Mahajana ( skt. mah?y?na ?Wielki Woz”, chi?. : 大乘, dasheng ; kor. 大勝 taes?ng , jap. : 大?, daij? , wiet. đ?i th?a) ? kierunek buddyzmu , ktory wyodr?bnił si? w I wieku p.n.e.

Geneza i historia [ edytuj | edytuj kod ]

Jak wynika z bada?, ?rodłem nauk mahajany jest wyłoniona na bazie przekazu Buddy Siakjamuniego ok. 320 r. p.n.e. tradycja mahasanghika , ktorej odnalezione teksty, przechowywane obecnie m.in. w kolekcji Schøyen ^[1] , datowane s? na II w. n.e. np. Mahaparinivana Sutra spisana w j?zyku gandhari krolestwa Gandhara . Na mahajan? wpływ miał wtedy tzw. Greko-buddyzm, pochodz?cy z krolestwa Greko-Baktryjskiego a potem krolestw Indo-Greckich , ktory stanowi?ł poł?czenie cywilizacji antycznej Grecji z owczesnym buddyzmem. Przykładem s? nauki Pyrrona z Elidy (ur. ok. 360 p.n.e., zm. ok. 286 p.n.e.) ^[2] , ktorych rekonstrukcja dowodzi istnienia metod typowych dopiero dla madhjamaki , takich jak reductio ad absurdum, tetralemma, soteriologiczna wolno?? od skrajno?ci (pogl?dow) tzw. ataraksja ^[3] . Podczas pierwszego stulecia naszej ery mahajana rozprzestrzeniła si? na tereny Dalekiego Wschodu. Nast?pnie w Indiach w mahajanie pod wpływem tantryzmu hinduistycznego wyodr?bniła si? wad?rajana i w tej formie od pi?tego wieku naszej ery dotarła na Daleki Wschod , a od osmego wieku, kiedy zacz?to popularyzowa? tantry jogi najwy?szej , została przeniesiona do Tybetu i dalej do Mongolii . Obecnie mahajan? rozwija si? szczegolnie w krajach Dalekiego Wschodu oraz na Zachodzie.

Charakterystyczn? cech? buddyzmu mahajany na tle nauk hinajany , tudzie? theravady , jest zmiana ideału soteriologicznego ^[4] , rozumienie ?pusto?ci” (sanskryt. Siunjata ), nauki o naturze Buddy oraz zastosowanie terminu trzech ciał Buddy .

Teoria [ edytuj | edytuj kod ]

Ideałem staje si? nie arhat , ktory osi?gn?ł wyzwolenie od cierpie? nirwana poprzez wyrzeczenie si? Samsary , ale bodhisattwa ? czyli istota, ktora rozwin?ła postaw? bodhiczitty , aby osi?gn?? Doskonałe O?wiecenie dla po?ytku wszystkich czuj?cych istot. W tym celu bodhisattwa nie zwa?aj?c na cierpienia samsary , decyduje si? ?wiadomie nadal odradza? po ?mierci, aby naucza? innych i da? im tak?e szans? na o?wiecenie . ?cie?ka Bodhisattwy obejmuje 10 poziomow (sanskryt. bhumi ), ktore odro?niaj? si? w doskonaleniu o?wieconych cech i wła?ciwo?ci, oczyszczaniu zasłon wyzwolenia od samsary, ktore osi?ga si? na 6 poziomie (bhumi) i zasłon niewiedzy (co do natury rzeczywisto?ci Siunjata ), ktor? w pełni si? usuwa podczas Wad?ra Samadhi na 10 poziomie (bhumi). Ostatecznym celem mahajany stało si? osi?gni?cie Doskonałego O?wiecenia, czyli trzech ciał Buddy , tzn. Nirmanakai , Sambhogakai oraz Dharmakai dla po?ytku czuj?cych istot. Urzeczywistni? to mo?na poprzez praktyk? sze?ciu transcendentnych cnot ( sans. Paramita), ale w czasie trzech niezliczonych kalp (zgodnie z zasadami reinkarnacji ).

Sze?? transcendentalnych cnot, wyzwalaj?cych aktywno?ci ( Paramity ) to:

1. szczodro??
2. etyczne (moralne) post?powanie
3. cierpliwo??
4. radosny wysiłek (gorliwo??, entuzjazm)
5. medytacyjne skupienie
6. m?dro??

Poprzez praktyk? paramit mahajana utrzymuje rownie? du?y nacisk nagromadzenie zasługi (praktykuj?c paramity szczodro?ci, moralnego prowadzenia, cierpliwo?ci, radosnych wysiłkow) oraz nagromadzenie m?dro?ci (praktykuj?c paramity medytacyjnego skupienia i m?dro?ci).

Kluczowe jest kultywowanie miłuj?cej dobroci (sanskryt. Bodhiczitta ) i pomaganie czuj?cym istotom oraz medytacje nad brakiem wrodzonej inherentnej egzystencji własnej to?samo?ci ?ja” oraz nad brakiem istnienia przejawie? zjawisk (potocznie zwanego ?pusto?ci?” sanskryt. Siunjata ).

W mahajanie istniej? dwie tradycje nauk odnosz?cych si? do natury rzeczywisto?ci tzw. Siunjaty. Pierwsza tradycja zwi?zana jest z przekazem Nagard?uny o madhjamace ??rodkowej ?cie?ce”. Druga tradycja zwi?zana jest z przekazem Asangi o ? naturze Buddy ”, przekazem na ktorym po?niej oparto nauki czittamatry . Przekaz Nagard?uny o ??rodkowej ?cie?ce” to podej?cie pomagaj?ce ukaza? natur? rzeczywisto?ci poprzez wyeliminowanie wszystkiego tego, co ni? nie jest, tzn. wszystkich niewła?ciwych ?skrajnych” pogl?dow i praktyk. Przekaz ten jest precyzyjny w tym sensie, ?e nakierowuje w ten sposob na do?wiadczenie natury rzeczywisto?ci nawet zanim faktycznie bezpo?rednio si? j? do?wiadczyło. Przekaz Asangi o ?naturze Buddy”, to podej?cie pomagaj?ce za to ukaza? natur? rzeczywisto?ci, tak? jaka powinna ona by?. Ten drugi przekaz jest mniej precyzyjny, gdy? probuje uj?? do?wiadczenie natury rzeczywisto?ci zanim faktycznie bezpo?rednio si? j? do?wiadczyło. Tym niemniej oba te przekazy bezsprzecznie si? wspomagaj? tworz?c jedn? kompleksow? cało??.

Istotne s? rownie? nauki o całkowitym oczyszczeniu swojej karmy , cierpieniu oraz inne nauki przyjmowane z hinajany jako podstawa i odniesienie, np. Dwana?cie ogniw wspołzale?nego powstawania . Prawo działa? karmy to prawo działa? przyczyn i skutkow , w my?l ktorego, poprzez d??enia i działania, istota gromadzi przyczyny, ktore w przyszło?ci objawi? si? jako skutki w ci?gu obecnego ?ycia, b?d? przyszłych odrodze? w samsarze . Nie ma tu jednak ?adnego fatum, b?d? przeznaczenia, gdy? karmiczne skutki działa? mo?na ci?gle zmienia?.

Praktyka [ edytuj | edytuj kod ]

W tradycyjnej praktyce mahajany wyro?nia si? dwa etapy:

1. medytacyjne wyciszenia ( skt sziamata , tyb. szine ), praktyka medytacyjnego przyzwyczajania si? do dobroczynnych obiektow koncentracji, a? do uzyskania jedno-upunktowionego nieprzerwanego skupienia
2. doskonałe widzenie ( skt wipasziana , tyb. laktong ), praktyka pogl?du na natur? rzeczywisto?ci uzyskana pod wpływem medytacyjnego wyciszenia i analitycznej wiedzy, a? do urzeczywistnienia bezpo?rednio m?dro?ci o rzeczywisto?ci (sanskryt. Siunjata )

Praktyki medytacyjnego skupienia i doskonałego widzenia (pogl?du) stosuje si? w ramach kultywowania w mahajanie Sze?ciu Transcendentalnych Cnot w celu nagromadzeniu zasługi i nagromadzeniu m?dro?ci, aby osi?gn?? Doskonałe O?wiecenie dla po?ytku wszystkich czuj?cych istot.

Tradycje mahajany [ edytuj | edytuj kod ]

Szkoły silnie zwi?zane z pierwotn? tradycj? mahajany znajdziemy dzi? w Tybecie , Bhutanie , Wietnamie , Chinach , Japonii , Mongolii oraz Korei . Jest najbardziej ro?norodna, ze wzgl?du na najwi?ksze rozpowszechnienie i łatwo?? asymilacji lokalnych tradycji. Obecnie poza tymi tradycyjnymi buddyjskimi krajami mahajan? mo?na spotka? niemal na całym ?wiecie. Wyewoluowała w ro?nych kierunkach jak wad?rajana , chan (a po?niej zen ), amidyzm , shingon i inne.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Hinajana
• Chan
• Wad?rajana
• Mahamudra
• Najwy?sze Joga Tantry
• Zen
• Tiantai
• Huayan
• Szkoła Czystej Krainy

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• ?wiat buddyzmu tybeta?skiego , Dalajlama Tenzin Giaco, Wydawnictwo MUDRA, 2002
• Wprowadzenie do buddyzmu tybeta?skiego , John Powers, Wydawnictwo ?A”, Krakow, 1999

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz hasło mahajana w Wikisłowniku

• mahajana.net ? Buddyzm i Dharma Buddhy w Polsce i na ?wiecie
• Cyber Sangha ? Portal buddyjski