Leopold Skulski

Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1877 Zamo?? , Krolestwo Polskie
Data i miejsce ?mierci	po 17 wrze?nia 1939 ZSRR
Minister spraw wewn?trznych
Okres	od 24 lipca 1920 do 28 czerwca 1921
Przynale?no?? polityczna	Narodowe Zjednoczenie Ludowe
Poprzednik	Jozef Kuczy?ski
Nast?pca	Władysław Raczkiewicz
Prezydent Ministrow
Okres	od 13 grudnia 1919 do 9 czerwca 1920
Przynale?no?? polityczna	Narodowe Zjednoczenie Ludowe
Poprzednik	Ignacy Jan Paderewski
Nast?pca	Władysław Grabski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Leopold Skulski (ur. 15 listopada 1877 w Zamo?ciu , zm. po 1939 , dokładne miejsce i czas nieznane) ? polski in?ynier chemik, farmaceuta i polityk; nadburmistrz Łodzi od 29 wrze?nia 1917 do 22 lutego 1919, prezes Rady Ministrow od 13 grudnia 1919 do 9 czerwca 1920; prezes klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego w Sejmie Ustawodawczym (1919?1922) ^[1] , członek Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1939 roku ^[2] .

Wczesne lata [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? w rodzinie Adolfa Piotra herbu Rogala , urz?dnika rolnego lub magistrackiego i Bronisławy z Kiewliczow herbu Leliwa . Rodziny obojga rodzicow utraciły swoje maj?tki po powstaniu styczniowym ^[3] . Sw? edukacj? rozpocz?ł w gimnazjum w Zamo?ciu w 1891. Ucz?szczaj?c do V klasy, rozpocz?ł prac? w jednej z zamojskich aptek. 21 grudnia 1894 zdał egzamin ze znajomo?ci j?zyka rosyjskiego , łaci?skiego i niemieckiego , arytmetyki i umiej?tno?ci wyra?nego pisania ? otrzymał tytuł ucznia aptekarskiego. Został on nadany Skulskiemu przez Lubelski Oddział Lekarski Rz?du Gubernialnego Lubelskiego. Nast?pnie od 24 grudnia 1894 do 18 grudnia 1897 odbywał praktyki w aptekach Lublina i Krasnegostawu ^[4] .

W 1899 przeprowadził si? do Warszawy ^[5] . Tam uko?czył kursy aptekarskie na Oddziale Farmaceutycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego , tym samym 18 marca 1898 został pomocnikiem farmacji. Nast?pnie od 9 listopada 1899 do 12 lipca 1901 pracował w aptece braci Kłossowskich w Zamo?ciu. W 1901 zacz?ł studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Uko?czył je w 1903, otrzymuj?c stopie? prowizora ^[4] .

Od 1902 studiował chemi? na Technische Hochschule w Karlsruhe , był prezesem Korporacji Studentow Polakow działaj?cej w tej szkole wy?szej. W dniach 24?30 grudnia 1905 prowadził obrady, jako przewodnicz?cy XIX Zjazdu Zjednoczenia Towarzystw Młodzie?y Polskiej za Granic? w Genewie ^[6] . W 1906 uko?czył uczelni?, otrzymuj?c tytuł in?yniera chemika. Po powrocie na ziemie polskie w 1906, trafił do Warszawy, gdzie działał w Warszawskim Towarzystwie Akcyjnym ?Motor” ^[4] . Po?niej zamieszkał w Łodzi. Tam pracował w aptekach i w filii zakładow ?Motor”, sprzedaj?c leki i preparaty farmaceutyczne. Wkrotce został wła?cicielem dwoch aptek w Łodzi ? wydzier?awił aptek? Oswalda Gessnera (wowczas przy ulicy Cegielnianej 64, obecna ul. Stefana Jaracza ) oraz zarz?dzał aptek? Franciszka Winnickiego przy ulicy Piotrkowskiej 307. W tej pierwszej w 1912 otworzył fabryk? krochmalu , t? drug? wykupił w 1916 i tam rownie? zało?ył wytworni? tej substancji. W tym czasie działał w Łodzkim Stowarzyszeniu Aptekarzy ^[5] .

Działalno?? społeczna i polityczna [ edytuj | edytuj kod ]

Był jednym z tworcow i działaczy łodzkiego Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokoł” . Zostało ono zdelegalizowane przez władze carskie w 1909, działało jednak dalej, pod nazw? Towarzystwo Zwolennikow Rozwoju Fizycznego. 9 stycznia 1910 Skulski został wybrany na prezesa tej organizacji. Po zaj?ciu terenow Krolestwa Polskiego przez Niemcow podczas I wojny ?wiatowej , władze zakazały działalno?ci Towarzystwa. Pomimo tego, Skulski uzyskał zgod? na powołanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego. Powstało ono w 1916 i prowadziło działalno?? niepodległo?ciow? po?rod młodzie?y. Po wybuchu konfliktu zbrojnego został tak?e wybrany na przewodnicz?cego sekcji farmaceutycznej przy Głownym Komitecie Obywatelskim ^[4] . Od stycznia 1915 był członkiem zarz?du łodzkiego Towarzystwa ?Lokator”, powołanego w celu obrony praw lokatorow nieruchomo?ci z inicjatywy dr.  Mieczysława Kaufmana ^[7] . W listopadzie 1916 stan?ł na czele utworzonego Łodzkiego Komitetu Rockefellerowskiego, ktorego głownym zadaniem było organizowanie dostaw mleka do Łodzi ^[8] .

W 1915 Skulski zało?ył w Łodzi tajne Zjednoczenie Narodowe , ugrupowanie zbli?one do endecji , ktore w 1916 przyst?piło do Mi?dzypartyjnego Koła Politycznego. W tym samym roku został przyj?ty do Ligi Narodowej ^[9] .

Był redaktorem czasopisma ?Zjednoczenie Narodowe”, a tak?e członkiem Rady Głownej Opieku?czej ^[6] .

Nadburmistrz Łodzi [ edytuj | edytuj kod ]

W wyborach samorz?dowych w styczniu 1917 zdobył mandat radnego miasta Łodzi , kandyduj?c z listy Polskiego Komitetu Wyborczego (wybrany został w kurii lokatorow, mieszcza?skiej). Po wyborach obj?ł urz?d drugiego burmistrza (nadburmistrzem ? niem.   Oberburgermeister ? był Niemiec ? Heinrich Schoppen ) ^{[10] [11]} . W swej działalno?ci w Radzie Miejskiej zajmował si? przede wszystkim sprawami socjalnymi ? postulował podniesienie płac nauczycieli, robotnikow i urz?dnikow. Zło?ył tak?e wniosek, dzi?ki ktoremu Rada wprowadziła zwi?kszone dotacje na bezpłatne i ulgowe obiady dla dzieci ^[4] .

29 wrze?nia 1917 został nadburmistrzem miasta. Jak pisze Andrzej Paczkowski :

Jego działania przyniosły mu uznanie zarowno prawicy , jak i lewicy . Z jego inicjatywy w pa?dzierniku 1917 odbyły si? w Łodzi wielkie uroczysto?ci na cze?? Tadeusza Ko?ciuszki , a ulica Spacerowa przyj?ła jego imi? (nosi j? po dzi? dzie?). Na wniosek Skulskiego usuni?to tak?e niemiecki napis z oficjalnej urz?dowej piecz?ci miasta ^{[4] [12]} .

W pa?dzierniku 1918 został członkiem zarz?du stowarzyszenia Polski Zwi?zek Pracy ? zrzeszał on ugrupowania prawicowe: Chrze?cija?sk? Demokracj? oraz Narodowy Zwi?zek Robotniczy ^[4] . W tym samym czasie obj?ł stanowisko jednego z wiceprezesow Komisji Organizacyjnej Zwi?zku Miast Krolestwa Polskiego ^[13] .

Skulski był zdania, ?e Polacy w Łodzi powinni przejmowa? władz? z r?k niemieckich stopniowo. W nocy z 11 na 12 listopada 1918 wynegocjował kapitulacj? garnizonu niemieckiego stacjonuj?cego w Łodzi. W pa?dzierniku i listopadzie 1918 wspołdziałał w tworzeniu polskich organow wojskowych i porz?dkowych. Skulski popierał Głowny Urz?d Zaci?gu do Polskiej Siły Zbrojnej . Na jego polecenie 10 listopada 1918 gen. Stanisław Suryn-Masalski rozpocz?ł organizacj? polskiej milicji miejskiej, wspołpracował te? w formowaniu pierwszego łodzkiego pułku piechoty (tworzył go wysłany przez Rad? Regencyjn? płk. Albin Jasi?ski ) ^[4] .

W listopadzie 1918 Skulski był po?rednikiem pomi?dzy Rad? ?ołniersk? zło?on? z ?ołnierzy garnizonu niemieckiego w negocjacjach z przedstawicielami Polakow zamieszkuj?cych Łod?, ktorych przedmiotem było wycofanie okupantow z miasta. W odezwie Do obywateli m. Łodzi wezwał mieszka?cow do zaprzestania rozbrajania Niemcow i zachowania spokoju ^[4] .

26 stycznia 1919 zdobył mandat posła na Sejm Ustawodawczy , z listy Narodowego Komitetu Wyborczego Stronnictw Demokratycznych (jednocz?cego reprezentantow Zwi?zku Ludowo-Narodowego , Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego i Zwi?zku Narodowego). Skulski uzyskał najwi?cej głosow spo?rod wszystkich kandydatow, ktorzy znale?li si? na li?cie. W zwi?zku z tym wyborem, 29 lutego przestał by? nadburmistrzem Łodzi (na tym stanowisku zast?pił go Aleksy R?ewski ) ^[4] .

Poseł [ edytuj | edytuj kod ]

W Sejmie 5 lutego 1919 Skulski został wiceprzewodnicz?cym sejmowego klubu ZLN ? Zwi?zku Sejmowego Ludowo-Narodowego. Jednocze?nie był przewodnicz?cym sejmowej komisji robot publicznych i wiceprezesem komisji administracyjnej. Wkrotce jednak popadł w konflikt z kierownictwem ugrupowania ? krytykował m.in. działalno?? Romana Dmowskiego w trakcie konferencji pokojowej w Pary?u . W sierpniu 1919 Skulski porozumiał si? z konserwatyst? z Galicji ? Edwardem Dubanowiczem , z ktorym wyprowadził z klubu 44 posłow. Grupa ta poł?czyła si? nast?pnie z wi?kszo?ci? członkow Polskiego Zjednoczenia Ludowego , w wyniku czego powstało Narodowe Zjednoczenie Ludowe , licz?ce 72 posłow. 3 pa?dziernika 1919 Skulski został liderem tego, trzeciego co do wielko?ci, klubu sejmowego ^[14] . Bardzo szybko stał si? jednym z czołowych posłow, jego kandydatura rozpatrywana była odno?nie do obsadzenia stanowiska ministra spraw wewn?trznych w rz?dzie Ignacego Paderewskiego . Jego nominacji sprzeciwili si? jednak zwolennicy Jozefa Piłsudskiego . W tym czasie prowadził negocjacje z Wincentym Witosem , odno?nie do poparcia gabinetu Paderewskiego. Witos poradził mu, aby sam utworzył rz?d.

Po upadku gabinetu Paderewskiego poparcie wobec kandydatury Skulskiego jako nowego premiera, wyraziły: Zwi?zek Ludowo-Narodowy , Narodowe Zjednoczenie Ludowe, Klub Mieszcza?ski oraz (warunkowo) Polskie Stronnictwo Ludowe . Rozmowy prowadzono tak?e z Narodow? Parti? Robotnicz? i Chrze?cija?sk? Demokracj?. Oba ugrupowania zadeklarowały ostatecznie, ?e do rz?du b?d? odnosi? si? z ?yczliw? neutralno?ci? ^[9] . 13 grudnia 1919 Leopold Skulski otrzymał oficjalnie misj? utworzenia rz?du. Na znak protestu wzgl?dem jego ustale? z PSL odno?nie do reformy rolnej, 20 posłow tej partii odeszło ze wspolnego ludowego klubu parlamentarnego, reaktywuj?c klub parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe ?Wyzwolenie” ^[9] .

Premier [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Rz?d Leopolda Skulskiego .

W gabinecie Skulskiego znajdowało si? niewielu posłow (tylko sam szef rz?du, Franciszek Bardel , Andrzej K?dzior , Władysław Grabski oraz Władysław Seyda zasiadali w Sejmie). Pomimo tego, obsada poszczegolnych resortow była efektem delikatnej gry politycznej, maj?cej zapewni? gabinetowi jak najszersze poparcie parlamentarne. Skulski miał te? poparcie Jozefa Piłsudskiego, b?d?cego wowczas Naczelnikiem Pa?stwa ^[15] .

Rz?d Skulskiego zaj?ty był przede wszystkim kwestiami aprowizacji i bezrobocia. Musiał stawi? czoła tak?e strajkom pracownikow przedsi?biorstw o kluczowym znaczeniu dla gospodarki ? elektrowni, kopal? i słu?b komunalnych. 26 kwietnia 1920 w wyniku pacyfikacji strajku kolejarzy, zgin?ło 7 osob. Rz?d został zmuszony tak?e do opracowania zarz?dze? o sekwestrze ziemiopłodow. Stało si? to powodem zerwania umowy koalicyjnej przez ludowcow ^[16] .

Rz?d Skulskiego zmuszony był tak?e do zaj?cia si? integracj? nowo powstałego organizmu pa?stwowego, podzielonego dot?d pomi?dzy trzech zaborcow. Gabinet doprowadził m.in. do unifikacji waluty, wprowadzenia jednolitego systemu skarbowego oraz jednolitego podatku dochodowego i wspolnej taryfy kolejowej. Gabinet rozpocz?ł tak?e prace nad ustaw? o szkolnictwie akademickim. Za jego kadencji Sejm przyj?ł ustawy o 8-godzinnym dniu i 46-godzinnym tygodniu pracy, a tak?e o powszechnych ubezpieczeniach społecznych ^[16] .

Podczas sprawowania władzy przez Skulskiego, trwała wojna polsko-bolszewicka . Premier popierał stanowisko Jozefa Piłsudskiego, ktory postulował dalsze prowadzenie wojny z Rosj? sowieck? , przeciwko czemu opowiadała si? zarowno endecja, jak i opozycyjna Polska Partia Socjalistyczna . W momencie, gdy rozpocz?ła si? kontrofensywa sił Tuchaczewskiego , Skulski przekazał Piłsudskiemu pismo, w ktorym stwierdzał:

Minister spraw wewn?trznych [ edytuj | edytuj kod ]

24 lipca 1920 Leopold Skulski przyj?ł tek? ministra spraw wewn?trznych w rz?dzie Wincentego Witosa . Dwa dni po?niej, na mocy uchwały Rady Ministrow, wszedł w skład Rady Obrony Pa?stwa . W warunkach trwaj?cej wojny z Rosj? radzieck?, do zada? Skulskiego nale?ało m.in. organizowanie ewakuacji władz oraz zabezpieczenie miast, a zwłaszcza Warszawy przed infiltracj? dywersantow zza linii frontu. Zajmował si? tak?e zwalczaniem wyst?pie? komunistycznych , inspirowanych cz?sto przez radzieckie słu?by specjalne. Wizytował tak?e odcinek frontu zbli?ony najbardziej do stolicy. 28 czerwca 1921 Skulski zło?ył dymisj?. Została ona wywołana przez krwawe zaj?cia w Zagł?biu D?browskim ? policja u?yła wowczas broni w starciach z protestuj?cymi robotnikami ^[4] .

Poza polityk? [ edytuj | edytuj kod ]

W wyborach w listopadzie 1922 stworzona przez Skulskiego lista Polskie Centrum poniosła całkowit? kl?sk?, nie wprowadzaj?c do parlamentu ?adnego ze swych członkow. W 1923 doprowadził do poł?czenia swojego Narodowego Zjednoczenia Ludowego z PSL ?Piast” . W ugrupowaniu tym od lipca 1923 pełnił funkcj? jednego z pi?ciu wiceprezesow. Zasiadał w Zarz?dzie Głownym oraz Radzie Naczelnej partii.

W 1925 został z rekomendacji PSL ?Piast” członkiem Trybunału Stanu . W 1928 zrezygnował z członkostwa w organach ugrupowania, a tak?e wyst?pił z partii.

W latach 30. nie brał czynnego udziału w ?yciu politycznym, cho? zbli?ył si? do kr?gow sanacyjnych ? w marcu 1937 był członkiem zarz?du sektora miejskiego w Obozie Zjednoczenia Narodowego ^[4] .

Poza prowadzeniem działalno?ci politycznej i społecznej, Leopold Skulski był tak?e przedsi?biorc?. W 1923 wspołtworzył firm? Polskie Radio Sp. z o.o. Był przewodnicz?cym jej rady nadzorczej do 1936, gdy społka została znacjonalizowana.

W 1. połowie lat 20. XX w. wzi?ł udział w kontrowersyjnym przej?ciu przez kapitał szwajcarski miejskiej elektrowni w Łodzi (jednej z najwi?kszych podowczas w Polsce ^{[18] [19]} ). Wspołdziałał te? z ameryka?skim koncernem Harimanna w sprawie koncesji na elektryfikacj? Polski ^[20] .

Był akcjonariuszem i członkiem naczelnych organow wielu ro?nych społek i bankow (m.in. prezesem Towarzystwa Zakładow ?yrardowskich). Od lutego 1926 był tak?e prezesem korporacji akademickiej Zwi?zek Filistrow ? ZAG Wisła ” ^[4] . Był rownie? prezesem Warszawskiego Towarzystwa Wio?larskiego , Łodzkiego Towarzystwa Elektrycznego i Społki Akcyjnej ?Jurata” ^[6] .

Leopold Skulski był prawdopodobnie szambelanem papieskim oraz kawalerem malta?skim ^[6] .

Zagini?cie [ edytuj | edytuj kod ]

Po niemieckim ataku na Polsk? ewakuował si? do Pi?ska , gdzie zastała go agresja ZSRR i okupacja sowiecka . Aresztowany przez NKWD , w pa?dzierniku 1939 został przewieziony do aresztu w Brze?ciu nad Bugiem . Miejsce i dokładna data jego ?mierci nie jest znana. By? mo?e jeszcze przed atakiem niemieckim na ZSRR został osadzony w wi?zieniu w Mi?sku . Według przypuszcze? cz??ci jego rodziny, został zamordowany przez NKWD w 1940 w Kuropatach ^[4] . Inny krewny Skulskiego, Andrzej Cybulski, uwa?a, ?e z radzieckich dokumentow b?d?cych w jego posiadaniu mo?na wysnu? wniosek, i? były premier ?ył jeszcze w 1947, a nawet w 1958. Według zezna? jednego z repatriantow, w 1948 Leopold Skulski miał pracowa? w jednym z laboratoriow chemicznych w Uchcie , w obwodzie archangielskim ^[21] .

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Leopold Skulski był dwukrotnie ?onaty: z Ameli? Włodarsk? i Janin? z P?gowskich. Ta druga, z poprzedniego zwi?zku, z Jozefem Benedekiem, miała cork? Hann? (ur. 1914) i syna Stanisława (ur. 1918), ktorzy zostali zaadoptowani przez Skulskiego ^[21] . Stanisław Skulski był ?ołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w stopniu podporucznika, a po zako?czeniu II wojny ?wiatowej , profesorem chemii zamieszkałym w Kanadzie ^[5] .

Leopold Skulski posiadał w Warszawie dwa mieszkania ? przy ul. Elektoralnej oraz przy ul. Sandomierskiej 5. Był tak?e wła?cicielem domu w Juracie ^[21] .

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

• Łod? ? tablica pami?tkowa na ?cianie budynku Urz?du Miasta Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 104; odsłoni?cie: 10 listopada 2008 ^[22] );
• Warszawa ? tablica pami?tkowa na murze kamienicy przy ul. Długiej 16 w Warszawie, w ktorej mie?ci si? Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; odsłoni?cie: 15 grudnia 2010 ^[23] );
• Zamo?? ? tablica pami?tkowa w elewacji kamienicy ?Pod Madonn?” (w ktorej mieszkała rodzina Skulskich) w Rynku Wielkim przy ul. Ormia?skiej 22; odsłoni?cie: 11 listopada 2011 ^[24] );
• wystawa monograficzna pt. ?Leopold Skulski. Farmaceuta i m?? stanu” w kuluarach Senatu RP; otwarcie: 6 kwietnia 2016 ^[25] .
• wystawa pt. ?Leopold Skulski ? Farmaceuta i m?? stanu”, 2018 ? Stargard , Ratusz Miejski ^[26] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

prasa i periodyki

• Antoni Goerne . Wybory do Rady Miejskiej w Łodzi w Styczniu 1917 r. . ?Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919”. Rok pierwszy, s. 81?83 (PDF ? 83?85), luty 1919. Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi (oprac.). Łod? : Nakładem Magistratu m. Łodzi. [dost?p 2022-01-05].  
• Łukasz Kot. Ucieczka na Wschod to był bł?d. O ?yciu rodzinnym Leopolda Skulskiego, premiera z lat mi?dzywojennych, urodzonego w Zamo?ciu, jego aresztowaniu i poszukiwaniach po wojnie z Andrzejem Cybulskim rozmawia.. . ?Zamojski Kwartalnik Kulturalny”. nr 2, s. 114?119, 2008.  
• Łodzianie dyrektorami koncernu Harrimana . ? Ilustrowana Republika. Kurjer Handlowy ”. Nr 197. Rok VII, 1929-07-21. Wacław Smolski (red.). Łod? : Władysław Polak. [dost?p 2022-01-09].  

publikacje ksi??kowe

• Andrzej Paczkowski : Leopold Skulski, premier Republiki Polskiej 13 XII 1919 ? 9 VI 1920. W: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej . Andrzej Chojnowski , Piotr Wrobel (red.). Wrocław ? Warszawa ? Krakow: Zakład Narodowy im. Ossoli?skich , 1992. ISBN  83-04-03854-4 .
• Aneta Stawiszy?ska: Łod? w latach I wojny ?wiatowej . Wyd. I. O?wi?cim : Wydawnictwo ?Napoleon V”, 2016, s. 46?47, 235?236, 276, 674?675. ISBN  978-83-65495-27-3 .

inne

• Wojciech Giermaziak, Katarzyna Karkutt-Wiłek, Agata Ziemiecka, Leopold Skulski. Farmaceuta i m?? stanu . [Katalog wystawy]. Warszawa 2016 (ilustracje i skany archiwaliow z wystawy) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Kazimierz Radecki, Leopold Skulski (1877?1940?) ? m?? stanu i farmaceuta
• Wojciech Giermaziak, Z łodzkiej apteki do wielkiej polityki . bez-recepty.pgf.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
• Zamo?? onLine, Leopold Skulski ? premier z Zamo?cia