Ksi?ga d?ungli
(
ang.
The Jungle Book
) ? zbior
opowiada?
autorstwa
angielskiego
pisarza i noblisty
Rudyarda Kiplinga
, tworz?cego w nurcie
wiktorianizmu
. Opowiadania wchodz?ce w skład zbioru dotycz?
Indii
i ich folkloru oraz indyjskich d?ungli. Autor, urodzony w Indiach, zdobył niezb?dn? wiedz? poprzez obserwacje, badania oraz dzi?ki zasłyszanym opowie?ciom, jednak?e opowiadania powstały, gdy mieszkał on w
Vermoncie
. Ukazały si? one w latach 1893 i 1894.
?Ksi?ga d?ungli” składa si? z siedmiu opowiada? (rozdziałow). Opowiadania te s? przeplatane pie?niami
[1]
.
- Bracia Mowgliego,
- Łowy w??a Kaa,
- Tygrys! Tygrys!,
- Biała foka,
- Rikki-Tikki-Tavi,
- Toomai, druh słoni,
- Słudzy Jej Krolewskiej Mo?ci
Trzy pierwsze z siedmiu opowiada? ?Ksi?gi d?ungli” (
Bracia Mowgliego
,
Łowy w??a Kaa
i
Tygrys, tygrys !
) opowiadaj? o losach
Mowgliego
, chłopca wychowanego przez wilki. Został on odbity tygrysowi,
Shere Khanowi
, i przyj?ty do wilczej gromady. Nauczył si? j?zyka zwierz?t i praw d?ungli. Opiekuj? si? nim przybrani wilczy rodzice oraz pantera
Bagheera
, ktora ju? na pocz?tku zło?yła za niego okup w postaci byka. Jego nauczycielem jest
Baloo
, nied?wied?. Mowgli dorasta w?rod przyjacioł, ale liczy si? z tym, ?e kiedy? b?dzie musiał rozprawi? si? z kulawym tygrysem, ktory nie daruje mu, ?e został ocalony przez wilki. Po latach tygrysiej ?propagandy” młodsze wilki okazuj? Mowgliemu mniej sympatii, a? w ko?cu, gdy przyjazny mu wilk Akela przestaje by? przywodc? stada, Mowgli zostaje zmuszony do odej?cia do ludzkiej wsi. Po tym jednak, gdy udaje mu si? zabi? prze?ladowc? ? tygrysa Shere Khana ? zabobonni wie?niacy sprawiaj?, ?e Mowgli musi wroci? do d?ungli.
Na motywach powie?ci oparto kilka filmow, m.in. produkcje
Walta Disneya
Ksi?ga d?ungli
i
Ksi?ga d?ungli 2
, a tak?e aktorskie filmy z
1994
i
2016
. Na 2018 rok planowana była kolejna ekranizacja tym razem w dystrybucji
Warner Bros
w re?yserii
Andy’ego Serkisa
.
- Mowgli
? głowny bohater powie?ci, syn drwala, ktory go porzucił i/lub został zabity przez mieszka?cow d?ungli. Wychowany przez wilki, ktore pokochał i traktował jak swoj? własn? rodzin?. D?ungla rownie? uwielbiała Mowgliego traktuj?c go jak wilka. Jego jedynym wrogiem pozostał Shere Khan. W miar? jednak jak Mowgli dorastał młodsze wilki zacz?ły coraz bardziej ulega? wpływowi tygrysa. Kiedy wi?kszo?? wilkow opowiedziała si? przeciwko chłopcu, sprawiło mu to potworny bol. W ko?cu musiał wroci? mi?dzy ludzi, cho? wcze?niej ? przy pomocy Akeli, Bagheery i przede wszystkim
ognia
, ktorego bały si? wszystkie zwierz?ta udało mu si? zdoby? przewag? nad wrogimi mu wilkami i Shere Khanem upokarzaj?c je. Chłopak ?le czuł si? w?rod ludzi. Nawykły do ?ycia na swobodzie nie chciał nosi? opaski na biodrach ani spa? w ło?ku. Nie umiał te? bawi? si? z rowie?nikami, nie rozumiał sensu pracy w polu, nie znał warto?ci pieni?dzy. Przyzwyczajony do rowno?ci zwierz?t w d?ungli nie rozumiał tak?e ro?nic kastowych traktuj?c wszystkich ? bogatych i biednych ? jednakowo. Pracował jako pasterz bydła wiejskiego i polubił to zaj?cie cho? nie znał j?zyka udomowionych zwierz?t i nie mogł z nimi porozmawia? jak ze zwierz?tami w d?ungli. Mowgli jest przykładem postaci odrzuconej tylko dlatego, ?e jest inna, odmienna. Ludzie rownie? go przeganiaj? od siebie, uznaj?c za czarownika, wilkołaka.
- Bagheera
? czarna pantera, przyjaciołka Mowgliego i w praktyce jego nauczycielka ?ycia. Podobnie jak Shere Khan wzbudzała strach w d?ungli, jednak w przeciwie?stwie do niego rownie? respekt i szacunek. Posiadała niezwykł? sił?. Wychowała si? w niewoli u ludzi, w krolewskim zwierzy?cu w
Udajpurze
, zdołała jednak zbiec. To dzi?ki niej Mowgli został przyj?ty do wilczej gromady, gdy? Bagheera zło?yła za niego okup w postaci ?wie?o zabitego byka (z tego te? powodu Mowgli nie mogł zjada? bydła). W oryginale Bagheera była płci m?skiej
[2]
.
- Baloo
? nied?wied? pełni?cy w utworze głownie rol? humorystyczn?. W istocie jest m?drym nauczycielem Praw D?ungli i j?zykow zwierz?t. Uczy wilcze szczeni?ta. Jest jedynym zwierz?ciem ktoremu wolno głosowa? w Wilczym Wiecu Gromady a ktore nie jest wilkiem. ?ywi si? korzonkami, miodem i orzechami. Oddaje głos by Mowgli mogł zamieszka? z wilkami (ojciec i matka nie mog? głosowa?). Bardzo cz?sto bił Mowgliego gdy ten nie przykładał si? do nauki przez co cz?sto go do siebie zra?ał. W rzeczywisto?ci kochał go bardziej ni? siebie samego.
- Shere Khan
? głowny antagonista powie?ci, tygrys bengalski, odwieczny wrog Mowgliego, usiłował dorwa? go gdy był jeszcze niemowl?ciem, chłopiec został jednak uratowany przez wilki. Po?niej regularnie nastawiał wilki przeciwko Mowgliemu. W ko?cu na Wilczym Wiecu został przez niego upokorzony, jednak i tak w wyniku jego intryg chłopiec musiał wroci? do ludzi. Po?niej wci?? usiłował dopa?? chłopaka w wiosce. Ostatecznie zgin?ł stratowany przez byki Mowgliego a jego skora została rozpostarta na skale narady. Był typem okrutnika ktory zn?cał si? nad słabszymi i nie przestrzegał ?adnych praw.
- Akela
? Naczelnik gromady wilkow, zawsze był przyjacielem Mowgliego. Z tego powodu wilkom bardzo zale?ało na zdetronizowaniu go. ?eby do tego doszło Akeli musiało nie powie?? si? polowanie. Oszukany przez pobratymcow w ko?cu nie zdołał upolowa? kozła, przez co zyskał miano
Zdechłego wilka
i zgodnie z odwieczn? zasad? d?ungli powinien zgin?? zamordowany przez swoich byłych podwładnych. Mowgli go jednak uratował. Po?niej wspolnie doprowadzili do ?mierci Shere Khana.
- Kaa
? pyton, jeden z przyjacioł Mowgliego. Pomagał Bagheerze i Baloo w uratowaniu chłopca porwanego przez
Bandar-Log
, był ich najwi?kszym postrachem i jedyn? rzecz? jakiej si? bał. Hipnotyzował swoje ofiary, po pokonaniu
Bandar-Logu
hipnotyzuj?c małpy niechc?cy zahipnotyzował te? Bagheer? i Baloo, ktorzy zgin?liby gdyby nie Mowgli.
- Bandar-Log
? znienawidzone przez reszt? d?ungli plemi? małp. ?yj?ce w kompletnej
anarchii
, chaosie i bezprawiu, nie uznaj?ce Praw D?ungli, zn?caj?ce si? nad innymi zwierz?tami, nie szanuj?ce nawet członkow własnego plemienia. Swoj? głown? siedzib? uczyniły zniszczone miasteczko na skraju d?ungli. Stale nosiły si? z ustanowieniem własnych praw i hierarchii, jednak były zbyt mało inteligentne by to uczyni?. Porwały Mowgliego twierdz?c ?e s? mu bliskie poprzez ich fizyczne podobie?stwo. Twierdziły, ?e zostanie ich naczelnikiem. Bały si? tylko Kaa.
- Ojciec Wilk
? przybrany ojciec Mowgliego ? wilk.
- Matka Wilczyca
(
Raksha
) ? przybrana matka Mowgliego. W młodo?ci bardzo agresywna i niebezpieczna. Nie bała si? postawi? Shere Khanowi, ktory probował odebra? jej syna.
- Szary Brat
? przybrany brat Mowgliego, zawsze był jego przyjacielem. Kontaktował si? z chłopcem gdy ten był ju? w wiosce. Wraz z nim i Akel? zabił Shere Khana.
- Tabaqui
? szakal, przyjaciel i szpieg Shere Khana. Chytry i sprytny, podsuwa tygrysowi ro?ne pomysły. Choruje na
w?cieklizn?
przez co cz?sto wpada w furi? i wowczas boi si? go cała d?ungla. Zostaje zabity przez Szarego Brata.
- Messua
? kobieta, ktora po przybyciu Mowgliego do osady staje si? jego przybran? (?) matk?. ?ona najbogatszego mieszka?ca wioski. 10 lat wcze?niej straciła syna ? Nathoo, ktorego usiłował zabi? (lub zabił) Shere Khan. W powie?ci ostatecznie nie zostaje wyja?nione czy tym synem był Mowgli. Jej posta? w ludzkiej osadzie jest analogiczna do postaci Akeli i rodziny Mowgliego w wilczej gromadzie. Po tym jak Mowgli zostaje przep?dzony przez ludzi ona jako jedyna pozostaje po jego stronie. Mowgli stwierdza wr?cz ?e tylko dzi?ki niej nie wypu?cił obławy wilkow na ludzi.
- Buldeo
? starszy strzelec, pierwszy my?liwy w swojej wiosce (a przynajmniej sam tak twierdzi by? mo?e wyolbrzymiaj?c swoje zasługi). W gruncie rzeczy dosy? tchorzliwy megaloman obdarzony niezwykł? wyobra?ni? i lubi?cy wymy?la? niestworzone historie o swoich przygodach. Widz?c ?e Mowgli zabił Shere Khana ktory od dawna był poszukiwany przez ludzi za zabijanie bydła i za jego głow? wyznaczono du?? nagrod? usiłuje odebra? od niego jego zwłoki, jednak zostaje odp?dzony przez Akel?. To on jest głownym winowajc? tego ?e Mowgli został wyp?dzony z wioski, przedstawiaj?c mieszka?com Mowgliego jako wilkołaka-czarownika.
- Rama
? przywodca bawołow ktorych pasterzem był Mowgli. Mowgli wraz z Akel? i Szarym Bratem posłu?ył si? Ram? i jego stadem by zabi? Shere Khana. Mowgli wpu?cił tygrysa w zasadzk? powoduj?c jego ?mier? pod kopytami bawołow.
- Chil
? ?cierwnik, zauwa?ył Mowgliego porwanego przez
Bandar-Log
i chc?c mu pomoc zaalarmował o ich miejscu pobytu Bagheerze, Baloo i Kaa.
- Hathi
? sło?, w powie?ci zostaje wspomniany dwukrotnie, gdy nas skutek wielkiej bitwy Bagheery, Baloo i Kaa z
Bandar-Logiem
zaczyna bi? na alarm, Baloo wspomina te? o nim, ?e pomogł mu nauczy? Mowgliego Mowy W??y.
Bardzo wa?ne dla powie?ci s? prawa d?ungli ktore s? surowe, rygorystyczne ale rownie? sprawiedliwe. Kipling ukazał w ten sposob społecze?stwo zwierz?t niemal jako
utopi?
w opozycji do społecze?stwa ludzi, zarazem nie idealizuj?c mieszka?cow d?ungli. Prawa d?ungli mowi? m.in. o tym ?eby polowa? tylko z potrzeby, nigdy dla przyjemno?ci lub ?e walczy? o zdobycz lub miejsca do polowania wolno tylko jeden na jednego. Zarazem le?y w nich własne dobrze poj?ty interes: nie wolno zabija? ludzi gdy? zabicie człowieka ?ci?ga na d?ungl? zemst? ludzi wyposa?onych w bro?.
?Ksi?ga d?ungli” opowiada rownie? o Białej Foce poszukuj?cej wyspy na ktorej nie ma zagra?aj?cych foce ludzi,
ichneumonie
Rikki-Tikki-Tavim, ktory w obronie ludzkiej rodziny, ktora go przygarn?ła, stoczył bohatersk? walk? z
kobrami krolewskimi
, a tak?e o Słoniu Kala Nag i Toomaim, ktory ze wzgl?du na przyja?? z nim dost?pił zaszczytu obejrzenia ta?ca dzikich słoni. W powie?ci znajduj? si? przygody, losy Mowgliego, ktory podczas pobytu w d?ungli nauczył si? sprawiedliwo?ci i szacunku dla zwierz?t.
- Ksi?ga puszczy
,
Druga ksi?ga puszczy
, przeł.
Jozef Czekalski
, 1902; pierwszy polski przekład.
- Ksi?ga d?ungli
,
Druga ksi?ga d?ungli
[3]
, przeł. Teodor Mianowski, wydawnictwo E. Wende, Warszawa 1903.
- Ksi?ga d?ungli
,
Druga ksi?ga d?ungli
, przeł.
Franciszek Mirandola
, Wydawnictwo Polskie, Lwow-Pozna? 1922 (tom I); wielokrotnie wznawiany. Przekład dost?pny online w serwisie
Wolne Lektury
jako e-book i audiobook.
- Ksi?ga d?ungli
,
Druga ksi?ga d?ungli
, przeł.
Jozef Birkenmajer
; Wydawnictwo Polskie R. Wegner 1931 (tom I); najcz??ciej wznawiany polski przekład, ceniony za bogactwo j?zyka.
- Ksi?ga d?ungli
, przeł.
Andrzej Polkowski
, ilustracje
Jozef Wilko?
,
Media Rodzina
2010
ISBN
978-83-7278-376-9