Ten artykuł nale?y dopracowa? : wiecej przypisow. Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Mae West

Imi? i nazwisko	Mary Jane West
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1893 Nowy Jork
Data i miejsce ?mierci	22 listopada 1980 Los Angeles
Zawod	aktorka , piosenkarka , dramatopisarka , scenarzystka , komik
Lata aktywno?ci	1907?1978
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Mae West (wła?c. Mary Jane West , ur. 17 sierpnia 1893 w Nowym Jorku , zm. 22 listopada 1980 w Los Angeles ) ? ameryka?ska aktorka filmowa i teatralna, piosenkarka , dramatopisarka , scenarzystka i komik , ktorej szczyt popularno?ci przypadł na lata 30. XX wieku .

Słyn?ła ze skandalizuj?cych rol i swobodnego trybu ?ycia. W swoich sztukach teatralnych przełamywała tematy tabu , odwa?nie poruszała kwestie dotycz?ce seksualno?ci. W kinie zadebiutowała rol? w filmie Night After Night (1932). Zagrała ł?cznie w 12 filmach, z ktorych najwi?kszym sukcesem okazał si? obraz Nie jestem aniołem . Po raz ostatni stan?ła przed kamerami w filmie Sextette . Słyn?ła tak?e z licznych, dowcipnych kwestii filmowych, dzi? uwa?anych za kultowe. Stanowiła inspiracj? dla artystow, takich jak Barbra Streisand czy Madonna .

American Film Institute umie?cił j? na 15. miejscu na li?cie najwi?kszych aktorek wszech czasow ( The 50 Greatest American Screen Legends ) ^[1] .

Kariera [ edytuj | edytuj kod ]

Urodziła si? jako corka piosenkarki kabaretowej Ruby Hudson i byłego boksera Jacka Westa ^[2] . Pierwsz? rol? zagrała w wieku 18 lat, w sztuce A La Broadway . W 1926 napisała i wyre?yserowała pierwsz? własn? sztuk? teatraln? ? Płe? ( Sex ), a wyst?p w spektaklu był jednocze?nie jej pierwsz? rol? broadwayowsk? . Sztuka wywołała skandal moralny, w zwi?zku z ktorym zdj?to j? z afisza nast?pnego dnia po premierze, a West wraz z reszt? obsady aresztowano i postawiono przed s?dem ^[2] . W kwietniu 1927 West została skazana na miesi?c wi?zienia za ?obraz? moralno?ci publicznej” ^[2] . Incydent nadał rozgłos karierze West i zapewnił jej jeszcze wi?ksz? popularno??.

Po wyj?ciu na wolno?? napisała dwie kolejne sztuki, w tym The Drag , ktora poruszała temat miło?ci homoseksualnej . Rownie? w 1927 wystawiła sztuk? Diamond Lil (a tak?e zagrała w niej głown? rol?), ktora odniosła sukces komercyjny ? była wystawiana na Broadwayu przez blisko dwa lata ^[2] . Na kanwie spektaklu napisała bestsellerow? powie?? i scenariusz do filmu Skrzywdziła go (1933) ^[2] .

Po napisaniu kolejnych dwoch sztuk (ktore rownie? wywołały skandal obyczajowy), odsun?ła si? od teatru i rozpocz?ła karier? w bran?y filmowej, podpisuj?c w 1931 kontrakt z wytworni? Paramount Pictures ^[3] . Zadebiutowała rol? w kasowym filmie Night After Night (1932), w ktorym partnerował jej George Raft . W 1933 pojawiła si? w dwoch produkcjach: Skrzywdziła go , ekranizacji jej sztuki Diamond Lil , i Nie jestem aniołem , ktora osi?gn?ła sukces kasowy i uwa?ana jest za najlepszy film West. Oba filmy przyniosły ł?cznie 4,5 miliona dolarow dochodu ? mowiono wowczas, ?e West uratowała studio Paramount od upadku. W 1934 aktorka była najlepiej opłacan? gwiazd? w Ameryce, z przychodem ok. 400 tys. dolarow, wyprzedzaj?c tym samym sławy, takie jak Marlene Dietrich i Charlie Chaplin .

West stała si? symbolem niekonwencjonalnej i prowokacyjnej kobieco?ci, w swoich filmach stwarzała wizerunek kobiety ?wiadomej własnej seksualno?ci i władzy, jak? ona daje, czym zdobyła oddanie publiczno?ci, ale i za co była konsekwentnie krytykowana przez opini? publiczn? , m.in. ?rodowiska ko?cielne ^[4] . Wiosn? 1935 miał miejsce kolejny skandal z udziałem West ? na jaw wyszedł jej prawdziwy wiek oraz fakt, i? była m??atk? (do tamtej pory informacje te były przez ni? zatajane, a aktorka jako swoj? dat? urodzenia podawała rok 1900). Kolejne lata przyniosły filmy, takie jak Klondike Annie czy Co dzie? ?wi?to , ktore, cho? nisko oceniane przez krytykow, stawały si? kinowymi przebojami.

Pod koniec lat 30. odeszła ze studia Paramount i wyst?piła u boku W.C. Fieldsa w westernie komediowym My Little Chickadee . W 1943 zagrała w filmie The Heat's On , ktory poniosł kl?sk? finansow? i zebrał złe recenzje. West nie wyst?piła ju? w ?adnym filmie przez nast?pne niemal 30 lat. Powrociła za to do teatru i w 1944 przedstawiła sztuk? Catherine Was Great po?wi?con? ?yciu rosyjskiej cesarzowej Katarzyny II . Trzy lata po?niej wznowiła swoj przeboj sprzed lat ? spektakl Diamond Lil , w ktorym ponownie zagrała głown? rol?. Sztuka spotkała si? z du?ym sukcesem i wystawiano j? z przerwami przez nast?pne cztery lata. W 1950 zaoferowano jej rol? w filmie Bulwar Zachodz?cego Sło?ca , jednak aktorka odmowiła jej zagrania. W 1958 wyst?piła na gali rozdania Oscarow , wykonuj?c utwor ? Baby, It’s Cold Outside ” z Rockiem Hudsonem . W 1959 wydała autobiografi? pt. Goodness Had Nothing to Do with It , ktora stała si? bestsellerem.

Przez kolejne lata sporadycznie pojawiała si? w programach telewizyjnych, m.in. w sitcomie Ko?, ktory mowi w 1964. W drugiej połowie lat 60. rozpocz?ła karier? wokaln?, nagrywaj?c dwa albumy w 1966: Way Out West (zawieraj?cy covery piosenek wykonawcow, takich jak The Beatles czy Bob Dylan ) i ?wi?teczny Wild Christmas . W 1968 zarejestrowała płyt? Great Balls of Fire , ktora wydana została dopiero cztery lata po?niej.

Do filmu powrociła w 1970, wyst?puj?c z Johnem Hustonem , Raquel Welch i Farrah Fawcett w obrazie Myra Breckinridge , opartym na powie?ci pod tym samym tytułem autorstwa Gore Vidala . Film ten, podobnie jak ksi??ka, poruszał temat feminizmu i transseksualizmu . Przesycony tre?ciami erotycznymi, wywołał kontrowersje. W 1976, maj?c prawie 83 lata, West rozpocz?ła przygotowania do wyst?pu w filmie Sextette , opartym na sztuce, ktor? wcze?niej sama napisała. Film, wydany na szersz? skal? dopiero w 1978, nie osi?gn?ł sukcesu.

Zmarła w listopadzie 1980 w Los Angeles wskutek komplikacji po doznanym wylewie. Została pochowana na Cypress Hills Cemetery w Nowym Jorku.

?ycie prywatne [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1911?1943 jej m??em był Frank Szatkus. Od 1954 do ?mierci była w zwi?zku z Paulem Novakiem (1923?1999), młodszym o 30 lat ameryka?skim zapa?nikiem ^[5] .

Filmografia [ edytuj | edytuj kod ]

Sztuki teatralne [ edytuj | edytuj kod ]

• 1911: A La Broadway
• 1911: Vera Violetta
• 1912: A Winsome Window
• 1918: Sometime
• 1921: The Mimic World of 1921 ( The Whirl of the Town )
• 1926: Sex
• 1927: The Drug
• 1927: The Wicked Age
• 1928: Diamond Lil
• 1928: The Pleasure Man
• 1931: The Constant Sinner
• 1944: Catherine Was Great
• 1945: Come on Up ( Ring Twice Tonight , Embassy Row )
• 1947: Diamond Lil
• 1961: Sextette

Dyskografia [ edytuj | edytuj kod ]

• 1966: Way Out West
• 1966: Wild Christmas
• 1972: Great Balls of Fire

Ksi??ki [ edytuj | edytuj kod ]

• 1930: Babe Gordon
• 1932: Diamond Lil
• 1959: Goodness Had Nothing to Do with It
• 1975: Mae West on Sex, Health and ESP
• 1975: The Pleasure Man

Inspiracje [ edytuj | edytuj kod ]

• W polskim filmie Pi?tro wy?ej z 1937 r. w posta? Mae West wcielił si? Eugeniusz Bodo wykonuj?cy utwor Seksapil to nasza bro? kobieca .

• W czasie II wojny ?wiatowej kamizelka ratunkowa u?ywana przez alianckich lotnikow była nazywana maewest. Po uzyskaniu zgody aktorki, nazwa była u?ywana oficjalnie przez RAF ^[6] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Simon Louvish: Mae West: It Ain't No Sin . Faber and Faber, 2006. brak strony w ksi??ce
• Dominique Mainon, James Ursini: Movie Icons: Mae West . Taschen, 2008. brak strony w ksi??ce
• Mae West > Overview . AllMovie . ( ang. ) .
• strona archiwalna

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Mae West w bazie IMDb ( ang. )
• Mae West w bazie Filmweb