Codex Iuris Canonici, Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus
(
pol.
kodeks prawa kanonicznego) ? pierwsza nowoczesna
kodyfikacja
prawa kanonicznego
Ko?cioła katolickiego
obrz?dku łaci?skiego promulgowana
27 maja
1917
r. przez
Benedykta XV
bull?
Providentissima Mater Ecclesia
. Kodeks wszedł w ?ycie
19 maja
1918
.
Kodeks
składa si? z pi?ciu ksi?g, ktore dziel? si? na cz??ci (oprocz pierwszej), działy, tytuły, rozdziały i artykuły. Zawiera 2414 kanony, w razie potrzeby podzielone na paragrafy, a te ? na numery.
- Ksi?ga I. Normy ogolne (kan. 1-86)
- Ksi?ga II. O osobach (kan. 87-725)
- Ksi?ga III. O rzeczach (kan. 726-1551)
- Ksi?ga IV. Procesy (kan. 1552-2194)
- Ksi?ga V. Przest?pstwa i kary (kan. 2195-2414)
Kodeks
zast?pił wszystkie dotychczasowe przepisy z wyj?tkami, ktore zostały okre?lone w kan. 2-5. Obowi?zywał Ko?cioł obrz?dku łaci?skiego, jednak?e dotyczył rownie? Ko?ciołow wschodnich w sprawach wyra?nie wskazanych lub z samej ich natury. Uporz?dkował wiele instytucji przez wł?czenie norm, ktore wynikały do tej pory ze zwyczaju lub doktryny, a wiele z nich uregulował na nowo i w sposob odpowiadaj?cy potrzebom epoki.
Nie był jednak pozbawiony wad w?rod ktorych wskazywano przede wszystkim systematyk?, w niektorych przypadkach zbytni? zwi?zło?? przepisow powoduj?c? niejasno??, niekonsekwencj? terminologiczn?, niejednolito?? redakcji i odwoływanie si? przy wykładni do prawa pozakodeksowego.
Przebieg prac kodyfikacyjnych
[
edytuj
|
edytuj kod
]
19 marca
1904
papie? Pius X
w
motu proprio
Arduum sane munus
powołał do ?ycia Komisj? Kodyfikacyjn? oraz kolegium konsultorow w celu odnowienia dyscypliny ko?cielnej. Sekretarzem Komisji został mianowany
Piotr Gasparri
, ktory odegrał znacz?c? rol? w przygotowywaniu kodyfikacji. Zwrocono si? rownie? do episkopatow o zgłaszanie propozycji, wyznaczenie swojego reprezentanta w?rod członkow Komisji lub te? przedstawienie jednego duchownego spoza
Rzymu
, ktory miałby by? w stałym kontakcie z organami ustanowionymi przez papie?a. Rownie? uczelnie ko?cielne mogły fakultatywnie uczestniczy? w pracach kodyfikacyjnych. Przesłane przez
biskupow
uwagi i propozycje poddane zostały opracowaniu przez konsultorow.
Szczegoły prac Komisji Kodyfikacyjnej nie s? dokładnie znane. Po o?miu latach prac projekt kodeksu został uko?czony i w latach 1912?1914 został przesłany cz??ciami biskupom i tym, ktorzy mieli prawo do udziału w soborze powszechnym do zaopiniowania. Tre?? projektu była obj?ta tajemnic?. Tym razem uwagi były opracowywane tylko przez Komisj? Kodyfikacyjn?.
W 1914 zmarł
Pius X
. Jego nast?pca kontynuował prace z tak? sam? wytrwało?ci?. Zrewidowany projekt został w 1916 przesłany do konsultacji, tym razem kardynałom i prałatom
Kurii Rzymskiej
. Na podstawie przesłanych uwag dokonano kolejnej redakcji projektu. Kodeks był ju? gotowy
4 grudnia
1916
, kiedy to na konsystorzu tajnym papie? zapowiedział promulgacj? kodeksu. Jednak jeszcze przed promulgacj? papie? ogłosił motu prioprio
Alloquentes
(marzec 1917) i
Dei providentes
(maj 1917) wprowadzaj?c nowe regulacje dotycz?ce Kurii Rzymskiej. Wpłyn?ło to na ostateczn? redakcj? kodeksu.
Został zast?piony przez
kodeks prawa kanonicznego z 1983
.