Ksi?ga Wyj?cia [ Wj ], Druga Ksi?ga Moj?eszowa [ 2 Moj? ], Exodus [ Ex ] ( hebr. ???? ( Szemot ) ? ?imiona" ? od pierwszych słow ksi?gi, gr. Εξοδο? Exodos z Septuaginty ) ? druga ksi?ga Pisma ?wi?tego .

Ksi?ga Wyj?cia nale?y do Pi?cioksi?gu i tym samym do Starego Testamentu . Jest bardziej spojna i przejrzysta ni? poprzedzaj?ca j? Ksi?ga Rodzaju ^[1] .

Struktura [ edytuj | edytuj kod ]

Oryginalny tekst hebrajski zawiera 1 209 wersetow, 16 173 słowa oraz 33 539 liter ^[2] .

Tre?? ksi?gi mo?na podzieli? na dwie cz??ci. Pierwsza ? rozdziały 1-18 ? to opis ucisku Izraelitow w Egipcie i ich wyj?cia a? do przymierza z Bogiem na gorze Synaj, a druga ? rozdziały 19-40 ? to opis przepisow religijnych przekazanych Moj?eszowi przez Boga. Proponowany jest te? podział pod k?tem geograficznym (Egipt: rozdziały 1-18, Synaj: rozdziały 19-40), chronologicznym (ucisk w Egipcie: rozdziały 1-10, wyj?cie z Egiptu i w?drowka ku gorze Synaj: rozdziały 11-18, pobyt pod gor? Synaj: rozdziały 19-40), merytorycznym (ucisk w Egipcie i wyj?cie: rozdziały 1-18, przymierze na Synaju: rozdziały 19-24, pouczenia zwi?zane z Namiotem Spotkania : rozdziały 25-31, zerwanie i odnowienie przymierza: rozdziały 32-34, polecenie sporz?dzenia Namiotu Spotkania: rozdziały 35-40 lub wprowadzenie: rozdział 1, wczesne ?ycie Moj?esza: rozdziały 2-7, starcie Moj?esza z faraonem: rozdziały 7-12, wyj?cie z Egiptu i przej?cie przez morze: rozdziały 12-15, w?drowka przez pustyni?: rozdziały 15-18, pobyt pod Synajem: rozdziały 19-40) ^[3] .

Według tradycji spisał j? Moj?esz . Zgodnie z przyj?t? we wspołczesnej biblistyce teori? ?rodeł uwa?a si?, ?e fragmenty Ksi?gi powstawały w ro?nych epokach historycznych. Kanoniczn? wersj? zredagowano po wygnaniu babilo?skim , co oznacza, ?e cz??? jej tre?ci przechowywano w tradycji ustnej jako opowiadania lub jako cz??? liturgii Paschy , Pi??dziesi?tnicy i ?wi?ta Namiotow . Opowiadania, ktore weszły do redakcji nale?? do tradycji jahwistycznej , elohistycznej , kapła?skiej i deuteronomistycznej . Nieraz s? one przemieszane, np. pierwsze trzy tradycje tworz? fragmenty historii o przej?ciu przez morze ^[4] . Ponadto w Ksi?dze Wyj?cia znajduje si? pie?? zwyci?stwa po przej?ciu przez morze , ktorej styl i j?zyk wskazuj? na archaiczny charakter i jest ona jednym z najstarszych fragmentow Biblii ^[5] . Zgodnie z niektorymi pogl?dami pie?? ta powstała około 1150 r. p.n.e., przekazuj?c mit o zagładzie Egipcjan w wodach, jako jeden z przejawow pojawiaj?cego si? w wierzeniach Izraelitow konfliktu Jahwe i morskiego smoka. Po około dwustu latach redaktor z tradycji jahwistycznej, chc?c wyja?ni?, sk?d Egipcjanie znale?li si? po?rod wod, miał doda? histori? o osuszeniu przez Boga drogi przez morze, a potem redaktor z tradycji kapła?skiej dodał działanie Moj?esza ^[6] . Niektorzy rownie? wspołcze?nie twierdz?, ?e niektore fragmenty dotycz?ce religii i kultu, w tym Dekalog i Kodeks Przymierza , mog? pochodzi? od Moj?esza ^[7] .

Według biblistow najwa?niejsz? cz??? Ksi?gi Wyj?cia, czy nawet całego Starego Testamentu, stanowi? rozdziały, w ktorych Jahwe zaczyna przedstawia? Izraelitom Prawo , poczynaj?c od Dekalogu czyli 10 przykaza? ^[8] .

Wydarzenia i przepisy [ edytuj | edytuj kod ]

Zgodnie z redakcj? Biblii Tysi?clecia , tre?? ksi?gi mo?na podzieli? szczegołowo na nast?puj?ce cz??ci:

• Uwolnienie Izraelitow z Egiptu
  • Izrael w Egipcie
    • Rozrost i ucisk Izraela Wj 1,1-22
    • Urodzenie Moj?esza Wj 2,1-10
    • Moj?esz w ziemi Madian Wj 2,11-22
    • Pierwszy opis powołania Moj?esza Wj 2,23-25 Wj 3 Wj 4 (tu Bog Jahwe objawia si? Moj?eszowi w krzewie gorej?cym , przedstawiaj?c si? jako ? Jestem, ktory jestem ”)
    • Pierwsze spotkanie Moj?esza z faraonem Wj 5 Wj 6,1
    • Drugi opis powołania Moj?esza Wj 6,2-28 Wj 7,1-13
    • Plagi egipskie Wj 7,14-29 Wj 8 Wj 9 Wj 10 (pierwsze 9, czyli krew w wodach Nilu , ?aby, komary, muchy, pomor bydła, wrzody, grad, szara?cza, ciemno?ci)
    • Noc paschalna i wyj?cie z Egiptu (w tym 10. plaga ? ?mier? pierworodnych) Wj 11 Wj 12 Wj 13,1-16
    • Cudowne przej?cie przez morze Wj 13,17-22 Wj 14
    • Pie?? dzi?kczynna Wj 15,1-21
  • Droga z Egiptu pod Synaj
    • Pierwsze postoje na pustyni Wj 15,22-27
    • Przepiorki i manna Wj 16
    • Wyprowadzenie wody ze skały Wj 17,1-7
    • Zwyci?stwo nad Amalekitami Wj 17,8-16 ( bitwa pod Refidim )
    • Spotkanie Moj?esza z Jetr? Wj 18
• Zawarcie przymierza na Synaju. Pierwsze prawa
  • Zawarcie przymierza
    • Objawienie si? Boga Izraelowi Wj 19 ( Moj?esz na gorze Synaj )
    • Dekalog Wj 20,1-21
  • Ksi?ga Przymierza
    • Prawo o ołtarzu Wj 20,22-26
    • Prawo rodzinne Wj 21,1-11
    • Prawo karne Wj 21,12-32
    • Prawo rzeczowe Wj 21,33-37 Wj 22,1-14
    • Prawo rodzinne Wj 22,15-16
    • Prawo moralne Wj 22,17-30 Wj 23,1-9
    • Rok szabatowy Wj 23,10-13
    • ?wi?ta Wj 23,14-19
    • Zach?ta do zachowania przepisow Prawa Wj 23,20-33
    • Zawarcie przymierza Wj 24,1-11
    • Tablice przykaza? Wj 24,12-18
  • Przepisy o zorganizowaniu kultu
    • Dary na budow? przybytku Wj 25,1-9
    • Przybytek i jego sprz?ty. Arka Przymierza Wj 25,10-22
    • Stoł chlebow pokładnych i naczynia Wj 25,23-30
    • ?wiecznik ( menora ) Wj 25,31-40
    • Przybytek Wj 26
    • Ołtarz całopalenia Wj 27,1-8
    • Dziedziniec Wj 27,9-19
    • Oliwa do ?wiecznika Wj 27,20-21
    • Szaty kapła?skie Wj 28,1-5
    • Efod Wj 28,6-14
    • Pektorał Wj 28,15-30
    • Suknia arcykapła?ska Wj 28,31-35
    • Diadem na tiarze Wj 28,36-39
    • Odmienny ubior kapłanow Wj 28,40-42
    • Konsekracja Aarona i jego synow Wj 29,1-37
    • Ofiara ustawiczna Wj 29,38-46
    • Inne przepisy o przybytku. Ołtarz kadzenia Wj 30,1-10
    • Pogłowne Wj 30,11-16
    • Kad? z br?zu ( mykwa Wj 30,17-21
    • Sporz?dzanie oleju i kadzidła Wj 30,22-38
    • Wykonawcy robot Wj 31,1-11
    • Szabat Wj 31,12-18
  • Odst?pstwo Izraela i odnowienie przymierza
    • Kult złotego cielca Wj 32 Wj 33,1-11
    • Modlitwa Moj?esza Wj 33,12-23
    • Odnowienie przymierza Wj 34
  • Wykonanie przepisow o zorganizowaniu kultu
    • Pouczenie Izraelitow o przepisach kultu Wj 35 Wj 36,1-7
    • Budowa przybytku i jego sprz?tow Wj 36,8-38 Wj 37 Wj 38
    • Wykonanie szat kapła?skich Wj 39 Wj 40

Dalsze wydarzenia i przepisy opisuj? Ksi?ga Kapła?ska i Ksi?ga Liczb ^[9] .

Krytyka [ edytuj | edytuj kod ]

Dane archeologiczne nie potwierdzaj? takiego pochodzenia Izraela , jakie znamy z wersji biblijnej ^[10] . Badania krytyczno-literackie pozwalaj? stwierdzi?, ?e narracja biblijna mi?dzy innymi Ksi?gi Wyj?cia nie jest dziełem naocznego ?wiadka ^[11] . Sama posta? Moj?esza jest teologiczn? interpretacj? ro?nych tradycji , st?d trudno oceni?, co jest legend? , co teologiczn? wizj?, a co w ko?cu historycznym faktem ^[12] . Niektorzy argumentuj?, ?e zawarto?? Ksi?gi Wyj?cia jest w gruncie rzeczy powieleniem mezopotamskich mitow z pewnymi innowacjami teologicznymi i jej elementy historyczne s? całkowicie fikcyjne ^[6] . Inn? kontrowersj? jest przypisywanie Egiptowi (Mizraim) niewolnictwa, cho? niektore badania wykazuj?, i? buduj?cymi m.in. piramidy byli Egipcjanie pracuj?cy za zbo?e i piwo .

Z drugiej strony, niektorzy bibli?ci argumentuj?, ?e podawane w Ksi?dze Wyj?cia dane nie maj? charakteru faktograficznego, a symboliczny. Zdaniem Waldemara Chrostowskiego liczba Izraelitow, ktora miała opu?ci? Egipt i w?drowa? przez pustyni? jest wyolbrzymiona do nierealistycznego rozmiaru w celu wskazania, ?e ich przetrwanie w warunkach pustyni nie byłoby mo?liwe bez cudownego wsparcia Bo?ej opatrzno?ci ^[13] . Jest to podej?cie podkre?laj?ce, ?e historia opisana w Pi?cioksi?gu ma charakter teologii historii, a nie historii we wspołczesnym znaczeniu ^[14] .

Archeologia [ edytuj | edytuj kod ]

Podczas ponad stu lat bada? archeologicznych nie odkryto niczego, co mogłoby wspiera? historyczno?? narracyjnych elementow Ksi?gi Wyj?cia, takich jak pobyt przez cztery wieki w Egipcie, ucieczka ponad miliona Izraelitow z delty Nilu czy te? trzymiesi?czna w?drowka przez pustyni? do Synaju ^{[15] [16]} . Egipskie zapiski nie zawieraj? wzmianek o czymkolwiek opisanym w Ksi?dze Wyj?cia, obszar południowego połwyspu Synaj nie zawiera ?adnych ?ladow masowej migracji opisanej w Eksodusie, a praktycznie wszystkich miejsc wymienionych w Ksi?dze ? wł?cznie z Goszen (obszar w Egipcie, ktory rzekomo zamieszkiwali Izraelici), ?miast na składy” ? Pitom i Ramses, miejsca przekroczenia Morza Czerwonego (lub te? raczej ? jak twierdz? wspołcze?ni badacze Biblii ? Morza Trzcin ), a nawet samej Gory Synaj ? nie udało si? zidentyfikowa? ^[17] . Badacze, ktorzy utrzymuj?, ?e Ksi?ga Wyj?cia stanowi historyczn? prawd?, przyznaj?, ?e dowody mog? co najwy?ej sugerowa? mo?liwo?? ^[18] .

Staro?ytni pisarze [ edytuj | edytuj kod ]

Tre?? kilku w?tkow zawartych w Ksi?dze Wyj?cia mo?na znale?? u autorow greckich. Diodor Sycylijski wspomina o tym, ?e w Egipcie zapanowała epidemia, jej przyczyn upatrywano w ingerencji bogow i z tego powodu doszło do wygnania obcych. Diodor wyja?nia, ?e na czele tego exodusu stał człowiek zwany Moj?eszem, ktory m?dro?ci? i odwag? znacznie przewy?szał innych. (...) ustalił ceremonie religijne i formy kultu nale?nego bostwu. Nadał prawa i unormował ?ycie publiczne. Ludno?? podzielił na dwana?cie fyl (...). Nie wzniosł w ogole ?adnego pos?gu bostwa (…). Zabronił obywatelom sprzedawania własnych działek ^[19] . Tak?e Jozef Flawiusz przytacza ?wiadectwa Manethona , Lizymacha , Apiona , ktorzy w swojej wersji relacjonowali dzieje ?ydow, w tym wyj?cie z Egiptu pod wodz? Moj?esza ^[20] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Waldemar Chrostowski: Pi?cioksi?g, czyli Tora Moj?esza. Skrypt dla studentow II roku na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu . Warszawa: 2007.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Ksi?ga Wyj?cia w Biblii Tysi?clecia . nonpossumus.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-02)]. (bez przypisow)

Zobacz w Wiki?rodłach tekst Ksi?gi Wyj?cia

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Ksi?ga Wyj?cia