Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komizm
(gr.) ?
kategoria estetyczna
, okre?laj?ca wła?ciwo?ci zjawisk zdolnych wywoła? ?miech oraz okoliczno?ci, w jakich dochodzi do powstania tej reakcji. Istnieje wiele pogl?dow w kwestii ?rodeł efektu komicznego, na ogoł przyjmuje si?, ?e jego istota polega na ujawnianiu zaskakuj?cej sprzeczno?ci, kontrastu, b?d?cych wynikiem przedstawienia osob, sytuacji odbiegaj?cych od oczekiwa? odbiorcy.
Według
Arthura Schopenhauera
, komizm wywołany jest przez inkongruencj? (niezgodno??) poj?cia przedmiotu znajduj?cego si? w ?wiadomo?ci ludzkiego podmiotu, a samym przedmiotem, przy czym przedmiot do?wiadcza w tym procesie degradacji, natomiast podmiot odczuwa wy?szo?? wobec tego, co komiczne. W teorii
Bergsona
komizm rodzi si? ze sprzeczno?ci mi?dzy odczuwan? przez podmiot ?yw? zmienno?ci? egzystencji, a tym, co mechaniczne, martwe i sztywne w ludzkim zachowaniu i my?leniu oraz funkcjonowaniu ?wiata
[1]
.
Wyro?nia si? dwie podstawowe formy komizmu:
- elementarny, wywołuj?cy rado??, komizm sytuacyjny, np. komizm farsy;
- zło?ony, odwołuj?cy si? do refleksji, wa?ny jako instrument krytyki wobec warto?ci i autorytetow (np.
satyra
,
humor
,
ironia
,
groteska
).
Na usługach komizmu wyst?puj? w literaturze i sztuce ro?ne ?rodki ekspresji i chwyty j?zykowo-stylistyczne, m.in.:
karykatura
,
parodia
,
trawestacja
,
dowcip
; bogatym ich zespołem operuje zwłaszcza
komedia
.
Odmiany (rodzaje) komizmu:
- Sytuacyjny
? polega na bawieniu widza spi?trzeniem niefortunnych i niezwykłych wypadkow, wymuszaj?cych na bohaterze zachowanie ?mieszne i komiczne.
- Postaci
(inaczej charakterologiczny) ? polega on na umiej?tnym dobieraniu typow bohaterow w taki sposob, aby uwypukleniu uległy pewne cechy charakteru, jak na przykład głupota czy te? chciwo??. Widza bawi ju? sama kreacja bohatera b?d? te? przygody zwi?zane z charakterem danej osoby.
- Słowny
(inaczej komizm j?zykowy) ? na widza oddziałuje przede wszystkim ?art, dowcip, jaki pada ze sceny. S? to cz?sto zabawne dialogi bohaterow czy te? ?artobliwe powiedzonka.
- ↑
Aleksander Głowczewski:
Komizm w literaturze
. Toru?: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013, s. 237-245.
Zob. tak?e strony 23, 76 i 185.