Konferencja w Rambouillet ? konferencja przeprowadzona pod auspicjami Grupy Kontaktowej w lutym i marcu 1999 roku, w celu zako?czenia wojny w Kosowie i wynegocjowania planu pokojowego dla prowincji. W konferencji wzi?ły udział delegacja pa?stwa Jugosławii oraz reprezentacja kosowskich Alba?czykow. Rozmowy, prowadzone za po?rednictwem dyplomatow zagranicznych, zako?czyły si? fiaskiem i odrzuceniem przez stron? serbsk? zaproponowanego dokumentu. Bezpo?rednim skutkiem niepowodzenia konferencji było rozpocz?cie zbrojnej interwencji NATO w Jugosławii.

Okoliczno?ci zwołania konferencji [ edytuj | edytuj kod ]

Masakra w Raczaku i zwi?zany z ni? wzrost napi?? w relacjach serbsko-alba?skich, skłonił Grup? Kontaktow? do wymuszenia na obydwu stronach rozpocz?cia negocjacji. 28 stycznia 1999 roku Robin Cook za??dał od Serbow zaprzestania prowadzenia operacji w Kosowie i wypracowania wspolnego stanowiska przez kosowskich Alba?czykow. W razie negatywnej odpowiedzi na jego postulaty siły NATO miały interweniowa? w prowincji ^[1] . Istnieje teza, jakoby inicjatorem zwołania konferencji była dyplomacja niemiecka, ktora wysun?ła propozycj? podj?cia rozmow jako alternatyw? wobec forsowanej przez Amerykanow natychmiastowej interwencji zbrojnej (w odpowiedzi na wydarzenia w Raczaku). Według innych autorow to wła?nie dyplomaci niemieccy najsilniej domagali si? przeprowadzenia inwazji wojskowej na Jugosławi?, w tym wkroczenia wojsk l?dowych do Kosowa ^[2] . Mimo tego obydwie strony zgodziły si? na przybycie do Rambouillet, wyra?aj?c rezerw? wobec takiego posuni?cia ^[3] .

Jako punkt wyj?cia negocjacji, Grupa Kontaktowa przedstawiła plan pokojowy dla Kosowa, ktory miał by? realizowany w ci?gu trzech lat. W zało?eniach planu znalazły si?:

• uwolnienie kosowskich wi??niow politycznych ,
• wycofanie wojsk serbskich z Kosowa, z wył?czeniem strefy przy granicy prowincji z Serbi? centraln?,
• powołanie policji kosowskiej,
• rozbrojenie Armii Wyzwolenia Kosowa ,
• umo?liwienie uchod?com z Kosowa powrotu do domow,
• nadanie Kosowu autonomii z nast?puj?cymi kompetencjami: kontrola nad edukacj?, słu?b? zdrowia, podatkami i finansami, bezpiecze?stwo wewn?trzne prowincji
• wprowadzenie do Jugosławii kontyngentu NATO ( Kosovo Implementantion Force ) licz?cego 30 tys. ?ołnierzy w celu nadzoru nad realizacj? planu pokojowego ^[1] .

Spo?rod zaproponowanych rozwi?za?, zdecydowana wi?kszo?? postulatow Grupy Kontaktowej nie podlegała negocjacjom i docelowo miała by? zaakceptowana przez strony w pierwotnym brzmieniu ^[4] . Dyskusji nie podlegały nast?puj?ce decyzje Grupy Kontaktowej:

• zawieszenie broni w konflikcie kosowskim,
• rozwi?zanie sprawy autonomii Kosowa poprzez dialog,
• wypracowanie ostatecznych decyzji w sprawie Kosowa w ci?gu trzech lat,
• zakaz dokonywania zmian tymczasowego statusu prowincji w wymienionym okresie przej?ciowym,
• zachowanie integralno?ci terytorium jugosłowia?skiego,
• ochron? praw wszystkich narodow zamieszkuj?cych Kosowo,
• przeprowadzenie w prowincji demokratycznych wyborow nadzorowanych przez OBWE,
• niewszczynanie post?powa? karnych za działania popełnione w czasie wojny w Kosowie, z wyj?tkiem zbrodni wojennych, zbrodni przeciw ludzko?ci oraz powa?nych przypadkow złamania prawa mi?dzynarodowego,
• zwolnienie wi??niow politycznych,
• wspołprac? stron konfliktu w procesie wypracowywania trwałych rozwi?za? dla Kosowa, przy wspołudziale społeczno?ci mi?dzynarodowej ^[2] .

11 lutego 1999 roku delegacja serbska zgodziła si? na powy?sze warunki ^[2] . Zdaniem Marka Waldenberga przyst?pienie przez Jugosławi? do rozmow odbywaj?cych si? w przedstawionej formule, z reprezentacj? kosowskich Alba?czykow kierowan? przez lidera Armii Wyzwolenia Kosowa jako partnerem, było znacznym ust?pstwem ze strony władz serbskich ^[5] .

Przebieg konferencji [ edytuj | edytuj kod ]

Strony serbska i kosowska były reprezentowane na konferencji przez trzynastoosobowe delegacje. W roli po?rednikow w rozmowach wyst?pili dyplomaci Christopher Hill , Borys Majorski oraz Wolfgang Petrich ^[4] , reprezentacje stron nie kontaktowały si? bowiem bezpo?rednio ^[2] . Przed przyst?pieniem do wła?ciwej konferencji obydwie delegacje otrzymały na pi?mie wykaz rozwi?za? niepodlegaj?cych negocjacjom oraz dokument z propozycj? szczegołowych ustale? zwi?zanych z zawieszeniem broni oraz przyszłymi wyborami do parlamentu Kosowa ^[6] . Sekretarz Stanu Madeleine Albright ostrzegła rownie? strony, i? w razie fiaska negocjacji Jugosławia zostanie zbombardowana, za? USA ani organizacje mi?dzynarodowe nie b?d? wi?cej anga?owa? si? w obronie kosowskich Alba?czykow ^[4] .

Konferencja rozpocz?ła si? 6 lutego 1999 ^[4] . Przewodnicz?cym delegacji serbskiej był wicepremier Jugosławii Ratko Markovi? , natomiast alba?skiej ? komendant Armii Wyzwolenia Kosowa Hashim Thaci ^[5] . W skład delegacji alba?skiej weszli przedstawiciele wszystkich najbardziej wpływowych koł politycznych kosowskich Alba?czykow: m.in. Ibrahim Rugova , Fehmi Agani , Xhavit Haliti , Bujar Bukoshi , Rexhep Qosja , Veton Surroi i Blerim Shala ^[7] . Z kolei w delegacji serbskiej znale?li si? politycy mniej wpływowi, jak rownie? szerzej nieznani przedstawiciele mniejszo?ci narodowych w Jugosławii ( Turcy , Romowie ), ktorych obecno?? miała dowodzi? wielokulturowego charakteru kraju ^[8] .

Obydwie strony otrzymały kolejne dokumenty ? propozycj? porozumienia politycznego oraz szczegołow jego wprowadzenia w ?ycie ^[4] . 9 lutego 1999 Christopher Hill oznajmił w imieniu Grupy Kontaktowej, i? nie jest ona zainteresowana podpisaniem jedynie cz??ciowego porozumienia ^[4] . Stanowisko to dyplomata powtorzył dziewi?? dni po?niej, podkre?laj?c, i? najwa?niejsz? cz??ci? propozycji jest jej aspekt wojskowy ^[9] . W zało?eniach pocz?tkowych rozmowy w Rambouillet miały trwa? siedem dni, jednak w dniu 14 lutego zdecydowano o jej przedłu?eniu do 20 lutego, a po upływie tego terminu nast?pnie do godz. 15:00 23 lutego 1999 ^[9] . W wymienionym dniu rozmowy zostały przerwane bez podpisania porozumienia ^[10] .

Pierwsza wersja ostatecznego porozumienia została przedstawiona stronom 6 lutego, kolejna, po negocjacjach ? 18 lutego. Drugie brzmienie dokumentu (w szczegolno?ci Aneksu A) wzbudziło sprzeciw delegacji kosowskich Alba?czykow, gdy? usuni?to z niego zapis o podj?ciu przez władze Kosowa po trzech latach demokratycznej decyzji o dalszym losie prowincji ^[9] . W ostatnich dniach konferencji do rozmow wł?czyła si? Madeleine Albright. Stało si? tak, gdy? Stany Zjednoczone były gotowe udzieli? kosowskim Alba?czykom daleko id?cego wsparcia w realizacji ich postulatow politycznych ^[9] . 21 lutego 1999 ameryka?ska Sekretarz Stanu powtorzyła swoje ostrze?enie z pocz?tku konferencji, zaznaczyła jednak, ?e je?li to strona kosowska nie podpisze porozumienia, serbska za? to uczyni, nie dojdzie do bombardowania ^[9] . Opracowano wowczas kolejn? wersj? ugody, według ktorej to wspolnota mi?dzynarodowa po trzech latach od Rambouillet miała zdecydowa? o dalszych losach Kosowa ^[11] . Chocia? fragment ten został ostatecznie odrzucony w zaproponowanym brzmieniu (przyj?to zbli?ony tekst), stanowił dla kosowskich Alba?czykow sugesti?, i? strona ameryka?ska jest gotowa popiera? ich stanowisko ^[11] . Po pierwszej cz??ci konferencji 23 lutego strona kosowska była gotowa zaakceptowa? projekt porozumienia, na co najprawdopodobniej wpłyn?ły wysiłki dyplomacji ameryka?skiej. W swoich wspomnieniach Madeleine Albright napisała, i? Amerykanie przejrzeli razem z delegacj? kosowskich Alba?czykow proponowany tekst porozumienia i wskazali, ktore punkty powinny zosta? przez nich przyj?te. Zasugerowali rownie?, i? nie jest wykluczone, by o przyszło?ci Kosowa ostatecznie zadecydowało referendum ^[11] . Zdaniem Marka Waldenberga delegacja alba?ska szczegolnie domagała si? wprowadzenia do tekstu porozumienia jednoznacznego zapisu o referendum, za? Madeleine Albright zasugerowała im, ?e USA popr? w przyszło?ci taki scenariusz, o ile delegacja podpisze w Rambouillet dokument mniej konkretnie mowi?cy o przyszło?ci prowincji ^[5] . Tymczasem wła?nie tak? interpretacj? porozumienia Alba?czycy uznali za obowi?zuj?c? ^[11] . Natomiast 23 lutego strona serbska w listach do głownych negocjatorow, podkre?laj?c znaczny post?p w rozmowach, stwierdziła, i? istniej? problemy, ktore nie zostały rozwi?zane. Wymieniono w szczegolno?ci kompetencje władz autonomicznego Kosowa. Serbowie o?wiadczyli rownie?, ?e nie jest mo?liwa niepodległo?? Kosowa ani te? przyznanie mu statusu trzeciej republiki w ramach Federacji Serbii i Czarnogory ^[11] . W delegacji kosowskiej widoczne były znaczne rozbie?no?ci stanowisk. Zwłaszcza reprezentanci Armii Wyzwolenia Kosowa negatywnie odnosili si? do planowanego odło?enia ostatecznej decyzji o losie Kosowa o trzy lata (??dali natychmiastowej niepodległo?ci) oraz stanowczo odmawiali rozbrojenia formacji ^[12] .

Druga tura rozmow rozpocz?ła si? 15 marca 1999 w Pary?u . W dniach mi?dzy zako?czeniem pierwszej i rozpocz?ciem drugiej cz??ci konferencji doszło do dalszego zaognienia konfliktu serbsko-alba?skiego wskutek zamachu bombowego przeprowadzonego przez Armi? Wyzwolenia Kosowa. Ju? na pocz?tku rozmow delegacja alba?ska powtorzyła ch?? przyj?cia porozumienia w kształcie z 23 lutego 1999. Z kolei strona serbska usztywniła swoje stanowisko, domagaj?c si? odrzucenia obydwu aneksow do tekstu (A i B) oraz artykułu interpretowanego przez Alba?czykow jako zapowied? referendum w Kosowie ^[13] . Sprzeciw delegacji wzbudził rownie? Aneks B, według ktorego wojska KFOR miały otrzyma? pełn? swobod? poruszania si? po terytorium Jugosławii, co Serbowie uznali za okupacj? ich kraju. Zapis ten nie był obecny w dwoch pierwszych tekstach porozumienia ^[13] . Delegacja serbska opowiedziała si? tak?e przeciw wprowadzeniu do Kosowa ONZ-owskiej administracji ^[14] . Według Marka Waldenberga Aneks B (niepopierany przez Rosj? ) pojawił si? dopiero w ostatnich dniach konferencji i został zaprezentowany jako niepodlegaj?cy dyskusji ^[5] . Istniej? przy tym rozbie?ne opinie na temat dokładnego momentu, w ktorym delegacje zapoznały si? z Aneksem B ^[5] .

19 marca 1999 organizatorzy konferencji ogłosili, i? ko?cowy projekt porozumienia (razem z aneksami A i B) podpisała jedynie delegacja kosowskich Alba?czykow, Serbowie za? tego nie uczynili ^[15] .

Autorzy opisuj?cy przebieg i finał konferencji w Rambouillet s? podzieleni w kwestii odpowiedzialno?ci za jej ostateczne fiasko. Niektorzy badacze uznaj? za odpowiedzialnych delegatow serbskich, ktorzy odrzucili ostateczny projekt porozumienia. Inni autorzy skłaniaj? si? ku wnioskowi, i? Serbowie odrzucili projekt porozumienia, gdy? Aneks B oznaczał w praktyce okupacj? Jugosławii ^[14] .

Oceny [ edytuj | edytuj kod ]

Przebieg konferencji w Rambouillet nie był w pełni relacjonowany mediom w czasie jej trwania i jego zrekonstruowanie w sposob niebudz?cy w?tpliwo?ci jest utrudnione. Wiele elementow bezpo?rednich relacji uczestnikow konferencji wyklucza si? bowiem wzajemnie ^[5] .

W ocenie niektorych badaczy formuła konferencji w Rambouillet od pocz?tku dawała małe szanse na konstruktywne i trwałe rozwi?zanie problemu. W literaturze pojawia si? np. teza, i? organizatorzy konferencji powinni rozwa?y? mo?liwo?? natychmiastowego podziału Kosowa na dwie strefy, nie za? odkłada? w czasie ostateczn? decyzj? o statusie regionu ^[4] . Przygotowanie i przebieg konferencji skrytykował Henry Kissinger , okre?laj?c przedstawione stronom porozumienie jako nierealistyczne. Stwierdził rownie?, i? prowadzenie rozmow pokojowych pod gro?b? interwencji NATO i w oparciu o tekst sporz?dzony przez dyplomatow innych pa?stw doprowadziło jedynie do zaostrzenia konfliktu ^[12] . Istnieje rownie? teza, jakoby konferencja została ?wiadomie zorganizowana w taki sposob, by delegacja jugosłowia?ska odrzuciła wypracowane na niej dokumenty. W ten sposob pa?stwa NATO mogłyby w przyszło?ci obarczy? stron? serbsk? cał? win? za eskalacj? działa? wojennych w Kosowie ^[16] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]