한국   대만   중국   일본 
Rozkaz o komandosach ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Rozkaz o komandosach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Kommandobefehl )
Brytyjscy komandosi w czasie II wojny ?wiatowej

Rozkaz Fuhrera nr 003830/42 , bardziej znany jako Rozkaz o komandosach (niem. Kommandobefehl ) ? tajny rozkaz wydany 18 pa?dziernika 1942 roku przez Adolfa Hitlera , ktory nakazywał bezwzgl?dn? fizyczn? eliminacj? wszystkich schwytanych alianckich (głownie brytyjskich) komandosow i spadochroniarzy wykonuj?cych misje dywersyjne i rajdowe na terenie Europy i Afryki . Ra??co naruszał prawo wojenne , w szczegolno?ci konwencje haskie i genewskie . Jego wydanie i przypadki realizacji zostały podczas procesow norymberskich uznane za zbrodnie wojenne .

Podło?e [ edytuj | edytuj kod ]

Organizowane od 1940 roku przez Dowodztwo Operacji Poł?czonych rajdy oddziałow Commando na tereny okupowane przez III Rzesz? były pocz?tkowo zakrojone na stosunkowo niewielk? skal? i cz?sto ko?czyły si? fiaskiem. Pocz?wszy od rajdu na Lofoty (marzec 1941) akcje te były coraz lepiej skoordynowane i przeprowadzane z zaanga?owaniem coraz wi?kszych ?rodkow. Nie tylko przynosiły Niemcom dotkliwe straty, ale te? zmuszały ich do utrzymywania w Zachodniej Europie, kosztem frontu wschodniego , nieproporcjonalnie du?ych sił. Działania komandosow zintensyfikowały si? wraz z ko?cem 1941 roku, a apogeum nast?piło w marcu 1942 roku, gdy siłami ponad 600 ludzi i 18 okr?tow Brytyjczycy dokonali zuchwałego ataku na suchy dok w Saint-Nazaire .

Jako oficjalne uzasadnienie wydania rozkazu Hitler podał argument nieprzestrzegania konwencji genewskich przez brytyjskich komandosow, ktorych działania nazwał ?szczegolnie brutalnymi i zdradzieckimi”, a ich samych ?cz??ciowo rekrutuj?cymi si? spo?rod kryminalistow”. W?rod metod przez nich stosowanych wymienił zwi?zywanie r?k je?com oraz ich mordowanie, w chwili gdy stawali si? niepotrzebni lub niewygodni [1] . Pretekstu dostarczyli wi?c sami Brytyjczycy, było to bowiem nawi?zanie do incydentow maj?cych miejsce podczas rajdu na Dieppe i operacji Basalt [2] .

Rajd na Dieppe [ edytuj | edytuj kod ]

Przeprowadzony 19 sierpnia 1942 roku desant w normandzkim porcie Dieppe zako?czył si? alianck? katastrof?, a wi?kszo?? jego uczestnikow została zabita lub wzi?ta do niewoli. W?rod pozostawionych na pla?ach poległych Niemcy znale?li 12 ciał własnych ?ołnierzy, ktorzy zostali uprzednio pojmani i skr?powani [3] . Ponadto przy schwytanym kanadyjskim pułkowniku znaleziono rozkaz wi?zania r?k niemieckim je?com, w celu uniemo?liwienia im ewentualnego zniszczenia posiadanych przez nich wa?nych dokumentow. 2 wrze?nia Oberkommando der Wehrmacht wydało o?wiadczenie, ?e je?li rozkaz nie zostanie natychmiast odwołany i Brytyjczycy nie zaniechaj? podobnych praktyk, blisko 2000 wzi?tych do niewoli uczestnikow rajdu zostanie nast?pnego dnia zakutych w kajdany. Brytyjskie Ministerstwo Wojny jeszcze tego samego dnia zakomunikowało, ?e uznaje kr?powanie je?cow za sprzeczne z prawem mi?dzynarodowym i je?li wydanie takiego rozkazu rzeczywi?cie miało miejsce, zostanie on natychmiast odwołany. Ta szybka reakcja zadowoliła OKW, ktore ju? nast?pnego dnia uniewa?niło instrukcje dotycz?ce je?cow z Dieppe [4] .

Rajd na Sark [ edytuj | edytuj kod ]

Wkrotce potem wybuchł jednak kolejny skandal, tym razem za spraw? Operacji Basalt. 3 pa?dziernika 10 brytyjskich komandosow wyl?dowało noc? na wyspie Sark z zamiarem dokonania rozpoznania i pochwycenia je?cow. Udało si? im zaskoczy? i wzi?? do niewoli 5 niemieckich saperow, ktorym w celu uniemo?liwienia ucieczki zwi?zano r?ce. W chwili gdy cała grupa wycofywała si? ku morzu, Niemcy podj?li prob? uwolnienia si? i w rezultacie 4 z nich zostało zabitych [5] . Niemiecka propaganda nagło?niła incydent, oskar?aj?c komandosow o bandytyzm i mordowanie bezbronnych je?cow. 7 pa?dziernika Hitler zapowiedział w radiowym przemowieniu, ?e ?w przyszło?ci wszyscy członkowie terrorystycznych i sabota?owych oddziałow Wielkiej Brytanii oraz ich wspolnikow, ktorzy działaj? nie jak ?ołnierze, ale jak bandyci, b?d? jako tacy traktowani i bezwzgl?dnie eliminowani w walce, gdziekolwiek si? pojawi?” [6] . Ponadto nast?pnego dnia Niemcy zwi?zali r?ce 107 oficerom i 1296 ?ołnierzom (w wi?kszo?ci kanadyjskim) wzi?tym do niewoli pod Dieppe. Oszcz?dzono jedynie rannych, personel medyczny i kapelanow. W odpowiedzi Churchill nakazał zwi?za? podobn? liczb? Niemcow przebywaj?cych w obozach jenieckich w Kanadzie [7] .

Tre?? [ edytuj | edytuj kod ]

Kommandobefehl został wydany 18 pa?dziernika, dwa tygodnie po rajdzie na Sark. Rozkaz miał ?ci?le tajny charakter i został sporz?dzony w zaledwie 12 kopiach. Nast?pnego dnia został dostarczony przez Szefa Sztabu Operacyjnego OKW Alfreda Jodla dowodcom najwy?szego szczebla wszystkich frontow oraz Heinrichowi Himmlerowi ? zwierzchnikowi SS i niemieckiej policji. Na polecenie Wilhelma Keitela Jodl zastrzegł na ka?dym dokumencie, ?e ?rozkaz ten jest przeznaczony tylko dla dowodcow i w ?adnym wypadku nie mo?e dosta? si? w r?ce wroga” [8] .

Rozkaz nakazywał w szczegolno?ci, ?e ?wszystkich przeciwnikow wykonuj?cych tzw. misje Kommando na terenie Europy i Afryki ? rownie? ?ołnierzy w mundurach ? ktorzy zostan? pojmani w walce czy te? ucieczce, nale?y wyci?? w pie? [9] . Nie ma przy tym ro?nicy, czy dokonali oni desantu z okr?tu, samolotu czy te? zostali zrzuceni na spadochronie.” Ponadto nie wolno było dawa? im pardonu, nawet gdyby okazywali ch?? poddania si?. O ka?dym indywidualnym przypadku likwidacji komandosow na podstawie tego rozkazu nale?ało powiadomi? bezpo?rednio OKW. W razie gdyby komandosi dostali si? w r?ce niemieckich sił zbrojnych w inny sposob (np. zostali wcze?niej schwytani przez lokaln? policj?), nale?ało ich niezwłocznie przekaza? SD . Zabronione było umieszczanie ich w obozach jenieckich, nawet je?li miałoby to tylko tymczasowy charakter [1] .

Kommandobefehl nie miał zastosowania do wrogow uj?tych w czasie regularnych walk (tj. du?ych operacji l?dowych, desantowych czy powietrznodesantowych). Wył?czono rownie? przypadki pochwycenia nieprzyjacielskich ?ołnierzy w wyniku akcji zbrojnych na morzu oraz tych, ktorzy wyskoczyli z samolotu na spadochronie w celu ratowania własnego ?ycia [1] .

Za niewykonanie rozkazu, działanie wbrew jego literze lub zaniechanie poinformowania o nim swoich podwładnych ka?dy oficer ponosił odpowiedzialno?? karn? [1] .

Tego samego dnia Hitler wydał specjalny aneks, w ktorym tłumaczył powody swojego post?powania. Był to jedyny taki przypadek w historii, kiedy Fuhrer wyja?niał na pi?mie, dlaczego wydał taki, a nie inny rozkaz.

Znalazłem si? w sytuacji, w ktorej musiałem wyda? ostry rozkaz niszczenia grup sabota?owych, a za jego nie wykonywanie b?d? ci??ko kara?. (...) Jeszcze w ?adnej wojnie nie wykorzystywano takich metod jak teraz (...). Wyniki takich działa? s? dla nas bardzo ci??kie. Nie wiem czy ka?dy dowodca zdaje sobie spraw? z tego, ?e zniszczenie jednej elektrowni powoduje brak wielu ton aluminium, ktore konieczne jest do budowy samolotow (...). Dla przeciwnika takie walki nie nios? ?adnego ryzyka. Zrzucaj? grupy sabota?owe w mundurach, wyposa?aj?c je zarazem w ubranie cywilne, dlatego te? mog? raz udawa? cywila a kiedy indziej ?ołnierza. (...) Nie ma jednak w?tpliwo?ci, ?e takie działania s? niezgodne z przepisami konwencji genewskiej (...). Oczekuj? zatem, ?e wszyscy dowodcy zrozumiej? konieczno?? takiego post?powania i z cał? energi? przypilnuj? wykonywania niniejszego rozkazu [8] .

Realizacja rozkazu [ edytuj | edytuj kod ]

Na podstawie Kommandobefehl, w latach 1942?1945 likwidowano komandosow oraz członkow podobnych alianckich formacji na terenie Francji , Norwegii , Czechosłowacji , Włoch i Bałkanow [10] .

Pierwszymi jego ofiarami było siedmiu brytyjskich oficerow z 2 Commando, pojmanych 21 wrze?nia 1942 roku podczas rajdu na elektrowni? wodn? w norweskim Glomfjord ( Operacja Musketoon ). W chwili jego wydania przebywali w oflagu w Colditz . Wkrotce potem zostali przetransportowani do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen i tam rozstrzelani 23 pa?dziernika [11] .

Norwegia była celem wielu akcji brytyjskich sił specjalnych, st?d Kommandobefehl znalazł cz?ste zastosowane wła?nie na terenie tego kraju. Najsłynniejszy przypadek dotyczył uczestnikow Operacji Freshman . 19 listopada 1942 roku Brytyjczycy przeprowadzili nieudany desant szybowcowy na produkuj?ce ci??k? wod? zakłady ?Norsk Hydro”. Z 20 saperow, ktorzy prze?yli katastrof? przewo??cych ich szybowcow Airspeed Horsa , 16 zostało rozstrzelanych w Egersund i Stavanger . 3 kolejni, ktorzy byli ci??ko ranni, zostali zamordowani w szpitalu w Stavanger przez funkcjonariusza Gestapo Wernera Fritza Seelinga (przez wstrzykni?cie ?miertelnej dawki morfiny oraz uduszenie),a 1 zastrzelony [12] [13] .

23 marca 1943 roku w Pary?u przeprowadzono egzekucj? czterech członkow Royal Marines , ktorzy wzi?li udział w rajdzie na port w Bordeaux ( Operacja Frankton ). Dwoch innych uczestnikow tej akcji rozstrzelano cztery miesi?ce wcze?niej, zaraz po ich uj?ciu i krotkim przesłuchaniu [14] .

W czerwcu 1944 po l?dowaniu Aliantow w Normandii Keitel wydał dyrektyw?, ktora potwierdzała obowi?zywanie rozkazu rownie? wobec komandosow schwytanych w toku inwazji poza stref? frontu [8] . Najwi?ksz? jednorazow? egzekucj? wykonan? na podstawie Kommandobefehl w tym okresie było zgładzenie 33 członkow 1 Regimentu SAS w okolicach francuskiej wsi Verrieres . Le?ne obozowisko ponad 50 komandosow, ktorzy od 6 czerwca 1944 roku wykonywali na gł?bokich tyłach wroga działania dywersyjne w ramach Operacji Bulbasket , zostało otoczone 3 lipca przez przewa?aj?ce siły Niemcow. 33 Brytyjczykow zostało pochwyconych podczas proby przebicia si?. 30 z nich, wraz z przebywaj?cym w?rod nich pilotem USAF zostało rozstrzelanych nieopodal obozu. 3 pozostałych, ktorych jako rannych przetransportowano uprzednio do pobliskiego szpitala, zamordowano za pomoc? ?miertelnego zastrzyku [15] .

Na przełomie 1944 i 1945 roku ofiarami rozkazu padło rownie? 10 umundurowanych członkow ameryka?skiej misji wojskowej OSS na Bałkanach. Zostali oni rozstrzelani z inicjatywy Ernsta Kaltenbrunnera w obozie Mauthausen . Egzekucji dokonał SS-Hauptsturmfuhrer Georg Bachmayer [16] .

Wykonywaniu zbrodniczego rozkazu sprzeciwiała si? cz??? niemieckiego wysokiego dowodztwa. Nie stosował go m.in. Erwin Rommel wobec brytyjskich komandosow schwytanych podczas walk w Afryce Połnocnej . Niech?? do Kommandobefehl deklarował po zako?czeniu wojny rownie? Albert Kesselring , głownodowodz?cy sił niemieckich na froncie włoskim [8] . Jednak co najmniej raz podległe mu oddziały dokonały egzekucji pojmanych członkow alianckich sił specjalnych: 26 marca 1944 roku zostało rozstrzelanych 15 ameryka?skich ?ołnierzy OSS, ktorzy dwa dni wcze?niej probowali wysadzi? tunele kolejowe na liguryjskim wybrze?u, ktorymi Niemcy dostarczali posiłki na Lini? Gustawa ( Operacja Ginny ) [17] .

Powojenne rozliczenie [ edytuj | edytuj kod ]

Rozkaz był wydany ze ?wiadomym i ra??cym pogwałceniem mi?dzynarodowego prawa konfliktow zbrojnych . W szczegolno?ci łamał art. 23 zał?cznika do IV konwencji haskiej , ktory zabrania zabija? lub zadawa? rany nieprzyjacielowi, ktory zło?ył bro? oraz o?wiadcza?, ?e nikomu nie b?dzie darowane ?ycie. Stał rownie? w sprzeczno?ci z III konwencj? genewsk? z 1929 roku , ktora definiowała poj?cie je?ca wojennego i okre?lała sposob jego traktowania.

Oryginał dokumentu z podpisem Hitlera i parafk? Alfreda Jodla został przedło?ony 7 stycznia 1946 roku Mi?dzynarodowemu Trybunałowi Wojskowemu w Norymberdze przez ameryka?skiego oskar?yciela Telforda Taylora . Wspołudział w jego przygotowaniu był jednym z zarzutow popełnienia zbrodni wojennych postawionych Keitelowi i Jodlowi. Obaj zostali uznani za winnych, skazani na ?mier? i powieszeni [8] .

W ostatnim z procesow norymberskich, tzw. procesie wy?szego dowodztwa , o kluczow? rol? w przygotowaniu rozkazu oskar?ono tak?e dwoch innych oficerow OKW. Walter Warlimont został skazany w 1948 roku na kar? do?ywotniego pozbawienia wolno?ci (w 1951 zamieniona na 18 lat; został zwolniony w 1957 roku), a Rudolf Lehmann (s?dzia wojskowy i głowny prawnik OKW) na 7 lat pozbawienia wolno?ci.

Jednym z nielicznych przykładow rozliczenia dowodcow polowych, ktorzy wykonali zbrodniczy rozkaz, był przypadek generała Antona Dostlera . Był on odpowiedzialny za rozstrzelanie 15 ameryka?skich ?ołnierzy, bior?cych udział we wspomnianej wcze?niej Operacji Ginny. Osobi?cie podpisał on rozkaz egzekucji Amerykanow i dopilnował jego niezwłocznego wykonania, mimo protestow trzech podwładnych mu oficerow, ktorzy nie znali tre?ci Kommandobefehl. Wkrotce po zako?czeniu działa? wojennych Dostler stan?ł przed ameryka?sk? komisj? ?ledcz?, a nast?pnie trybunałem wojskowym. Dostler bronił si?, ?e cho? znał tre?? rozkazu Hitlera, to nie był jego bezpo?rednim wykonawc?, bowiem rozkaz zabicia je?cow wydał mu Albert Kesselring , a on sam jedynie przekazał go ni?ej. Mimo to ameryka?scy s?dziowie po czterodniowym procesie skazali go na kar? ?mierci przez rozstrzelanie, uznaj?c, ?e jego wina jest ewidentna. Wyrok został wykonany 1 grudnia 1945 roku. Był to jedyny w historii przypadek skazania i egzekucji niemieckiego dowodcy przez ameryka?ski wymiar sprawiedliwo?ci za popełnienie zbrodni wojennej [18] . Kesselring, mimo obci??aj?cych go wyja?nie? Dostlera, wyparł si? udziału w zbrodni. Ostatecznie został on w odr?bny procesie skazany w 1947 r. przez brytyjski trybunał wojskowy, lecz za popełnienie innych czynow .

Innym dowodc? wysokiej rangi, ktorego skazano za zbrodnie wojenne zwi?zane z Kommandobefehl był generał Nikolaus von Falkenhorst . B?d?c w latach 1940?1944 dowodc? sił niemieckich w Norwegii, odpowiadał za liczne egzekucje brytyjskich i norweskich komandosow oraz członkow Special Operations Executive w tym kraju. 2 sierpnia 1946 roku został przez brytyjski trybunał w Brunszwiku uznany winnym 7 z 9 zarzutow popełnienia zbrodni wojennych i skazany na kar? ?mierci przez rozstrzelanie. 4 listopada zamieniono j? na kar? 20 lat pozbawienia wolno?ci. Został zwolniony w 1953 roku z powodu złego stanu zdrowia [19] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d Fuehrer Order Concerning Handling of Commandos 18 October 1942 . Faculty of Humanities, Languages and Social Sciences University of the West of England. [dost?p 2009-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-18)]. ( ang. ) .
  2. ↑ Claire Andrieu: Compared repression in Occupied France and Belgium, during the Two World Wars: About Un-Civilizing Processes . Stanford University, 17-18 kwietnia 2008. s. 5. [dost?p 2009-06-20]. ( ang. ) .
  3. ↑ Mike Chappell: Army Commandos 1940-1945 . Londyn: Osprey, 1996, s. 22. ISBN  1-85532-579-9 .
  4. ↑ Arieh J. Kochavi: Confronting captivity: Britain and the United States and their POWs in Nazi Germany . UNC Press, 2005, s. 40. ISBN  0-8078-2940-4 .
  5. ↑ Charles Stephenson, Chris Taylor: The Channel Islands 1941-1945: Hitler’s Impregnable Fortress . Osprey Publishing, 2006, s. 52. ISBN  1-84176-921-5 .
  6. ↑ Law Reports of Trials of War Criminals . T. XII: The German High Command Trial. London: 1949, s. 35. [dost?p 2009-06-23].
  7. ↑ Arieh J. Kochavi: Confronting captivity: Britain and the United States and their POWs in Nazi Germany . UNC Press, 2005, s. 42. ISBN  0-8078-2940-4 .
  8. ↑ a b c d e Adam Machowski: Alfred Jodl przed Mi?dzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze . Zakład Bada? Niemcoznawczych przy Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. [dost?p 2009-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-13)].
  9. ↑ W oryginale: bis auf den letzten Mann niederzumachen .
  10. ↑ Law Reports of Trials of War Criminals . T. XII: The German High Command Trial. London: 1949, s. 104. [dost?p 2009-06-23].
  11. ↑ Simon Orchard: Commando Operations in Norway . [dost?p 2009-06-18]. ( ang. ) .
  12. ↑ Jostein Berglyd: Operation Freshman . 11 lutego 1993. [dost?p 2009-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-13)]. ( ang. ) .
  13. ↑ Stephen Stratford: Operation Freshman . [w:] British Military & Criminal History in the period 1900 to 1999 [on-line]. [dost?p 2009-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-06)]. ( ang. ) .
  14. ↑ Operation Frankton . [dost?p 2009-06-20]. ( fr. ) .
  15. ↑ SAS veterans honour wartime comrades who died . The Times, 27 wrze?nia 2008. [dost?p 2009-06-20]. ( ang. ) .
  16. ↑ Joseph E. Persico: Piercing the Reich . New York: Viking Press, 1979, s. 222, 285, 279. ISBN  0-670-55490-1 .
  17. ↑ Richard Reiber: Anatomy of Perjury: Field Marshal Albert Kesselring, Via Rasella, and the GINNY mission . Newark: University of Delaware Press, 2008, s. 133?136. ISBN  0-87413-455-2 .
  18. ↑ Fred L. Borch: Justice by Firing Squad . [dost?p 2020-07-19]. ( ang. ) .
  19. ↑ Stephen Stratford: Falkenhorst Trial . [w:] British Military & Criminal History in the period 1900 to 1999 [on-line]. [dost?p 2009-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-14)]. ( ang. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rozkaz_o_komandosach&oldid=71477093 ”