Leopold I Habsburg

Leopold I Habsburg
	Cesarz rzymski
Okres	od 18 lipca 1658 ; do 5 maja 1705
Poprzednik	Ferdynand III Habsburg
Nast?pca	Jozef I Habsburg
	Krol W?gier
Okres	od 1655 ; do 5 maja 1705
Poprzednik	Ferdynand III Habsburg
Nast?pca	Jozef I Habsburg
	Krol Czech
Okres	od 1656 ; do 5 maja 1705
Poprzednik	Ferdynand III Habsburg
Nast?pca	Jozef I Habsburg
	Arcyksi??? Austrii
Okres	od 2 kwietnia 1657 ; do 5 maja 1705
Poprzednik	Ferdynand III Habsburg
Nast?pca	Jozef I Habsburg
	Ksi??? cieszy?ski
Okres	od 1657 ; do 1705
Poprzednik	Ferdynand III Habsburg
Nast?pca	Jozef I Habsburg
	Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data urodzenia	9 czerwca 1640
Data ?mierci	5 maja 1705
Ojciec	Ferdynand III Habsburg
Matka	Maria Anna Habsburg
?ona	Małgorzata Teresa Habsburg ; Klaudia Felicyta Habsburg ; Eleonora Magdalena Wittelsbach
Dzieci	Jozef I Habsburg , Karol VI Habsburg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Leopold I Habsburg (ur. 9 czerwca 1640 w Wiedniu , zm. 5 maja 1705 tam?e) ? krol W?gier od 1655, krol Czech od 1656, arcyksi??? Austrii od 1657, a tak?e krol Niemiec i cesarz rzymski od 1658 roku z dynastii Habsburgow .

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Syn cesarza Ferdynanda III i jego pierwszej ?ony Marii Anny Hiszpa?skiej , corki krola Hiszpanii i Portugalii Filipa III . Miał 10 rodze?stwa. Jego starszy brat Ferdynand IV Habsburg był w latach 1653-1654 wraz z ojcem Ferdynandem III krolem Czech i W?gier oraz został wybrany w elekcji cesarskiej krolem Rzymian (niemieckim). Siostra Marianna Habsburg była ?on? krola Hiszpanii Filipa IV Habsburga , przyrodnia siostra Eleonora była ?on? krola Polski Michała Korybuta Wi?niowieckiego , za? najmłodsza przyrodnia siostra Maria Anna ?on? elektora Palatynatu Re?skiego Jana Wilhelma Wittelsbacha .

Po ?mierci ojca w 1657 roku został samodzielnym krolem Czech i W?gier oraz odziedziczył po nim wszystkie jego tytuły. 18 lipca 1658 roku we Frankfurcie kolegium elektorow ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego w składzie: on sam, jako krol Czech, arcybiskup Moguncji Johann Philipp von Schonborn (1647?1673), arcybiskup Kolonii Maksymilian Henryk Wittelsbach , arcybiskup Trewiru Karl II Kaspar von der Leyen-Hohengeroldseck , ksi??? Bawarii Ferdynand Maria Bawarski , ksi??? Saksonii Jan Jerzy II Wettyn , margrabia Brandenburgii Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern , hrabia-palatyn re?ski Karol Ludwik Wittelsbach , wybrało go na krola niemieckiego i cesarza rzymskiego .

5 grudnia 1666 roku po?lubił Małgorzat? Teres? Habsburg , cork? krola Hiszpanii Filipa IV i jego drugiej ?ony Marianny Habsburg ? starszej siostry Leopolda. Para miała 4 dzieci:

Ferdynand Wacław (28 IX 1667 ? 13 I 1668)
Maria Antonina (18 I 1669 ? 24 XII 1692) ? ?ona elektora Bawarii Maksymiliana II Emanuela Wittelsbacha
Jan Leopold (20 II 1670)
Maria Anna (9 II 1672 ? 23 II 1672)

Małgorzata Teresa zmarła w połogu, w wieku 22 lat w 1673 roku. W tym samym roku 15 pa?dziernika cesarz o?enił si? z Klaudi? Felicyt? Habsburg , cork? Ferynanda Karola Habsburga ksi?cia Tyrolu i Anny Medycejskiej. Leopold i Klaudia mieli dwie corki:

Anna Maria (11 IX 1674 ? 21 XII 1674)
Maria Jozefa (11 X 1675 ? 11 VII 1676)

9 miesi?cy po ?mierci Klaudii Felicyty, Leopold I po?lubił ksi??niczk? palaty?sk? Eleonor? Magdalen? Wittelsbach , cork? elektora Palatynatu Re?skiego Filipa Wilhelma i El?biety Amalii Hessen-Darmstadt . Para miała 10 dzieci:

Jozef (26 VII 1678 ? 17 IV 1711) ? cesarz rzymsko-niemiecki, krol Czech i W?gier
Krystyna (18 VI 1679)
Maria El?bieta (13 XII 1680 ? 26 VIII 1741)
Leopold Jozef (2 VI 1682 ? 3 VIII 1684)
Maria Anna (7 IX 1683 ? 14 VIII 1754) ? ?ona krola Portugalii Jana V Braganca
Maria Teresa (22 VIII 1684 ? 28 IX 1696)
Karol (1 X 1685 ? 20 X 1740) ? cesarz rzymsko-niemiecki, krol Czech i W?gier
Maria Jozefa (6 III 1687 ? 14 IV 1703)
Maria Magdalena (26 III 1689 ? 1 V 1743)
Maria Małgorzata (22 VII 1690 ? 22 IV 1691)

Polityka zagraniczna [ edytuj | edytuj kod ]

II wojna połnocna [ edytuj | edytuj kod ]

Wspierał Polsk? i Litw? oraz Dani? w walce ze Szwecj? i Siedmiogrodem podczas II wojny połnocnej , wraz z Rosj? , Brandenburgi? i Holandi? . Dyplomacja cesarska po?redniczyła w zawieraniu traktatow welawsko-bydgoskich w 1657 roku. Rok po?niej wojska cesarskie brały udział w walkach na Połwyspie Jutlandzkim , w Polsce wyzwalały Krakow i Pozna? .

Wojna z imperium osma?skim [ edytuj | edytuj kod ]

Ingeruj?c w sprawy Siedmiogrodu w 1662 r. cesarz sprowokował najazd Turkow osma?skich , ktorych wojska dotarły a? na Morawy . W sierpniu 1664 r. na mocy paktu w Vasvar odst?pił Turkom cz??? ziem na W?grzech i uznał ich zwierzchnictwo nad Siedmiogrodem. W 1683 r. wojska osma?skie pod wodz? wielkiego wezyra Kara Mustafy zaatakowały habsbursk? cz??? W?gier . Rozmach tureckiego najazdu zmobilizował pa?stwa niemieckie do wspołdziałania z cesarzem, pod Wiede? przybyli ze swoimi wojskami elektor bawarski Maksymilian II Emanuel , elektor saski Jan Jerzy III , ksi??? Lotaryngii Karol V Leopold i margrabia Badenii Ludwik Wilhelm . Leopold I zwrocił si? do krola Polski Jana III Sobieskiego z błaganiem o pomoc w walce z najazdem tureckim, z ktorym siły Habsburgow i Rzeszy Niemieckiej nie mogły same sobie poradzi?. Po odsieczy wiede?skiej siły sojusznikow przeszły do ofensywy. W marcu 1684 r. w Linz ogłoszono powstanie Ligi ?wi?tej z udziałem Austrii, Rzeczypospolitej polsko-litewskiej, Republiki Weneckiej i Pa?stwa Ko?cielnego , a papie? Innocenty XI ogłosił czternast? krucjat? przeciw Turkom. W 1686 r. do Ligi przyst?piła tak?e Rosja Piotra I . W 1687 r., po zwyci?stwie koalicji pod Mohaczem, Sejm w?gierski w Bratysławie przyznał Habsburgom dziedziczne prawa do tronu i zniosł tradycyjne prawo szlachty w?gierskiej do rokoszu ( ius resistendi ). W 1690 roku armia cesarska opanowała Siedmiogrod , a Leopold przyj?ł tytuł ksi?cia tej krainy. O ostatecznej kl?sce Turkow zadecydowała bitwa pod Zent? w 1697 r., kiedy armia cesarska pod dowodztwem ksi?cia Eugeniusza Sabaudzkiego zwyci??yła siły osma?skie i wyparła je z W?gier. Zmagania zako?czył w 1699 r. zawarty przy mediacji Anglikow i Holendrow pokoj karłowicki . Był to jeden z najwi?kszych sukcesow politycznych w dziejach dynastii Habsburgow. Turcy zrzekli si? na rzecz cesarza całych W?gier z wyj?tkiem Banatu Temeszwarskiego. Terytorium i siła pa?stwa Habsburgow znacznie si? powi?kszyły. Cesarz d??ył teraz do wzmocnienia władzy krolewskiej na W?grzech, w czym wspierał go wpływowy arcybiskup Ostrzyhomia i prymas W?gier, kard. Leopold Kollonich.

Wojny z Francj? [ edytuj | edytuj kod ]

W lipcu 1686 powstała Liga Augsburska . Pa?stwa Rzeszy i pot?gi europejskie: ( Hiszpania , Holandia i Szwecja ) zjednoczyły si? z cesarzem w walce z Francj? Ludwika XIV . W czerwcu 1687 do Ligi przyst?piły w Wiedniu Holandia i niektore pa?stwa włoskie. Ze wzgl?du na działania na W?grzech cesarz nie był w stanie odpowiednio zaanga?owa? si? militarnie w konflikt z Francj?. W pokoju w Rijswick, w 1687 Ludwik XIV zrezygnował z ze zdobyczy polityki reunionow poza Strasburgiem. Ostateczny rozrachunek zmaga? niemiecko-francuskich w tym czasie był jednak taki, ?e Francja opanowała wszystkie ziemie nale??ce do Rzeszy za gornym Renem poza Lotaryngi? .

W 1700 Leopold I wł?czył si? do walki o dziedzictwo Habsburgow hiszpa?skich ( wojna o sukcesj? hiszpa?sk? ). Usiłował osadzi? na hiszpa?skim tronie swojego młodszego syna, arcyksi?cia Karola .

Polityka wewn?trzna [ edytuj | edytuj kod ]

Sprawy Rzeszy Niemieckiej [ edytuj | edytuj kod ]

W 1658 r. w swojej kapitulacji wyborczej zakazał stanom pa?stw niemieckich zwoływania posiedze? sejmow stanowych bez zgody ksi???t. W ten sposob przyczynił si? do rozwoju absolutyzmu ksi???cego w Niemczech. W 1664 r. jako ostatni cesarz rzymski w dziejach I Rzeszy pojawił si? osobi?cie na obradach Sejmu Cesarstwa w Ratyzbonie . W 1692 r. nadał ksi?ciu Hanoweru ? Ernestowi Augustowi z dynastii Welfow , tytuł elektora Rzeszy , powi?kszaj?c tym samym liczb? elektorow do 9.

W 1676 r. Sejm Cesarstwa uchwalił prawo zakazuj?ce pa?stwom niemieckim prowadzenia handlu z Francj?, coraz bardziej agresywn? wobec Rzeszy.

Sprawy krajow dziedzicznych [ edytuj | edytuj kod ]

W 1681 r. Leopold I wzi?ł chłopow ze swej monarchii w obron? przed nieuzasadnionymi oskar?eniami ich panow.

W 1691 r. cesarz wydał postanowienie ( Explanatio Leopoldina ) zezwalaj?ce protestantom na sprawowanie kultu w domach, w otoczeniu rodziny, pod warunkiem, ?e b?d? uczestniczy? w publicznych ?wi?tach katolickich. Administratorzy protestanccy mieli podlega? biskupom katolickim i by? mianowani przez władze cesarskie. Zmiana wyznania na reformowane groziła sankcjami karnymi.

W 1701 r. Leopold I wydał edykt uznaj?cy unitow w Siedmiogrodzie za przedstawicieli narodu rumu?skiego. Biskupi uniccy mieli odt?d zasiada? w Sejmie Ksi?stwa Siedmiogrodu. Za jego panowania pa?stwo przejmuje w znacznym stopniu kontrol? nad Ko?ciołem Katolickim w Austrii, Czechach i na W?grzech.

W 1703 r. zawarł tajne porozumienie ze swoimi synami, w ktorym mowa była o niepodzielno?ci monarchii naddunajskiej. Starszego Jozefa Leopold przeznaczał do władzy w Austrii i korony cesarskiej, młodszego Karola pragn?ł wprowadzi? na tron hiszpa?ski.

W 1704 roku w Siedmiogrodzie wybrano na ksi?cia Franciszka Rakoczego , odbieraj?c tym samym władz? cesarzowi. Jako ?e Leopold zmarł w 1705 roku, z rebeli? musiał si? zmierzy? jego nast?pca.

Za panowania Leopolda I, w toku nieustannych wojen, bardzo wzrosły wydatki pa?stwa, zwłaszcza zwi?zane z obron?. Okazało si?, ?e niskie wpływy do bud?etu wynikaj? z nieudolno?ci i słabej organizacji administracji cesarskiej oraz oporow szlachty. Natomiast chłopi byli bardziej ulegli wobec fiskusa. W zwi?zku z tym Habsburgowie rozpocz?li polityk? rozbudowy i modernizacji aparatu administracyjnego i d??yli do stworzenia monarchii absolutnej.

W 1677 r. zało?ył Uniwersytet w Innsbrucku , a w 1702 r.we Wrocławiu (pod nazw? Akademia Leopoldina ).

Pełna tytulatura [ edytuj | edytuj kod ]

Leopold, z Bo?ej łaski u?wi?cony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, Krol Niemiec, Krol W?gier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Ramy, Serbii, Galicji, Lodomerii, Kumanii, Bułgarii. arcyksi??? Austrii, ksi??? Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, ksi??? Luksemburga, Gornego i Dolnego ?l?ska, Wirtembergii, Teck etc. ksi??? Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc. landgraf Alzacji, margrabia ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Gornych i Dolnych Łu?yc etc. pan Marchii Wendyjskiej Salin, Port Naon etc. etc. etc.

Genealogia [ edytuj | edytuj kod ]


Prapradziadkowie	cesarz rzymski Karol V Habsburg ¹ (1500-1558) ∞1526 Izabela Aviz (1503?1539)	cesarz rzymski Maksymilian II Habsburg ² (1527-1576) ∞1548 Maria Habsburg ³ (1528-1603)	cesarz rzymski Ferdynand I Habsburg ¹ (1503-1564) ∞1521 Anna Jagiellonka (1503?1547)	ksi??? Bawarii Albrecht V Wittelsbach (1528-1579) ∞1546 Anna Habsburg ² (1528?1590)			Franciszek Lotary?ski (1517-1545) ∞1541 Krystyna Oldenburg (1521-1590)
Pradziadkowie	krol Hiszpanii Filip II Habsburg (1527-1598) ∞1570 Anna Habsbur?anka (1549?1580)		Karol Styryjski (1540-1590) ∞1571 Maria Anna Wittelsbach (1551?1608)			Wilhelm V Wittelsbach (1548-1626) ∞1568 Renata Lotary?ska (1544-1602)
Dziadkowie	krol Hiszpanii Filip III Habsburg (1578-1621) ∞1599 Małgorzata Habsburg (1584?1611)				cesarz rzymski Ferdynand II Habsburg (1578-1637) ∞1600 Maria Anna Wittelsbach (1574?1616)
Rodzice	Maria Anna Habsburg (1606-1646) ∞1631 cesarz rzymski Ferdynand III Habsburg (1608-1657)
Leopold I Habsburg (1640-1705), cesarz rzymski

syn krola Kastylii Filipa I Habsburga i Joanny Szalonej
syn/corka cesarza rzymskiego Ferdynanda I Habsburga i Anny Jagiellonki
corka cesarza rzymskiego Karola V Habsburga i Izabeli Aviz

Dane za:

Richard Reifenscheid, Die Habsburger in Lebensbildern, von Rudolf I. bis Karl I. , Verlag Hugendubel, Kreuzlingen 2000

Cesarskie hobby [ edytuj | edytuj kod ]

Cesarz ?piewał, dyrygował, wyst?pował na scenie i komponował. Skomponował m.in. 2 msze, 5 requiem, 17 suit baletowych, 12 oratoriow. Za jego panowania w Wiedniu wzniesiono teatr operowy, w ktorym wystawiono ponad 400 oper, niektore skomponowane przy wspołudziale cesarza. Od tego czasu przez wiele lat Wiede? był głownym o?rodkiem włoskiej sztuki operowej w Europie na połnoc od Alp.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Wacław Felczak , Historia W?gier , Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Krakow 1983.
J. Krasuski, Historia Niemiec , Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Krakow 2002. ISBN 83-04-04422-6 .
Słownik władcow Europy nowo?ytnej i najnowszej , Jozef J. Dobosz , Maciej M. Serwa?ski , Ilona I. Czama?ska , wyd. 2, Pozna?: Wydawnictwo Pozna?skie , 2002, ISBN 83-7177-118-5 , OCLC 749651157 .
Henryk Wereszycki , Historia Austrii , Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Krakow 1986.
Z. Wojcik, Historia powszechna XVI?XVII wieku , PWN, Warszawa 2001. ISBN 83-01-12920-4 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Piecz?? cesarza Leopolda I
Leopold I Habsburg ? dokumenty w bibliotece Polona

Konradyni	Konrad I (911?918)
Ludolfingowie	Henryk I Ptasznik (919?936) Arnulf Zły (antykrol 919?921) Otton I Wielki (936?973) Otton II ( koregent od 961 , 973?983) Otton III (983?1002) Henryk II ?wi?ty (1002?1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1024?1039) Henryk III ( koregent od 1028 , 1039?1056) Henryk IV ( koregent 1054 , 1056?1105) Rudolf Szwabski (antykrol 1077?1080) Herman z Salm (antykrol 1081?1088) Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykrol 1093?1098) Henryk V ( korgent od 1099 , 1105?1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1125?1137)
Hohenstaufowie	Konrad III ( antykrol 1127?1135 , krol 1138?1152) Henryk (VI) Berengar (koregent 1147?1150) Fryderyk I Barbarossa (1152?1190) Henryk VI ( koregent od 1169 , 1190?1197) Filip Szwabski (1198?1208)
Welfowie	Otto IV (antykrol 1198?1208, krol 1208?1218)
Hohenstaufowie	Fryderyk II ( koregent 1196?1197 , 1215?1250) Henryk VII (koregent 1220?1235, od 1231 antykrol) Konrad IV ( koregent od 1237 , 1250?1254)
Wielkie bezkrolewie	Henryk Raspe (antykrol 1246?1247) Wilhelm z Holandii (1254?1256, antykrol od 1247) Ryszard z Kornwalii (antykrol 1256?1272) Alfons z Kastylii (antykrol 1257?1274)
Habsburgowie	Rudolf I (1273?1291)
Nassau	Adolf z Nassau (1292?1298)
Habsburgowie	Albrecht I (1298?1308)
Luksemburgowie	Henryk VII (1308?1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1314?1347)
Habsburgowie	Fryderyk Pi?kny (antykrol 1314?1322, koregent 1325?1332)
Luksemburgowie	Karol IV ( antykrol od 1347 , krol 1347?1378) Gunter ze Schwarzburga (antykrol 1349?1349) Wacław (koregent od 1376, 1378?1400) Fryderyk z Brunszwiku (antykrol elekt 1400)
Wittelsbachowie	Ruprecht z Palatynatu (1400?1410)
Luksemburgowie	Zygmunt (1410?1437) Jodok z Moraw (antykrol 1410?1411)
Habsburgowie	Albrecht II (1438?1439) Fryderyk III (1440?1493) Maksymilian I (1493?1519) Karol V (1519?1556) Ferdynand I ( koregent od 1531 , 1556?1564) Maksymilian II ( koregent 1562 , 1564?1576) Rudolf II ( koregent 1575 , 1576?1612) Maciej (1612?1619) Ferdynand II (1619?1637) Ferdynand III ( koregent od 1636 , 1637?1657) Ferdynand IV (koregent 1653?1654) Leopold I (1657?1705) Jozef I ( koregent od 1687 , 1705?1711) Karol VI (1711?1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742?1745)
Habsburgowie-Lotary?scy	Franciszek I (1745?1765) Jozef II ( koregent od 1764 , 1765?1790) Leopold II (1790?1792) Franciszek II (1792?1806)

Karolingowie i inne rody	Karol I Wielki (800?814) Ludwik I Pobo?ny (814?840) Lotar I ( koregent od 817 , 840?855) Ludwik II ( koregent od 850 , 855?875) Karol II Łysy (875?877) Karol III Gruby (881?888) Gwido ze Spoleto (891?894) Lambert ze Spoleto ( koregent od 892 , 894?898) Arnulf z Karyntii (896?899) Ludwik III ?lepy (901?905) Berengar I z Friulu (915?924)
Ludolfingowie	Otton I Wielki (962?973) Otton II (973?983) Otton III ( koregent od 967 , 996?1002) Henryk II ?wi?ty (1014?1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1027?1039) Henryk III (1046?1056) Henryk IV (1084?1105) Henryk V (1111?1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1133?1137)
Hohenstaufowie	Fryderyk I Barbarossa (1155?1190) Henryk VI (1191?1197)
Welfowie	Otto IV (1209?1215)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (1220?1250)
Luksemburgowie	Henryk VII (1312?1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1328?1347)
Luksemburgowie	Karol IV (1355?1378) Zygmunt (1433?1437)
Habsburgowie	Fryderyk III (1452?1493) Maksymilian I (1508?1519) Karol V (1519?1556) Ferdynand I (1558?1564) Maksymilian II (1564?1576) Rudolf II (1576?1612) Maciej (1612?1619) Ferdynand II (1619?1637) Ferdynand III (1637?1657) Leopold I (1658?1705) Jozef I (1705?1711) Karol VI (1711?1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742?1745)
Habsburgowie-Lotary?scy	Franciszek I (1745?1765) Jozef II (1765?1790) Leopold II (1790?1792) Franciszek II (1792?1806)