한국   대만   중국   일본 
Korczak (herb szlachecki) ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Korczak (herb szlachecki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Korczak
Ilustracja
Herb Korczak
Typ herbu

szlachecki

Zawołanie

Korczak

Alternatywne nazwy

Ciffus, Ciphus, Corczakowye, Wr?by, Trzy wr?by [1] [2] [3] [4]

Pierwsza wzmianka

1368 (zapis) ,
1432 (piecz??)

Korczak ? polski herb szlachecki [5] , nosz?cy zawołanie Korczak [6] . Wzmiankowany w najstarszym zachowanym do dzi? polskim herbarzu , Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae , spisanym przez historyka Jana Długosza w latach 1464?1480 [2] . Korczak jest jednym z 47 herbow adoptowanych przez bojarow litewskich na mocy unii horodelskiej z 1413 roku [7] .

Herb wyst?pował głownie w?rod rodzin osiadłych w ziemi krakowskiej , lubelskiej oraz Rusi [8] . Spo?rod najbardziej znanych rodow piecz?tuj?cych si? herbem Korczak, nale?y wymieni? Branickich [9] i Boraty?skich [10] .

Korczaka u?ywał te? Tadeusz Komorowski [11] .

Opis herbu [ edytuj | edytuj kod ]

Opis historyczny [ edytuj | edytuj kod ]

Jedna ze stron manuskryptow Jana Długosza , zawieraj?ca opisy polskich herbow

Jan Długosz (1415?1480) blazonuje herb i opisuje herbownych nast?puj?co [2] :

Corczakowye, tres barras in campo rubeo defert. Genus Ruthenicum, hic prisco tempore cifum et in eo canem sedentem deferebat. Id Loduigus, Polonie et Ungarie rex, abhominatus immutat et Demetrio de Bo?ydar, regni Polonie vicethezaurario, arma regni Ungarie tradidit deferenda. In galea tamen defertur cifus et canis.

Jan Długosz, Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae

Po przetłumaczeniu:

Korczakowie, trzy belki w polu czerwonym nosz?. Rod ruski, ktory w dawnych czasach nosił mis? i siedz?cego w niej psa. To Ludwik , krol Polski i W?gier, wstr?tnie zamienił, Demetriuszowi z Bo?ydar , na herb krolestwa W?gier. Na hełm jednak została wyniesiona misa i pies.

Jan Długosz, Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae

Juliusz Ostrowski , podaj?c si? na dzieła historyczne Jana Długosza, Wojciecha Kojałowicza , Kaspra Niesieckiego , Franciszka Piekosi?skiego i Piotra Małachowskiego , opisuje herb [3] :

W polu czerwonem ? trzy srebrne belki poprzeczne i rownoległe, ku dołowi kliniasto zw??one i stopniowo krotsze jedna od drugiej. Nad hełmem w koronie w złotej czarze poł psa.

Juliusz Ostrowski, Ksi?ga herbowa rodow polskich

Opis wspołczesny [ edytuj | edytuj kod ]

Opis skonstruowany wspołcze?nie brzmi nast?puj?co [a] :

Na tarczy w polu czerwonym, trzy wr?by srebrne w słup, zw??aj?ce si? w doł.

W klejnocie poł szczeni?cia wy?ła srebrnego w naczyniu złotym.

Labry herbowe czerwone, podbite srebrem.

Geneza [ edytuj | edytuj kod ]

Najwcze?niejsze wzmianki [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwsza wzmianka z 1368 roku, najstarsza znana piecz?? z 1432 roku [12] . Pierwszym rodem piecz?tuj?cym si? tym herbem byli Gorayscy [ potrzebny przypis ] . Został przeniesiony rownie? na Litw? po unii w Horodle w 1413 roku [7] .

Najwcze?niejsze lokalne ?rodło heraldyczne wymieniaj?ce ten herb to wspomniane ju? wcze?niej Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae , datowane na lata 1464?1480. Autorem tego dzieła jest polski historyk, Jan Długosz [2] .

W pierwotnej, XV wiecznej formie w klejnocie znajdowała si? głowa szczeni?cia srebrnego mi?dzy kr?gami srebrnymi ze ?rodkiem czerwonym i okr?głymi uchwytami srebrnymi [13] . Herb ma pochodzenie w?gierskie , trzy wr?by oznaczaj? trzy rzeki Dunaj , Cis? (lub Draw? ) i Saw? [ potrzebny przypis ] .

Etymologia [ edytuj | edytuj kod ]

Prawdopodobnie od apelatywu korczak oznaczaj?cego ?kubek” lub ?kielich”, po łacinie ciphus , cifus . Jest to po?wiadczone we wspomnianej wcze?niej wzmiance Jana Długosza [14] :

(...) prisco tempore cifum et in eo canem sedentem deferebat Id Loduigus, (...) In galea tamen defertur cifus et canis.

Jan Długosz, Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae

Według Długosza nazwa rodu zwi?zana jest z korczakiem, ktory miał si? jakoby pierwotnie znajdowa? na tarczy herbowej, a dopiero po udostojnieniu herbu przez dodanie do niego w?gierskich bierzwion, czyli wr?bow, miał by? przeniesiony do klejnotu nad herbow? tarcz?. Piekosi?ski uwa?a dywagacje Długosza na temat historii herbu i etymologii nazwy za niesłuszne, proklamacj? okre?la jako odimienn?, wi??e j? jednak z imieniem Korcza, od ktorego rzekomo Korczak stanowi? miał deminutyw . Imi? Korcza jest jednak niepo?wiadczone, za? odapelatywny antroponim Korczak funkcjonował w tym czasie zupełnie niezale?nie od herbu i jego nazwy [14] .

Legenda herbowa [ edytuj | edytuj kod ]

Według opinii zapisanej przez Jana Długosza [2] :

Id Ludovicus, Polonie et Hungarie rex, abominatus immutatuit, et Demetrio de Bozidar, Regni Polonie Vicethesaurario, arma regni Hungarie deferenda tradidit; in galea tamen defertur ciphus et canis.

Jan Długosz, Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae

Herbowni [ edytuj | edytuj kod ]

  Z tym tematem zwi?zana jest kategoria: Korczakowie .

Lista Tadeusza Gajla [ edytuj | edytuj kod ]

Lista herbownych w artykule sporz?dzona została na podstawie wiarygodnych ?rodeł, zwłaszcza klasycznych i wspołczesnych herbarzy . Nale?y jednak zwroci? uwag? na cz?ste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewła?ciwych herbow, szczegolnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami , co zostało nast?pnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczno?? nazwiska nie musi oznacza? przynale?no?ci do danego rodu herbowego. Przynale?no?? tak? mog? bezspornie ustali? wył?cznie badania genealogiczne .

Pełna lista herbownych nie jest dzi? mo?liwa do odtworzenia, tak?e ze wzgl?du na zniszczenie i zagini?cie wielu akt i dokumentow w czasie II wojny ?wiatowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłon?ło ponad 90% zasobu Archiwum Głownego w Warszawie , gdzie przechowywana była wi?kszo?? dokumentow staropolskich) [15] . Lista nazwisk znajduj?ca si? w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla [16] (603 nazwisk [17] ). Wyst?powanie na li?cie nazwiska nie musi oznacza?, ?e konkretna rodzina piecz?towała si? herbem Korczak. Cz?sto te same nazwiska s? własno?ci? wielu rodzin reprezentuj?cych wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej , tj. chłopow , mieszczan , szlacht? . Jest to jednak?e dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ci?gle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza . Tadeusz Gajl wymienia nast?puj?ce nazwiska uprawnionych do u?ywania herbu Korczak [17] :

A labjewicz,
B agi?ski, Balkiewicz, Bałaban, Bannu?ski, Banuny?ski, Banu?ski, Baraty?ski, Barsowski, Barszczowski, Barzi, Barzy, Batkiewicz, Batkowski, Baturzycki, Bedle?ski, Bedlewicz, Bernacki, Bernaszowski, Ber?a?ski, Biar?anowski, Bibel, Bibelski, Bielecki, Bieniewski, Biernacki, Biernaszewski, Biernaszowski, Biernawski, Bierzawski, Bier?a?ski, Bier?awski, Bili?ski, Bili?nie?ski, Blizi?ski, Bobrecki, Bochowityn, Bohdanowicz, Bohowityn, Bolanowski, Bołaban, Boraty?ski, Borszewski, Borszowski, Bortkiewicz, Bortnicki, Bortnowski, Bo?ydar, Branicki, Bratko, Brodzki, Bronowicki, Bucewicz, Budzy?ski, Bybelski, Bybłowski,
C ha?kowski, Cha?ski, Ch?ci?ski, Chiszewski, Chłopicki, Choderowski, Chodorowicz, Chodorowski, Chodorski, Choi?ski, Chojny, Chołoniewski, Chołubicki, Cho?ski, Chorbowski, Chotecki, Chryczewski, Chryszewski, Chulawski, Chyczewski, Chyszewski, Chy?ewski, Czarnkowski, Czarowski, Czaryski, Czasza, Czaszkowski, Czerniawski, Czerniejewski, Czerniejowski, Czernieszewicz, Czerniowski, Czuma, Czumak, Czupa, Czuppa, Czuryłło, Czuryło,
D achnowicz, Daszkiewicz, Dawidowski, D?bkowski, D?browski, Deben, Dejbel, Derbut, Derewi?ski, Dermnowski, Derszniak, Deubel, Dobraczewski, Dobraczy?ski, Doli?ski, Dombrowski, Dreling, Dremlik, Drewi?ski, Drochowski, Drogajewski, Drogojewski, Drohojewski, Drohojowski, Drojewski, Dro?awski, Dryniewicz, Drzemlik, Drzewi?ski, Dunicki, Dusie?ski, Dusze?ski, Dworskowicz, Dworszowicz, Dyrmont, Dziechciejewicz, Dziechciejewski, Dziechciewski (2), Dziechejewski, Dziewolski,
E le?ski, Engelhardt, Esman,
G acki, Gadowski, Gajewski, Gal?ski, Gałecki, G?siewicz, Gli?ski, Gluzi?ski, Głowacki, Gorajewski, Gorajski, Goralski, Gorczy?ski, Gornowski, Gorodecki, Goralski, Graniewski, Greczyna-Wojna, Gruszkowski, Gruszowski, Gruszwicki, Gru?wicki, Grutwicki, Grz?dzielski, Gwo?dziecki,
H acicki, Hajski, Hałuszy?ski, Hanicki, Hankowski, Hanusiewicz, Ha?cki, Ha?ski, Henko, Hermanowski, Hinek, Hinicz, Hlib, Hodorowski, Hołody?ski, Hołoniewski, Hołowicki, Hołubicki, Horain, Horbaczewski, Horbanowski, Horbowski, Hordy?ski,Hornowski, Horodecki, Horode?ski, Horodoski, Horodyjski, Horody?ski, Horodyski , Horysławski, Hoszewski, Ho?cisławski, Hranicki, Hreczyna-Wojna, Hruszewski, Hruszowski, Hruszwicki, Hryncewicz, Hubicki, Hynek, Hy?ko,
I lcewicz, Ilinicz, Iliwicz, Ilkiewicz, Illicz, Illinicz, Illukiewicz, Iwonia, Iwo?ski,
J agodowski, Jagusi?ski, Jagu?y?ski, Jakowiecki, Jakubi?ski, Jankiewicz, Jarkowski, Jarmoli?ski, Jarmołowicz, Jaskołowski, Jaskołowski, Jasman, Ja?likowski, Jeleniewski, Jenkiewicz, Jesman, Je?man, Jewłaszko, Jewłaszkowicz, Jucewicz, Junkiewicz, Junkowicz, Ju?kiewicz, Jusewicz, Jussewicz, Juszkiewicz,
K adłubi?ski, Kadłubiski, Kamota, Karaczewski, Karaffa-Korbut, Karalewicz-Juncewicz, Katarski, Kazimierski, Kazimirski, Klimkowski, Klukowicz, Klukowski, Kołmowski, Komar, Komarowski, Komorowski, Komota, Konarzewski, Koproski, Koprowski, Koraszewicz, Korbowski, Korbułtowski, Korbut, Korbutowicz, Korczak , Korczakowski, Korczmi?ski, Korczy?ski, Kostka, Kotarski, Kotowicz, Kozieradzki, Krasnod?bski, Krasnopolski, Kra?nicki, Kr??elewski, Kr??ołowski, Kr??yłowski, Krukienicki, Krukie?ski, Krukiewnicki, Krulski, Krupel, Krupello, Krupi?ski, Krupowicz, Krupski, Kruszel, Krynicki, Krzecze?ski, Krzeczkowski, Krzeczowski, Krzywopis, Krzywopisz, Kukizowski, Kula, Kuryłowicz, Kwaszewicz,
L achodowski, Lahodowski, Langowski, Latyczy?ski, Lede?ski, Leszczy?ski, Liniewski, Lipski, Luskowski, Luszkowski, Lutowie?ski,
Ł achodowski, Ładomicki, Łagodowicz, Łahodowicz, Łahodowski, Łapinkiewicz, Ławrynowicz, Ł?gowski, Łodziata, Łohodowicz, Łojowicz, Łoniewski, Łowiejko, Łubkowski, Łuczkiewicz, Łukszy?ski, Łuszczewski, Łuszczkowski, Łuszczy?ski, Łuszkowski, Łu?kowski, Łysczy?ski,
M achalewski, Machalski, Maczulski, Malczewski, Malczycki, Manugiewicz, Manuwir, Melechowicz, Meleszkiewicz, Meleszko, Meleszkowicz, Menicz, Michael, Michalewicz, Michalewski, Michalski, Michałowski, Miedzielski, Mielechowski, Mieleszko, Mienicz, Mikulec, Mikulicki, Miłaniewski, Miszka, Miszkiewicz, Mitarski, Mleczko, Moczulski, Moczylski, Mogielnicki, Mogilnicki, Mogolnicki, Morohowski, Morokowski, Mroczkowski, Muchalski, Myszczyc, Myszka, My?ko,
N armont, Narmunt, Newelski, Niegardowski, Niwicki,
O ladowski, Oładowski, Oratowski, Orbowski, Orczysławski, Ornowski, Orwicz, Orzeszko, Orzewski, Ostrowski, Ostrog, Oszczysławski, Oszmieniec, O?cisławski,
P achniowski, Parwaniecki, Pawłowicz, Pełczycki, Perwaniecki, Pi?nicki, Pletenicki, Pletnicki, Płosko?ski, Podgolia, Podgrodziedzki, Podhorode?ski, Podhorody?ski, Podobiedow, Podolecki, Podwerbecki, Podwerbski, Porcianko, Porcyanko, Portanty, Porwaniecki, Prochnicki, Prokop, Prokopowicz, Prochnicki, Pruchnicki, Przedzielnicki, Przyłubski, Przyłupski, Pyszy?ski,
R ezanowicz, Rocimirski, Rokitnicki, Rossakiewicz, Rozborski, Rymkiewicz, Ryncza, Rynek, Rynka, Rynkowski, Ry?ski,
S aczko, Sadłocha, Salamonowicz, Salomo?ski, Saładykowski, Sałmi?ski, Sałomu?ski, Sampławski, Saparowski, Saporowski, Saszko, S?d, S?plewski, S?pławski, Seleniewicz, Serebczy?ski, Serebryski, Sidecki, Sieleniewicz, Sielenko, Sielicki, Siennowski, Siladkowski, Silicz, Silnicki, Siwi?ski, Skabło?ski, Skoruta, Skurat, Skuratowicz, Skurewicz, Sławski, Smietanka, Smiotanka, Smokowski, Smykowski, Soba?ski, Sołomiecki, Sołomu?ski, Sołtan, Sond, Sosnowski, Sowa, Soza?ski, Staniewski, Stawski, Steckowicz, Strasz, Strus, Strusiewicz, Struszkiewicz, Stru?, Sukmanowski, Sułkowski, Sułtan, Suszcz, Sutkowski, Sutyski, Swarzyczewski, Swidło, Synkowski, Szaczko, Szakłakowski, Szampławski, Szawłowski, Szczaska, Szeptycki, Szerebi?ski, Szkopowski, Szloczkowski, Szołomski, Szukajło, Szumbarski, Szumia?ski, Szumkowski, Szusznia?ski,
? cisłowski, ?ledziewski, ?ledzi?ski, ?lizie?, ?mietanka, ?mietonka, ?miotanka, ?miotanko, ?widłowski, ?wie?y?ski, ?winiuski,
T amanowski, Tankowski, Ta?kowski, T?kiel, Terechowicz, Ternowski, Tomanowicki, Tomanowski, Troszek, Truchanowski, Truchnowski, Truchowski, Tur, Turek, Tychonowicz, Ty?mieniecki.
U dzielski, Umiastowsk, Urzejowski, Ussakowski,
W ankowski, Wa?ko, Warkowski, Wasici?ski, Wasiczy?ski, Wasielkowski, Wasilkowski, Wasiuty?ski, Wasuczy?ski, Wasylkowski, Waszczy?ski, Wereszczy?ski, Wereszyłko, Wesołowski, Wessel, Wielhorski, Wierzbowski, Wierzchołowski, Wierzchowski, Witaliszowski, Wojna, Wojnałowicz, Wojszwiłło, Wołk, Wołk-Łaniewski, Wołod, Wołodko, Wołodyjowski, Worona, Woroty?ski, Woszczowski, Wujachewicz, Wujakiewicz,
Z aborowski, Zagorewski, Zagorowski, Zaharanko, Zahoranko, Zahorenko, Zahorowski, Zaj?cznicki, Zaj?czy?ski, Zakoszewski, Zaniewski, Zaranek, Zara?ski, Zawalski, Zborowski, Zegart, Ziełkowski, Ziokowski, Ziołkowski, Ziołkowski, Złotoli?ski, Zoraty?ski, Zorawi?ski,
? abicki, ?elazko, ?oraty?ski, ?orawi?ski, ?orownicki, ?orawi?ski, ?orawnicki, ?urawi?ski, ?urowski.
Tadeusz Gajl, Herbarz Polski

Pozostałe nazwiska [ edytuj | edytuj kod ]

Jury Łyczkowski, na swojej stronie dotycz?cej heraldyki, wspomina rownie? o nazwiskach; Balewicz, Bołdysz, Hreczyn, Szpakowski, Wasiewicki, Wolski, Wołod?ko, Wołko, Zaranko, Zubko [18] .

Odmiany [ edytuj | edytuj kod ]

Odmiany herbu Korczak
Odmiany arystokratyczne herbu Korczak
Herb Branicki według Obszczyj Gerbovnik
Herb Branicki według Ostrowskiego
Herb Chołoniewski
Herb Drohojowski
Herb Komorowski
Herb Korczak w Tablicach odmian herbowych autorstwa Teodora Chrz??skiego z 1909 roku. V rz?d, V kolumna.

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Opis wspołczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Aleksandra   Cie?likowa , Kazimierz   Rymut , Maria   Malec , Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Cz. 6, Nazwy heraldyczne , oprac. Maria Bobowska-Kowalska, Krakow : Instytut J?zyka Polskiego, 1995, s. 24, ISBN  83-85579-73-7 [dost?p 2021-06-17] .
  2. a b c d e Długosz 1885 ↓ , s. 24.
  3. a b Juliusz Karol   Ostrowski , Ksi?ga herbowa rodow polskich , Cz. II, Ksi?garnia Antykwarska B. Bolcewicza, 1906, s. 148 [dost?p 2021-04-03] .
  4. PAU 1913 ↓ , s. 34.
  5. Alfred   Znamierowski , Herbarz rodowy , Warszawa: ?wiat Ksi??ki, 2004, s. 88, ISBN  83-7391-166-9 .
  6. PAU 1881 ↓ , s. 190.
  7. a b Władysław   Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. , t. IX, Krakow : Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 253 .
  8. Alfred   Znamierowski , Herbarz rodowy , Warszawa: ?wiat Ksi??ki, 2004, s. 118, ISBN  83-7391-166-9 .
  9. Kasper   Niesiecki , Powi?kszony dodatkami z po?niejszych autorow r?kopismow, dowodow, urz?dowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza , Jan Nepomucen   Bobrowicz , t. II, Lipsk : Breitkopf i Haertel, 1839, s. 283-284 [dost?p 2021-05-22] .
  10. Kasper   Niesiecki , Powi?kszony dodatkami z po?niejszych autorow r?kopismow, dowodow, urz?dowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza , Jan Nepomucen   Bobrowicz , t. II, Lipsk : Breitkopf i Haertel, 1839, s. 235-237 [dost?p 2021-05-22] .
  11. Ars heraldica: wspołczesna sztuka heraldyczna w Polsce , Wydawn. DiG, 1995, s. 18, ISBN  978-83-85490-52-4 [dost?p 2021-07-13] ( pol. ) .
  12. Alfred Znamierowski : Herbarz rodowy . Warszawa: ?wiat Ksi??ki, 2004, s. 118. ISBN  83-7391-166-9 .
  13. Alfred Znamierowski : Herbarz rodowy . Warszawa: ?wiat Ksi??ki, 2004. ISBN  83-7391-166-9 .
  14. a b Aleksandra   Cie?likowa , Kazimierz   Rymut , Maria   Malec , Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Cz. 6, Nazwy heraldyczne , oprac. Maria Bobowska-Kowalska, Krakow : Instytut J?zyka Polskiego, 1995, s. 23-24, ISBN  83-85579-73-7 [dost?p 2021-06-17] .
  15. Dzieje zasobu ↓ , Linki zewn?trzne.
  16. Gajl 2007 ↓ , Bibliografia.
  17. a b Gajl ↓ , Linki zewn?trzne.
  18. Łyczkowski ↓ .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]