Lekarz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chirurdzy podczas operacji

Lekarz ? osoba posiadaj?ca wiedz? i uprawnienia do leczenia [1] [2] .

Lekarz zajmuje si? utrzymywaniem lub przywracaniem zdrowia poprzez badanie, diagnozowanie, prognozowanie i leczenie chorob , urazow i innych schorze? fizycznych i umysłowych.

Dawniej wyrazy ?lekarz” i ?doktor” były słowami potocznymi, ktorymi okre?lano ludzi zajmuj?cych si? leczeniem i piel?gnowaniem, posiadaj?cych wykształcenie, ale niekoniecznie uniwersyteckie czy akademickie.

Wspołcze?nie lekarze musz? posiada? specjalistyczne wykształcenie medyczne (lub medycyny weterynaryjnej w przypadku lekarzy weterynarii). W trakcie praktyki zawodowej mog? skupia? si? na pewnych kategoriach chorob, rodzajach pacjentow i metodach leczenia ? zwanych specjalno?ciami medycznymi ? lub mog? zapewnia? stał? i regularn? opiek? medyczn? osobom, rodzinom i społeczno?ciom. Praktyka medyczna wymaga szczegołowej znajomo?ci dyscyplin akademickich, jak anatomia i fizjologia oraz chorob podstawowych i ich leczenia. Niezb?dne dla ka?dego lekarza jest ci?głe zwi?kszanie kompetencji w dziedzinie medycyny, ktor? si? zajmuje.

Rola lekarza i znaczenie samego słowa ro?ni? si? na ?wiecie, jak i stopnie specjalizacji i inne kwalifikacje. Wspolnym elementem jest etyka zawodowa , ktora wymaga w szczegolno?ci od lekarzy rozwa?enia, wspołczucia i ?yczliwo?ci dla swoich pacjentow. Lekarz przed rozpocz?ciem praktyki w zawodzie składa Przyrzeczenie Lekarskie .

Polska [ edytuj | edytuj kod ]

Lekarzem jest osoba posiadaj?ca wła?ciwe kwalifikacje , potwierdzone wymaganymi dokumentami , do udzielania ?wiadcze? zdrowotnych, w szczegolno?ci do: badania stanu zdrowia , rozpoznawania chorob i zapobiegania im, leczenia i rehabilitacji chorych, udzielania porad lekarskich, a tak?e wydawania opinii i orzecze? lekarskich, w zakresie swojej specjalizacji [3] [4] .

Nazwa lekarz jest zapo?yczeniem z j?zyka gockiego słowa l?keis ‘lekarz’ ( l?kin?n ?leczy?”), stwniem . l?hki ?lekarz”, l?chin?n ?leczy?, uzdrawia?”, ktory z kolei jest zapo?yczeniem z kontynentalnego j?zyka celtyckiego słowa l?kijaz , irl.   liaig ?lekarz”. Obie formy pochodz? od greckich słow lekeis i lekinon [5] .

Wska?nik liczby lekarzy w Polsce na 1000 mieszka?cow osi?gn?ł w 2015 warto?? 2,2 i był najni?szy w?rod pa?stw członkowskich Unii Europejskiej [6] .

Kształcenie lekarzy w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

W Polsce tytuł zawodowy lekarza zdobywa si?, ko?cz?c sze?cioletnie jednolite studia wy?sze [a] na kierunku lekarskim uczelni medycznej , z czego od roku 2012 dwa semestry na ostatnim roku studiow stanowi nauczanie praktyczne [3] [4] . W przypadku zawodu lekarza dentysty studia licz? 5 lat, a lekarza weterynarii 5,5 roku [7] .

Dyplom lekarza jest rownorz?dny z dyplomem magistra .

Pełne prawo wykonywania zawodu lekarza zdobywa si? po odbyciu trzynastomiesi?cznego sta?u podyplomowego oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Ko?cowego . Dodatkowymi warunkami stawianymi lekarzom przez prawo s?: posiadanie pełnej zdolno?ci do czynno?ci prawnych , odpowiedni stan zdrowia oraz wykazywanie nienagannej postawy etycznej. Zasady wykonywania zawodu lekarza reguluje Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty [8] , a lekarza weterynarii Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych [9] [10] .

Zasady uznawania kwalifikacji lekarza nabytych w pa?stwach członkowskich Unii Europejskiej okre?la Ustawa o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w pa?stwach członkowskich Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 2015 r. [11] Dokonuje ona w zakresie swojej regulacji wdro?enia odpowiednich dyrektyw Wspolnot Europejskich.

Uczelnie medyczne w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Nast?puj?ce uczelnie wy?sze kształc? przyszłych lekarzy (kierunek lekarski) [12] :

Uczelnie weterynaryjne w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Nast?puj?ce uczelnie wy?sze kształc? przyszłych lekarzy weterynarii [13] :

Specjalno?ci lekarskie [ edytuj | edytuj kod ]

  Zobacz te? kategori?: Specjalno?ci lekarskie .

Znaczny rozwoj nauk medycznych spowodował konieczno?? wprowadzenia specjalizacji podstawowych i szczegołowych. Tytuł lekarza specjalisty w danej specjalno?ci medycznej uzyskuje si? po odbyciu trwaj?cego zwykle 5?6 lat szkolenia w trakcie pracy zawodowej. Szkolenie lekarza przed uzyskaniem tytułu specjalisty w szczegołowej specjalno?ci (tj. mo?liwej do uzyskania dopiero po zako?czeniu szkolenia w podstawowej specjalno?ci) ze wzgl?du na procedury administracyjne oraz wymogi formalne trwa zwykle około 15?20 lat, licz?c od momentu rozpocz?cia studiow.

System specjalizacji w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Do roku 1999 obowi?zywał dwustopniowy system specjalizacji. Po dwoch ? trzech latach szkolenia lekarz otrzymywał tytuł ?lekarza danej specjalno?ci” np. lekarz chorob wewn?trznych ? tzw. I stopie? specjalizacji. Je?li zdecydował si? na kontynuowanie specjalizacji, mogł zdoby? tzw. specjalizacj? II stopnia i tytuł ?lekarza specjalisty” danej specjalno?ci ? np. lekarz specjalista chorob wewn?trznych. Ordynatorem oddziału mo?e zosta? tylko lekarz specjalista (II stopnia) w danej specjalno?ci. System ten nie dotyczył specjalizacji uzyskiwanych po zdobyciu innej (specjalizacji szczegołowych), gdzie obowi?zywał system jednostopniowy.

Do niedawna lekarze w Polsce mogli specjalizowa? si? w 40 specjalno?ciach podstawowych [14] :

  1. Anestezjologia i intensywna terapia
  2. Audiologia i foniatria
  3. Chirurgia dzieci?ca
  4. Chirurgia klatki piersiowej
  5. Chirurgia ogolna
  6. Chirurgia plastyczna
  7. Chirurgia szcz?kowo-twarzowa
  8. Choroby wewn?trzne
  9. Choroby zaka?ne
  10. Dermatologia i wenerologia
  11. Diagnostyka laboratoryjna
  12. Epidemiologia
  13. Genetyka kliniczna
  14. Kardiochirurgia
  15. Kardiologia
  16. Medycyna nuklearna
  17. Medycyna pracy
  18. Medycyna ratunkowa
  19. Medycyna rodzinna
  20. Medycyna s?dowa
  21. Medycyna transportu
  22. Mikrobiologia lekarska
  23. Neonatologia
  24. Neurochirurgia
  25. Neurologia
  26. Okulistyka
  27. Onkologia kliniczna
  28. Ortopedia i traumatologia narz?du ruchu
  29. Otorynolaryngologia
  30. Patomorfologia
  31. Pediatria
  32. Poło?nictwo i ginekologia
  33. Psychiatria
  34. Psychiatria dzieci i młodzie?y
  35. Radiologia i diagnostyka obrazowa
  36. Radioterapia onkologiczna
  37. Rehabilitacja medyczna
  38. Transfuzjologia kliniczna
  39. Urologia
  40. Zdrowie publiczne

oraz 28 specjalno?ciach szczegołowych (po uzyskaniu jednej z odpowiednich ? tzn. okre?lonych rozporz?dzeniem Ministra Zdrowia ? specjalizacji podstawowych):

  1. Alergologia
  2. Angiologia
  3. Balneologia i medycyna fizykalna
  4. Chirurgia naczyniowa
  5. Chirurgia onkologiczna
  6. Choroby płuc ( pulmonologia )
  7. Diabetologia
  8. Endokrynologia
  9. Farmakologia kliniczna
  10. Gastroenterologia
  11. Geriatria
  12. Ginekologia onkologiczna
  13. Hematologia
  14. Hipertensjologia
  15. Immunologia kliniczna
  16. Kardiologia dzieci?ca
  17. Medycyna paliatywna
  18. Medycyna sportowa
  19. Nefrologia
  20. Neurologia dzieci?ca
  21. Neuropatologia
  22. Onkologia i hematologia dzieci?ca
  23. Otorynolaryngologia dzieci?ca
  24. Reumatologia
  25. Seksuologia
  26. Toksykologia kliniczna
  27. Transplantologia kliniczna
  28. Urologia dzieci?ca

Od 2013 [15] roku lista specjalizacji lekarzy wygl?da nast?puj?co [16] :

  1. Alergologia
  2. Anestezjologia i intensywna terapia
  3. Angiologia
  4. Audiologia i foniatria
  5. Balneologia i medycyna fizykalna
  6. Chirurgia dzieci?ca
  7. Chirurgia klatki piersiowej
  8. Chirurgia naczyniowa
  9. Chirurgia ogolna
  10. Chirurgia onkologiczna
  11. Chirurgia plastyczna
  12. Chirurgia szcz?kowo-twarzowa
  13. Choroby płuc
  14. Choroby płuc dzieci
  15. Choroby wewn?trzne
  16. Choroby zaka?ne
  17. Dermatologia i wenerologia
  18. Diabetologia
  19. Diagnostyka laboratoryjna
  20. Endokrynologia
  21. Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczo??
  22. Endokrynologia i diabetologia dzieci?ca
  23. Epidemiologia
  24. Farmakologia kliniczna
  25. Gastroenterologia
  26. Gastroenterologia dzieci?ca
  27. Genetyka kliniczna
  28. Geriatria
  29. Ginekologia onkologiczna
  30. Hematologia
  31. Hipertensjologia
  32. Immunologia kliniczna
  33. Intensywna terapia
  34. Kardiochirurgia
  35. Kardiologia
  36. Kardiologia dzieci?ca
  37. Medycyna lotnicza
  38. Medycyna morska i tropikalna
  39. Medycyna nuklearna
  40. Medycyna paliatywna
  41. Medycyna pracy
  42. Medycyna ratunkowa
  43. Medycyna rodzinna
  44. Medycyna s?dowa
  45. Medycyna sportowa
  46. Mikrobiologia lekarska
  47. Nefrologia
  48. Nefrologia dzieci?ca
  49. Neonatologia
  50. Neurochirurgia
  51. Neurologia
  52. Neurologia dzieci?ca
  53. Neuropatologia
  54. Okulistyka
  55. Onkologia i hematologia dzieci?ca
  56. Onkologia kliniczna
  57. Ortopedia i traumatologia narz?du ruchu
  58. Otorynolaryngologia
  59. Otorynolaryngologia dzieci?ca
  60. Patomorfologia
  61. Pediatria
  62. Pediatria metaboliczna
  63. Perinatologia
  64. Poło?nictwo i ginekologia
  65. Psychiatria
  66. Psychiatria dzieci i młodzie?y
  67. Radiologia i diagnostyka obrazowa
  68. Radioterapia onkologiczna
  69. Rehabilitacja medyczna
  70. Reumatologia
  71. Seksuologia
  72. Toksykologia kliniczna
  73. Transfuzjologia kliniczna
  74. Transplantologia kliniczna
  75. Urologia
  76. Urologia dzieci?ca
  77. Zdrowie publiczne .

System specjalizacji opiera si? na modułach. Cz??? specjalizacji wyst?puje jako moduł jednolity, cz??? natomiast jest podzielona na moduł podstawowy i specjalistyczny (z czego moduł podstawowy mo?e by? wspolny dla kilku specjalizacji jednocze?nie). Dla przykładu, uko?czenie modułu podstawowego w zakresie chirurgii ogolnej (trwa 2 lata) upowa?nia do podj?cia modułu specjalistycznego ze specjalizacji:

Wykaz modułow podstawowych [17] :

  • moduł podstawowy w zakresie chirurgii ogolnej
  • moduł podstawowy w zakresie chorob wewn?trznych
  • moduł podstawowy w zakresie otorynolaryngologii
  • moduł podstawowy w zakresie patomorfologii
  • moduł podstawowy w zakresie pediatrii.

Moduły jednolite trwaj? od 4 do 6 lat. Moduły podstawowe wraz z modułami specjalistycznymi od 4 do 7?10 lat (najdłu?ej transplantologia kliniczna). W niektorych wypadkach potrzebne jest uzyskanie jednej ze specjalizacji w pierwszej kolejno?ci, ?eby moc przyst?pi? do danego modułu specjalistycznego, np. uko?czona specjalizacja II stopnia (dawniej) lub tytuł specjalisty w dziedzinie poło?nictwa i ginekologii upowa?nia do rozpocz?cia modułu specjalistycznego z endokrynologii ginekologicznej i rozrodczo?ci lub ginekologii onkologicznej .

Natomiast lekarze denty?ci mog? specjalizowa? si? w nast?puj?cych specjalno?ciach:

  1. Chirurgia stomatologiczna
  2. Chirurgia szcz?kowo-twarzowa
  3. Ortodoncja
  4. Periodontologia
  5. Protetyka stomatologiczna
  6. Stomatologia dzieci?ca
  7. Stomatologia zachowawcza z endodoncj?
  8. Zdrowie publiczne
  9. Epidemiologia .

Specjalizacje te odbywaj? si? na zasadzie modułow jednolitych trwaj?cych od 3 do 6 lat (najdłu?ej chirurgia twarzowo-szcz?kowa).

W medycynie weterynaryjnej aktualnie wyro?niamy 19 specjalizacji lekarsko-weterynaryjnych [18] :

  1. Choroby prze?uwaczy
  2. Choroby koni
  3. Choroby ?wi?
  4. Choroby psow i kotow
  5. Choroby drobiu
  6. Choroby gospodarskich i towarzysz?cych zwierz?t futerkowych
  7. U?ytkowanie i patologia zwierz?t laboratoryjnych, w tym towarzysz?cych
  8. Choroby ryb i zwierz?t akwakultury
  9. Choroby owadow u?ytkowych
  10. Choroby zwierz?t nieudomowionych
  11. Rozrod zwierz?t
  12. Chirurgia weterynaryjna
  13. Diagnostyka obrazowa
  14. Higiena pasz i prewencja weterynaryjna
  15. Higiena zwierz?t rze?nych i ?ywno?ci pochodzenia zwierz?cego
  16. Weterynaryjna diagnostyka laboratoryjna
  17. Epizootiologia i administracja weterynaryjna
  18. Choroby ptakow ozdobnych i goł?bi
  19. Dobrostan zwierz?t

Do studiow specjalizacyjnych mo?e przyst?pi? ka?dy lekarz weterynarii posiadaj?cy prawo wykonywania zawodu oraz 2 letni sta? pracy. Czas trwania szkolenia wynosi 2?3 lata [19] .

Kontrowersje j?zykowe [ edytuj | edytuj kod ]

Form? ?e?sk? słowa ?lekarz” jest ?lekarka” [20] [21] [22] ; dawniej nazywano ?lekarkami” rownie? zielarki b?d? znachorki [23] [22] . Forma ta nie wyst?puje w Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty [11] . Stosowanie formy ?lekarka” nie jest dopuszczalne na piecz?tkach lekarskich, mo?liwe jest natomiast stosowanie skrotow ( lek. zamiast lekarz i lek. wet. zamiast lekarz weterynarii ) [24] .

Zarowno w j?zyku potocznym, jak i w oficjalnych dokumentach spotyka si? tytuły zawodowe lekarzy, ktore nie istniej? lub ktorych rozumienie i u?ycie jest niepełne albo nieprawidłowe:

  • ?lekarz medycyny” ? nieistniej?cy tytuł zawodowy maj?cy by? synonimem tytułu ?lekarz”. Okre?lenie to bywa spotykane nie tylko w powszechnym u?yciu, ale tak?e w piecz?ciach lekarskich. Tre?? piecz?ci lekarskiej została opisana w Uchwale Nr 110/05/IV Naczelnej Rady Lekarskiej [24] i nie zezwala na stosowanie tytułow innych ni? ?lekarz” i ?lekarz dentysta”. Nagminne u?ywanie sformułowania ?lekarz medycyny” w reklamach telewizyjnych mo?e wynika? z ch?ci unikni?cia przez reklamodawcow sporow prawnych: zgodnie z art. 63 Kodeksu Etyki Lekarskiej [25] lekarz nie powinien u?ywa? swego wizerunku w celach komercyjnych, a widywani w reklamach aktorzy, podaj?cy si? za lekarzy, mog? by? tytułowani jedynie okre?leniem ?lekarz medycyny”;
  • ?doktor” ? okre?lenie stosowane w mowie potocznej b?d? tradycyjnie jako forma grzeczno?ciowa wobec lekarzy oraz lekarzy weterynarii i lekarzy dentystow;
  • lekarz dentysta ? pot. dentysta, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studiow na kierunku lekarsko-dentystycznym, b?d?cym kierunkiem odr?bnym od kierunku lekarskiego na polskich uczelniach medycznych;
  • lekarz weterynarii ? pot. weterynarz, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta medycyny weterynaryjnej zwi?zany z całkowicie odr?bnym zawodem;
  • ?weterynarz” ? nieistniej?cy tytuł zawodowy b?d?cy w mowie potocznej okre?leniem zawodu lekarza weterynarii . Aktualnie coraz cz??ciej ma wyd?wi?k pejoratywny, oznaczaj?cy kogo? o niskich kompetencjach. W tłumaczeniu z łaci?skiego veterinarius oznacza hodowc? zwierz?t , natomiast dopiero medicus veterinarius lekarza weterynarii dlatego te? okre?lenie ?weterynarz” nie jest do ko?ca poprawne [26] [27] [28] [29] [30] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Jeden z wyj?tkow od Deklaracji Bolo?skiej .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Witold   Doroszewski (red.), lekarz , [w:] Słownik j?zyka polskiego [online], PWN [dost?p 2015-01-07] .
  2. lekarz , [w:] Słownik j?zyka polskiego [online], PWN [dost?p 2015-01-07] .
  3. a b Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. ( Dz.U. z 2011 r. nr 113, poz. 658 ).
  4. a b Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty ( Dz.U. z 2022 r. poz. 1731 ).
  5. Wiesław Bory?. Słownik etymologiczny j?zyka polskiego 2005 str. 283; Aleksander Bruckner , Karel Kadlec , Lubor Niederle . Pocz?tki kultury słowia?skiej str. 202; Zenon Klemensiewicz. Historia j?zyka polskiego. 2. Doba ?redniopolska, s. 28.
  6. Ireneusz   Sudak , Lekarzy jak na lekarstwo , ? Gazeta Wyborcza ”, 8423, 90, Warszawa: Agora SA, 18 kwietnia 2015, s. 6 , ISSN 0860-908X .
  7. Studia WETERYNARYJNE ? 2022 | uczelnie | 11 kierunkow studiow i wymagania | opinie . otouczelnie.pl. [dost?p 2022-05-23].
  8. Dz.U. z 1997 r. nr 28, poz. 152
  9. Składnica plikow | Ustawy | Dokumenty . vetpol.org.pl. [dost?p 2022-05-23].
  10. Dz.U. z 1991 r. nr 8, poz. 27
  11. a b Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w pa?stwach członkowskich Unii Europejskiej ( Dz.U. z 2023 r. poz. 334 ).
  12. Uczelnie, na ktorych mo?na studiowa? kierunek lekarski w Polsce .
  13. WETERYNARIA ? studia 2022 | 7 uczelni | rekrutacja i wymagania | opinie [online], otouczelnie.pl [dost?p 2022-07-04] ( pol. ) .
  14. Zał?cznik nr 1 do rozporz?dzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2007 r. zmieniaj?cego rozporz?dzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystow ( Dz.U. z 2008 r. nr 170, poz. 1050 ).
  15. Ministerstwo Zdrowia [online], www2.mz.gov.pl [dost?p 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11] . Rozporz?dzenie to zast?piono w 2019 r. rozporz?dzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2019 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystow ( Dz.U. z 2019 r. poz. 602 ).
  16. Zał?cznik numer 1 [online], mz.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11] . Rozporz?dzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystow.
  17. Zał?cznik numer 2 [online], mz.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11] . Rozporz?dzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystow.
  18. PIWet ? KSLW [online], kslw.piwet.pulawy.pl [dost?p 2022-05-23] .
  19. PIWet ? KSLW [online], kslw.piwet.pulawy.pl [dost?p 2022-05-23] .
  20. lekarka , [w:] Słownik j?zyka polskiego [online], PWN [dost?p 2020-01-13] .
  21. Piotr   Muldner-Nieckowski , ?Psycholo?ka” i ?doktorka” , [w:] Lekarski Poradnik J?zykowy [online] [dost?p 2021-01-13] .
  22. a b Jerzy   Bralczyk , Lekarka [online], Okr?gowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza, 7 marca 2020 [dost?p 2021-01-13] .
  23. Witold   Doroszewski (red.), lekarka , [w:] Słownik j?zyka polskiego [online], PWN [dost?p 2020-01-13] .
  24. a b Krzysztof   Makuch (red.), Biuletyn Naczelnej Rady Lekarskiej [online], 2005 [dost?p 2016-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-18] .
  25. Kodeks Etyki Lekarskiej [online], 20 wrze?nia 2003 [dost?p 2016-08-28] .
  26. PULSAR , Lekarz weterynarii, czy weterynarz ? jak jest poprawnie i dlaczego? Warto wiedzie? … [online], Weterynarz | Pulsar ? Przychodnia Weterynaryjna | Polska, 11 maja 2020 [dost?p 2022-07-03] ( pol. ) .
  27. Weterynarz ? Poradnia j?zykowa PWN [online], sjp.pwn.pl [dost?p 2022-07-03] ( pol. ) .
  28. icreate, Otyły kot. Klinika weterynaryjna, lecznica i gabinet porady. [online], Lancet, klinika weterynaryjna Warszawa, Godebskiego 15, 12 lutego 2016 [dost?p 2022-07-03] ( pol. ) .
  29. O Nas | NEOVET ? WWW [online] [dost?p 2022-07-03] ( pol. ) .
  30. Zwierz?ta chronione w Polsce [online], www.sp12.miasto.zgierz.pl [dost?p 2022-07-03] .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]