od 1865 roku w
Berlinie
. Tam przeniosł si? na Wydział Lekarski
Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma
, ktory uko?czył w 1870 roku. W tym samym roku uzyskał doktorat za prac? ?Utlenianie ciał aromatycznych w organizmie zwierz?cym”
[2]
. Jeszcze jako student ogłaszał prace z zakresu wytwarzania
cukrow
w organizmie oraz rezultaty z bada?
mocznika
.
W latach 1870?1872 pracował w Berli?skiej Akademii Przemysłowej pod kierunkiem
Adolfa von Baeyera
(1835?1917), dzi?ki ktoremu został członkiem Niemieckiego Towarzystwa Chemicznego. W 1872 został asystentem na
Uniwersytecie w Bernie
jako docent chemii lekarskiej, od 1873 roku jako profesor. W Bernie stworzono dla niego specjaln? katedr? chemii fizjologicznej, a jego wykłady przyci?gały uczonych z całej Europy. W latach 1888?1891 był tak?e profesorem
bakteriologii
. Badał zwi?zki azotowe,
kwas moczowy
,
mocznik
i ich pochodne. W latach 1884?1886 był dziekanem wydziału lekarskiego. Nadano mu (wraz z rodzin?)
obywatelstwo
kantonu berne?skiego
.
Ostatnie 10 lat ?ycia sp?dził prowadz?c badania naukowe w
Cesarskiej Wojskowej Akademii Medycznej w Petersburgu
. Kontynuował tam prac? nad chemi?
sokow ?oł?dkowych
z
Iwanem Pawłowem
. Zlecono mu badania dotycz?ce zwalczania
cholery
. W 1895 r. walczył z epidemi?
ksi?gosuszu
.
Znał osiem j?zykow, opublikował w ro?nych j?zykach 174 prace. ?ałował jednak swej decyzji przeniesienia si? do
Rosji
, nie czuł si? tam dobrze, utrzymywał kontakty z Polakami. W 1897 roku, na jubileusz 25-lecia pracy naukowej przyznano mu rang? generała. Nencki prosił o prawo nienoszenia munduru. O?enił si? 30 sierpnia 1873 roku z Mari? Helen? Schultzen, miał z ni? syna ? lekarza. Wakacje sp?dzał w Boczkach. Hodowano tam dla niego pawie dla celow naukowych.
Badaj?c chemizm bakterii odkrył m.in. bakterie zdolne do ?ycia w atmosferze beztlenowej. Wynalazł tak?e nowy ?rodek leczniczy nazwany
salolem
(salicylan fenylu).
Był członkiem honorowym
Pozna?skiego Towarzystwa Przyjacioł Nauk
[3]
.
Zmarł 14 pa?dziernika 1901 roku w Petersburgu. Pochowany został na
cmentarzu ewangelicko-reformowanym
w
Warszawie
(kwatera A-2-4)
[4]
.
- Ruszkowski A., Marceli Nencki ? pionier biochemii z Boczek pod Sieradzem, [w:] ?Na sieradzkich szlakach” nr 4/52/1998/XIII, s. 36?39 (6 foto.)
- Sarnecki K., Nencki Wilhelm Marceli, [w:]
Polski Słownik Biograficzny
, t. 22/4, s. 671?674; Szwejcerowa A., ?Marceli Nencki”, Warszawa, 1977.