Konwencja gda?sko-pruska z 1785 roku ? układ podpisany 22 lutego 1785 roku mi?dzy Krolestwem Pruskim a miastem Gda?skiem , ko?cz?cy kilkuletni otwarty konflikt mi?dzy stronami.

Geneza konfliktu [ edytuj | edytuj kod ]

W wyniku I rozbioru Polska utraciła na rzecz Prus Pomorze Gda?skie , jednak bez samego miasta Gda?ska. Głowny polski port pozostał jednak odci?ty od reszty kraju pasem nowych posiadło?ci pruskich. Prusacy ch?tnie zaj?liby rownie? i Gda?sk, jednak nie pozwalał im na to sprzeciw innych mocarstw ( Rosji i Austrii, ktorym nie na r?k? byłoby zbytnie wzmocnienie si? Prus kosztem Polski, ale te? Anglii i Holandii , ktore strzegły swych własnych interesow handlowych w Gda?sku). Podj?li zatem obok zabiegow dyplomatycznych na dworach europejskich tak?e proby skłonienia samych Gda?szczan do ?dobrowolnego” przej?cia pod panowanie pruskie. Liczyli na to, i? liczne represje wobec miasta unaoczni? Gda?szczanom bezsilno?? Polski, a zatem bezcelowo?? pozostawania pod polskim zwierzchnictwem, kusili mo?liwo?ciami odzyskania silnej pozycji przez miasto w razie jego poddania si? panowaniu pruskiemu. Działania pruskie odnosiły skutki przeciwne, mieszczanie gda?scy mimo licznych szykan woleli pozosta? przy Polsce.

Sytuacja zaogniła si? w pierwszej połowie lat 80. XVIII wieku. Na przełomie lat 1782 i 1783 Gda?szczanie zamkn?li jedn? z drog przez swe terytorium i wprowadzili pewne obostrzenia wobec przewo?nikow zbo?a na rzece. Chodziło o zmuszenie poddanych pruskich do płacenia nale?nej opłaty tranzytowej, od czego dot?d cz?sto si? uchylali, naruszaj?c prawa handlowe Gda?ska. W odpowiedzi Prusacy w sierpniu 1783 roku zablokowali ?eglug? dla jednostek gda?skich, a 17 pa?dziernika 1783 r. wprowadzili blokad? miasta, trwaj?c? do stycznia 1784 r.

Podpisanie konwencji [ edytuj | edytuj kod ]

Władze Gda?ska w zaistniałej sytuacji zwrociły si? o pomoc do krola polskiego oraz poprosiły o mediacj? w sporze Katarzyn? II . Rozmowy, prowadzone m.in. w Warszawie, doprowadziły do podpisania konwencji mi?dzy Prusami a Gda?skiem dnia 22 lutego 1785 roku.

Postanowienia i znaczenie konwencji [ edytuj | edytuj kod ]

Poddani pruscy otrzymali prawo tranzytu towarow przez terytorium gda?skie, pod warunkiem uiszczania opłat, z zastrze?eniem, ?e maj? by? rowne stawki dla Gda?szczan i Prusakow. Gda?szczanie uzyskali monopol na eksport morskich towarow polskich spławianych Wisł?. W teorii mogli umie?ci? w Nowym Porcie swego kontrolera, lecz nie mogł on kontrolowa? statkow pruskich, a jedynie meldowa? o łamaniu tego punktu umowy w urz?dzie celnym, magistracie czy u rezydenta pruskiego. Prawo importowania towarow zamorskich przyznano obu stronom. Wolny od opłat był tranzyt towarow dla armii oraz soli dla pruskiej Morskiej Kompanii Handlowej.

Konwencja ta oznaczała ograniczenia dla Gda?ska w wielowiekowym ju? monopolu na po?rednictwo handlowe mi?dzy kupcami zamorskimi a zapleczem.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• A. Zaczek, Gda?sk w walce z agresj? prusk? 1772-1793 , [w:] ?Gda?skie zeszyty humanistyczne” nr 1-2, 1959.
• Cz. Biernat, E. Cie?lak, Dzieje Gda?ska , Gda?sk 1994.
• Historia Gda?ska , oprac. zbiorowe pod red. Edmunda Cie?laka, t. 3, cz. 1, Gda?sk 1993.
• Mirosław Gli?ski, Jerzy Kukli?ski, Kronika Gda?ska 997-1997 , t. 1, Gda?sk 1998.