Konwencja polsko-gda?ska (1920)

Konwencja polsko-gda?ska (zwana potocznie ?Konwencj? parysk?”) ? konwencja zawarta w Pary?u 9 listopada 1920 przez Rzeczpospolit? Polsk? i przedstawicieli Wolnego Miasta Gda?ska (w organizacji) ^[1] w wykonaniu postanowie? traktatu wersalskiego o ustanowieniu Wolnego Miasta Gda?ska i szczegolnych prawach Polski w Wolnym Mie?cie (art. 104?108 traktatu). Konwencja regulowała prawa Polski w Gda?sku i wzajemne stosunki prawne Polski i Wolnego Miasta Gda?ska w sprecyzowaniu postanowie? traktatu wersalskiego (art. 104 traktatu) ^[2].

Układ, sporz?dzony w j?zykach miarodajnych angielskim i francuskim , podpisali: ze strony polskiej wysłannik RP do Ligi Narodow Ignacy Jan Paderewski (zło?ył swoj podpis dopiero 15 listopada, w tym dniu ukonstytuowało si? Wolne Miasto Gda?sk), za? ze strony gda?skiej nadburmistrz miasta Gda?ska Heinrich Sahm i deputowany do Zgromadzenia Konstytucyjnego Wolnego Miasta Gda?ska , Wilhelm Schummer z Partii Centrum .

Konwencja zarejestrowana została w Sekretariacie Ligi Narodow 25 sierpnia 1925 r. ^[3] Depozytariuszem był rz?d francuski (art. 40).

Zgodnie z postanowieniami konwencji, Polska odpowiadała za prowadzenie spraw zagranicznych i ochron? interesow obywateli Wolnego Miasta Gda?ska za granic?, zawieranie umow mi?dzynarodowych w imieniu Wolnego Miasta, zgod? na zaci?ganie zagranicznych zobowi?za? kredytowych przez Wolne Miasto, oraz rejestr statkow pływaj?cych pod gda?sk? bander?. Terytorium Wolnego Miasta nale?ało do obszaru celnego Rzeczypospolitej Polskiej, a kontrola celna była prowadzona przez polskich funkcjonariuszy celnych zarowno na granicy Wolnego Miasta z Niemcami , jak i na granicy morskiej. Polska miała zapewnione prawo do bezpo?redniego eksportu i importu towarow przez port gda?ski , posiadania własnej słu?by pocztowej , telefonicznej i telegraficznej , była wła?cicielem kolei na obszarze Wolnego Miasta (z wyj?tkiem linii tramwajowych). Ustanowiono wspoln? polsko-gda?sk? Rad? Portu i Drog Wodnych Gda?ska (z parytetem obu stron ? do pi?ciu przedstawicieli dla ka?dej z nich i prezydenta mianowanego wspolnie przez Rz?d RP i władze Wolnego Miasta Gda?ska) z uprawnieniami zarz?du portem, urz?dze? słu??cych portowi i swobodzie ?eglugi na Wi?le . Art. 33 zobowi?zywał Wolne Miasto Gda?sk do przestrzegania praw mniejszo?ci rasowych, religijnych i j?zykowych analogicznie do tego, co przewidywał mały traktat wersalski .

Spory miał rozpatrywa? Wysoki Komisarz Ligi Narodow w Gda?sku (art. 39).

Układem uzupełniaj?cym konwencj? parysk? była zawarta 24 pa?dziernika 1921 umowa warszawska, spisana w j?zykach polskim i niemieckim , ratyfikowana ustaw? z 17 grudnia 1921 ^[4].

Szczegołowe uprawnienia Polski były sabotowane przez władze Wolnego Miasta Gda?ska, ktore m.in. sprzeciwiały si? osiedlaniu obywateli polskich na jego terenie, jednocze?nie nie czyni?c w tym wzgl?dzie przeszkod obywatelom Niemiec, utrudniały zakładanie polskich przedsi?biorstw i społek handlowych, przywoz towarow polskich, zatrudnianie obywateli polskich i nabywanie nieruchomo?ci.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Konstytucj? Wolnego Miasta jego Zgromadzenie Ustawodawcze uchwaliło w sierpniu 1920 (weszła w ?ycie 17 listopada 1920). Wolne Miasto Gda?sk zostało jednak proklamowane dopiero 15 listopada 1920. Było to mo?liwe dopiero po podpisaniu konwencji z Polsk? o zakresie jej uprawnie?.
↑ Oficjalne dokumenty do Konwencji Gda?ska z Polsk? z 15 listopada 1920 r.: opracowane i doł?czone do sprawozdania delegacji Wolnego Miasta Gda?ska wysłanego do Pary?a , 1920 .
↑ League of Nations Treaty Series vol. 6, s. 189 ? 207
↑ Umowa zawarta pomi?dzy Polsk? a Wolnem Miastem Gda?skiem celem wykonania i uzupełnienia polsko-gda?skiej Konwencji z dnia 9 listopada 1920 ( Dz.U. 1922 nr 16, poz. 139 )

[1] Konstytucj? Wolnego Miasta jego Zgromadzenie Ustawodawcze uchwaliło w sierpniu 1920 (weszła w ?ycie 17 listopada 1920). Wolne Miasto Gda?sk zostało jednak proklamowane dopiero 15 listopada 1920. Było to mo?liwe dopiero po podpisaniu konwencji z Polsk? o zakresie jej uprawnie?.

[2] Oficjalne dokumenty do Konwencji Gda?ska z Polsk? z 15 listopada 1920 r.: opracowane i doł?czone do sprawozdania delegacji Wolnego Miasta Gda?ska wysłanego do Pary?a , 1920 .

[3] League of Nations Treaty Series vol. 6, s. 189 ? 207

[4] Umowa zawarta pomi?dzy Polsk? a Wolnem Miastem Gda?skiem celem wykonania i uzupełnienia polsko-gda?skiej Konwencji z dnia 9 listopada 1920 ( Dz.U. 1922 nr 16, poz. 139 )

[1]

[2]

[3]

[4]