Lend-Lease Act

Lend-Lease Act (z ang. umowa po?yczki-dzier?awy) ? ustawa federalna z 11 marca 1941 roku, zezwalaj?ca prezydentowi Stanow Zjednoczonych ?sprzedawa?, przenosi? własno??, wymienia?, wydzier?awia?, po?ycza? i w jakikolwiek inny sposob udost?pnia? innym rz?dom dowolne produkty ze sfery obronno?ci”.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

W czasie I wojny ?wiatowej Wielka Brytania zaci?gała w Stanach Zjednoczonych kredyty na prowadzenie wojny, ktorych cz??? nigdy nie została spłacona. 4 listopada 1939 został podpisany akt Cash and carry , ktory był cz??ci? zrewidowanych ustaw o neutralno?ci Stanow Zjednoczonych z lat 30. XX wieku. W latach 1935?1937 Stany Zjednoczone proklamowały sw? bezstronno?? wobec konfliktow mi?dzynarodowych. Po wybuchu II wojny ?wiatowej akt Cash and carry pozwalał pa?stwom prowadz?cym wojn? na zakup ameryka?skiej broni oraz amunicji za gotowk? i transportowanie jej na własnych statkach. Wkrotce jednak Wielkiej Brytanii zacz?ło brakowa? gotowki.

Warto?? przekazanych dobr miała nie przekracza? 1,3 mld USD . Prezydent Franklin Delano Roosevelt zaaprobował 30 pa?dziernika 1941 pomoc dla Wielkiej Brytanii w wysoko?ci miliarda dolarow.

23 lutego 1942 roku w Waszyngtonie USA i Wielka Brytania zawarły porozumienie o wzajemnej pomocy ^[1].

Lend-lease był wa?nym czynnikiem w zwyci?stwie aliantow w II wojnie ?wiatowej, zwłaszcza w pierwszym okresie, gdy Stany Zjednoczone nie były jeszcze bezpo?rednio zaanga?owane w działania zbrojne. Chocia? atak na Pearl Harbor wci?gn?ł USA do wojny, rekrutacja, wyszkolenie i wyekwipowanie sił ameryka?skich nie mogły si? odby? z dnia na dzie? ? przez cały 1942 i cz??? 1943 głowny ci??ar walki spoczywał na pozostałych pa?stwach koalicji, głownie ZSRR . W skład dostaw wchodziły głownie czołgi , artyleria , samoloty , ci??arowki , samochody terenowe , sprz?t desantowy. Dostawy te, z pocz?tku małe (w 1940: 600 000 karabinow , 800 dział i mo?dzierzy dla Brytyjczykow), z biegiem czasu były coraz wi?ksze.

Wi?kszo?? dostaw w ramach Lend-Lease Act otrzymała Wielka Brytania (3/5 dostaw), ZSRR (1/5 dostaw), pozostał? 1/5 przyznano innym pa?stwom walcz?cym z nazistowskimi Niemcami .

Według szacunkow rosyjskich historykow do ZSRR wysłano 427 tys. samochodow, 22 tys. samolotow, 13 tys. czołgow, 9 tys. traktorow, 2 tys. lokomotyw, 11 tys. wagonow, 3 mln t benzyny lotniczej, 350 tys. t materiałow wybuchowych, 15 mln par butow, 70 mln m² tkanin ubraniowych, 4 mln opon oraz 200 tys. km drutu telefonicznego ^[2]. Dostawy 142 tys. t stali, 13,8 tys. t niklu i 16,9 tys. t koncentratu molibdenu pozwoliły ZSRR na wyprodukowanie około 45 tys. czołgow. Pomogły w tym dostawy 38 tys. szt. obrabiarek i tokarek ^[3].

Dla porownania w czasie wojny (od II połrocza 1941) produkcja własna ZSRR wyniosła ok. 265,6 tys. samochodow. Produkcja parowozow wynosiła: w 1940 r. ? 914 szt., w 1941 r. ? 708 szt., w 1942 r. ? 9 szt., w 1943 r. ? 43 szt., w 1944 r. ? 32 szt., w 1945 r. ? 8 szt. Produkcja wagonow towarowych w latach 1942?1945 wyniosła 1087 szt. ^[3]

Du?? pomoc w ramach programu Lend-Lease otrzymały tak?e Chiny . Ze wzgl?du na trudno?ci transportowe (dziel?cy je z USA Ocean Spokojny i panowanie Japo?czykow na morzu), była to przede wszystkim pomoc pieni??na, tak jak 50 mln dolarow po?yczki w 1942 roku, lecz tak?e dostawy sprz?tu, ktore przerzucano drog? birma?sk? i samolotami transportowymi lec?cymi nad Himalajami w ramach jednego z pierwszych w historii mostow powietrznych .

Oprocz ZSRR, Wielkiej Brytanii i Chin, program Lend-Lease obj?ł rownie? Woln? Francj? , wszystkie dominia brytyjskie , a tak?e po?rednio Polsk? (sprz?t wysłany do ZSRR był przekazywany tak?e polskim jednostkom na froncie wschodnim, takim jak 1 i 2 Armia Wojska Polskiego ) ^[4]. Polska pozyskała sprz?t wyceniony na kwot? 12,5 miliona dolarow ^[5].

Całkowita warto?? dostaw wyniosła 49 mld USD.

Nawet po pełnym zaanga?owaniu militarnym USA w Europie i na Pacyfiku pomoc w ramach Lend-Lease była kontynuowana, zapewniaj?c wyposa?enie, w tym transportowce Douglas DC-3 , co uzupełniało własny wysiłek krajow sojuszniczych w zakresie zaopatrzenia.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ United States of America and Great Britain and Northern Ireland ? Agreement on the Principles applying the Mutual Aid in the Prosecution of the War against Aggression. Signed at Washington, February 23rd, 1942 .
↑ Rafał Ziemkiewicz: Jakie pi?kne samobojstwo , Fabryka Słow Sp. z o.o. 2014.
↑ ^a ^b Borys Sokołow: Prawdy i mity Wielkiej Wojny Ojczy?nianej 1941-1945 , Wyd. Arkadiusz Wingert, Krakow 2015, ISBN 978-83-606-8240-1 .
↑ Wojciech Duch: Lend-Lease. Ameryka?ska po?yczka, ktora pomogła aliantom wygra? II wojn? ?wiatow? . Historia.org.pl, 2022-04-07. [dost?p 2022-10-16].
↑ Wolfgang Schumann (et al.): Deutschland im Zweiten Weltkrieg. Akademie-Verlag, Berlin 1982, tom 3, s. 468.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

G. Mellinger: Soviet Lend-Lease Fighter Aces of World War 2 . Osprey Publishing Ltd, 2006. ISBN 978-1-84603-041-3 .
Rodric Braithwaite: Moskwa 1941 Najwi?ksza bitwa II wojny ?wiatowej . Krakow: Wydawnictwo Znak, 2008. ISBN 978-83-240-1030-1 .
Anthony Beevor: Berlin 1945 Upadek . Krakow: Wydawnictwo Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1184-1 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Muzeum Lend-Lease w Moskwie ( ros. )
Zestawienie (kompletne z cenami) dostaw do ZSRR ( ang. )

[1] United States of America and Great Britain and Northern Ireland ? Agreement on the Principles applying the Mutual Aid in the Prosecution of the War against Aggression. Signed at Washington, February 23rd, 1942 .

[2] Rafał Ziemkiewicz: Jakie pi?kne samobojstwo , Fabryka Słow Sp. z o.o. 2014.

[:0-3] Borys Sokołow: Prawdy i mity Wielkiej Wojny Ojczy?nianej 1941-1945 , Wyd. Arkadiusz Wingert, Krakow 2015, ISBN 978-83-606-8240-1 .

[4] Wojciech Duch: Lend-Lease. Ameryka?ska po?yczka, ktora pomogła aliantom wygra? II wojn? ?wiatow? . Historia.org.pl, 2022-04-07. [dost?p 2022-10-16].

[5] Wolfgang Schumann (et al.): Deutschland im Zweiten Weltkrieg. Akademie-Verlag, Berlin 1982, tom 3, s. 468.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]