Kleszczele

Kleszczele
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Cerkiew Za?ni?cia Bogurodzicy
	Herb
Pa?stwo	Polska
Wojewodztwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Kleszczele
Data zało?enia	XV wiek
Prawa miejskie	1523 ? 1950 , 1993
Burmistrz	Mirosław Markiewicz
Powierzchnia	46,71 km²
Populacja (01.01.2018) ; ? liczba ludno?ci ; ? g?sto??	; 1297 ; 28 os./km²
Strefa numeracyjna	+ 48 (85)
Kod pocztowy	17-250
Tablice rejestracyjne	BHA
	Poło?enie na mapie gminy Kleszczele Kleszczele
	Poło?enie na mapie Polski Kleszczele
	Poło?enie na mapie wojewodztwa podlaskiego Kleszczele
	Poło?enie na mapie powiatu hajnowskiego Kleszczele
	52°34′27″N 23°19′33″E / 52,574167 23,325833
TERC ( TERYT )	2005074
SIMC	0031727
	Urz?d miejski ul. 1 Maja 4, ; 17-250 Kleszczele
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Kleszczele ( biał. Кляшчэлi , Klaszczeli ^{[
potrzebny przypis
]}) ? miasto w Polsce w wojewodztwie podlaskim , w powiecie hajnowskim , nad rzek? Nurzec , poło?one przy granicy z Białorusi? . Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele . W latach 1975?1998 miasto administracyjnie nale?ało do wojewodztwa białostockiego .

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 66 oraz dwie drogi wojewodzkie: 685 i 693 . Poprzez poł?czenia drogowe Kleszczele skomunikowane s? z Białymstokiem , Hajnowk? i Siemiatyczami , a poprzez lini? kolejow? (istnieje tu stacja kolejowa ) z Białymstokiem i Brze?ciem .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Kleszczele zało?ono z rozkazu krola Zygmunta I Starego przez kanclerza i wojewod? wile?skiego Mikołaja Radziwiłła . Było miastem krolewskim Korony Krolestwa Polskiego ^[2], w starostwie kleszczelowskim w ziemi bielskiej wojewodztwa podlaskiego w 1795 roku ^[3].

Kalendarium [ edytuj | edytuj kod ]

1506 ? pierwsze prawo lokacyjne
1525 ? lokacja miasta krolewskiego na prawie chełmi?skim ^[4]
1544 ? zbudowano ko?cioł uposa?ony przez krolow? Bon?
1560 ? pierwsza wzmianka o parafialnych prawosławnych cerkwiach ?w. Mikołaja i ?w. Jerzego ; obydwie prawdopodobnie istniały ju? w momencie nadania Kleszczelom praw miejskich ^[5]
1566 ? miasto liczy 385 domow i zamieszkuje około 2310 osob
1581 ? Krolowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudowa? na rynku ratusz z szynkiem, wag? i postrzygalni?. W drugim przywileju nadała piecz?? i herb ? baranek z chor?giewk? i łaci?skim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
1631 ? ratusz w Kleszczelach spłon?ł
1633 ? cerkwie w Kleszczelach de facto przyj?ły uni? , sił? odebrane prawosławnym przez unickich duchownych przy pomocy starosty ^[6]
1648 - pod miastem zwołano podlaskie pospolite ruszenie ^[7]
1659 ? w czasie wojny z Carstwem Rosyjskim miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
lata 70. XVII wieku ? po wojnach miasto zamieszkuje tylko około 200 osob
1777 ? odbudowane miasto spłon?ło w wyniku wielkiego po?aru po ktorym zostało tylko 13 domow.
1795 ? miasto znalazło si? pod administracj? zaboru pruskiego
1807 ? miasto znalazło si? pod administracj? zaboru rosyjskiego w powiecie bielskim obwodu białostockiego
1839 ? synod połocki : parafie unickie w Kleszczelach zostaj? wł?czone do Rosyjskiego Ko?cioła Prawosławnego
1843 ? 1915 likwidacja obwodu białostockiego i wł?czenie miasta do powiatu bielskiego w guberni grodzie?skiej
1915 ? miasto pod okupacj? niemieck? (w wyniku działa? wojennych )
1919 ? w granicach II Rzeczypospolitej , powiat bielski w wojewodztwie białostockim
1925 ? Powstała Ochotnicza Stra? Po?arna w Kleszczelach
1939 ? we wrze?niu pocz?tkowo okupacja niemiecka po czym przekazanie miasta ZSRR
1939?1941 ? w składzie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej , rejon kleszczelowski w obwodzie brzeskim
1941?1944 ? okupacja niemiecka (czerwiec 1941 ? lipiec 1944), powiat bielski w okr?gu białostockim
jesie? 1941 Niemcy utworzyli getto dla ?ydowskich mieszka?cow. Przebywało w nim około 2000 osob ^[8].
6 listopada 1942 ? ostateczna likwidacja getta, ?ydzi zostali przewiezieni do getta w Białymstoku, a stamt?d do obozu zagłady Treblinka II ^[8].
20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zaj?te przez oddziały 65 Armii 1 Frontu Białoruskiego pod dowodztwem gen. Pawła Batowa.
23 lipca 1944 miasto zostało zaj?te przez niemieck? 4 i 8 kompani? czołgow 5 ppanc SS Wiking, gdzie na mo?cie doszło do spotkania dowodcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowodc? 4 Dywizji Pancernej generałem Clemensem Betzelem.
1944 ? w granicach Polski , powiat bielski w wojewodztwie białostockim
1948 ? powołano do ?ycia Kas? Społdzielcz? przemianowan? w po?niejszych latach na Bank Społdzielczy.
1948 ? powstało Koło Łowieckie ?Cietrzew” w Kleszczelach
W latach 1948?1950 stacjonował tu sztab 19 batalionu Ochrony Pogranicza .
1950 ? utrata praw miejskich
1956 ? powstał Pa?stwowy O?rodek Maszynowy, Gminna Społdzielnia ?Samopomoc Chłopska”, Społdzielnia Kołek Rolniczych, Społdzielnia Chemiczna ?Betesca”
1983 ? Powstało Pa?stwowe Gospodarstwo Rolne
1 pa?dziernika 1993 ? odzyskanie praw miejskich
1997 ? Pierwsze Dni Kleszczel
1999 ? odsłoni?cie pomnika krola Zygmunta I Starego
14 wrze?nia 2002 ? uroczyste otwarcie zbiornika wodnego w Repczycach
2004 ? nad miastem przechodzi huragan niszcz?c kilka ulic

Demografia [ edytuj | edytuj kod ]

W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszka?cow, z ktorych 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 moj?eszowego ^[9].

Według spisu ludno?ci z 30 wrze?nia 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1452 osob w 321 domach, 911 podało narodowo?? polsk?, 349 ? białorusk?, 147 ? ?ydowsk?, 45 ? rosyjsk? ^[10]. 621 osob było wyznania moj?eszowego, 567 wyznania prawosławnego, 263 wyznania rzymskokatolickiego i 1 bezwyznaniowiec ^[10].

Według danych z 1 stycznia 2018 miasto zamieszkiwało 1297 mieszka?cow ^[1].

Piramida wieku mieszka?cow Kleszczel w 2014 roku ^[11].

Zabytki [ edytuj | edytuj kod ]

układ przestrzenny, XVI wiek (nr rej.: 455 z 6 sierpnia 1979)
cerkiew pw. ?w. Mikołaja z 1709 (pierwotnie dzwonnica unicka), przeb. w XIX wieku, drewniana (nr rej. 157 (163) z 16 wrze?nia 1959)
cerkiew prawosławna pw. Za?ni?cia Przenaj?wi?tszej Bogurodzicy ( parafialna ), ok. 1870 (nr rej.: 695 z 11 marca 1988)
ko?cioł rzymskokatolicki pw. ?w. Zygmunta Burgundzkiego , 1907-1910 (nr rej.: 696 z 11 marca 1988)
dworzec kolejowy , ok. 1900 (nr rej.: 672 z 21 grudnia 1987)
cmentarz prawosławny
cmentarz ?ydowski

Zabytki nieistniej?ce:

Stara Synagoga (spłon?ła w 1881, obecnie nie istnieje)
synagoga (rozebrana w 1941 r., obecnie nie istnieje)

Sport [ edytuj | edytuj kod ]

W mie?cie działa klub piłki no?nej , Orzeł Kleszczele , graj?cy w A klasie .

Wspolnoty wyznaniowe [ edytuj | edytuj kod ]

Na terenie Kleszczel działalno?? religijn? prowadz? nast?puj?ce Ko?cioły i zwi?zki wyznaniowe:

Ko?cioł rzymskokatolicki :
- parafia ?w. Zygmunta
Polski Autokefaliczny Ko?cioł Prawosławny :
- parafia Za?ni?cia Przenaj?wi?tszej Bogurodzicy
Ko?cioł Chrze?cijan Baptystow :
- zbor w Kleszczelach
?wiadkowie Jehowy :
- zbor Kleszczele ( Sala Krolestwa ul. Sosnowa 7) ^[12]

Inne [ edytuj | edytuj kod ]

W miejscowo?ci działało Pa?stwowe Gospodarstwo Rolne Kleszczele ^[13]. W 1993 po przekształceniu jako Gospodarstwo Rolne Skarbu Pa?stwa Kleszczele ^[14]. Po prywatyzacji jako gospodarstwo indywidualne Zenon ?wirowski ^[15].

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Starostwo kleszczelowskie

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludno?? w przekroju terytorialnym w 2018 roku
↑ Magazin fur die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
↑ Karol de Perthees, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.
↑ Jozef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI?XVIII w., w: Maria Kwapie?; Jozef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcj? rzemie?lnicz? w Polsce (XIV?XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.
↑ Ł. Bartoszuk, Historia parafii Za?ni?cia Matki Bo?ej w Kleszczelach , [w:] Kalendarz Prawosławny 2012 , Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171 , s. 227-229.
↑ A. Mironowicz: Podlaskie o?rodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku . Białystok: Archidiecezja Prawosławna Białostocko-Gda?ska i Uniwersytet Warszawski Filia w Białymstoku, 1991, s. 253.
↑ Karol K. Łopatecki Karol K. , Karol Łopatecki, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013 [online] [dost?p 2019-06-03] ( ang. ) .
↑ ^a ^b Geoffrey P. G.P. Megargee Geoffrey P. G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 , t. II, part A, s. 908 .
↑ Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego i innych krajow słowia?skich , Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.
↑ ^a ^b Skorowidz miejscowo?ci Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wynikow pierwszego powszechnego spisu ludno?ci z dn. 30 wrze?nia 1921 r. i innych ?rodeł urz?dowych . T. 5, Wojewodztwo białostockie, 1924, s. 19.
↑ Kleszczele w liczbach [online], Polska w liczbach [dost?p 2016-01-11] , liczba ludno?ci w oparciu o dane GUS.
↑ Dane według wyszukiwarki zborow , na oficjalnej stronie ?wiadkow Jehowy jw.org [dost?p 2018-10-20] .
↑ Dz.U. z 1992 r. nr 61, poz. 307 .
↑ Dz.U. z 1993 r. nr 31, poz. 142 .
↑ Dz.U. z 1994 r. nr 83, poz. 383 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Kleszczele , [w:] Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego , t. IV: K?s ? Kutno, Warszawa 1883, s. 135 .

[ludność2018-1] Powierzchnia i ludno?? w przekroju terytorialnym w 2018 roku

[2] Magazin fur die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.

[3] Karol de Perthees, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.

[4] Jozef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI?XVIII w., w: Maria Kwapie?; Jozef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcj? rzemie?lnicz? w Polsce (XIV?XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.

[5] Ł. Bartoszuk, Historia parafii Za?ni?cia Matki Bo?ej w Kleszczelach , [w:] Kalendarz Prawosławny 2012 , Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171 , s. 227-229.

[6] A. Mironowicz: Podlaskie o?rodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku . Białystok: Archidiecezja Prawosławna Białostocko-Gda?ska i Uniwersytet Warszawski Filia w Białymstoku, 1991, s. 253.

[7] Karol K. Łopatecki Karol K. , Karol Łopatecki, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013 [online] [dost?p 2019-06-03] ( ang. ) .

[:0-8] Geoffrey P. G.P. Megargee Geoffrey P. G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 , t. II, part A, s. 908 .

[9] Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego i innych krajow słowia?skich , Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.

[biaman-10] Skorowidz miejscowo?ci Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wynikow pierwszego powszechnego spisu ludno?ci z dn. 30 wrze?nia 1921 r. i innych ?rodeł urz?dowych . T. 5, Wojewodztwo białostockie, 1924, s. 19.

[populacja2016-11] Kleszczele w liczbach [online], Polska w liczbach [dost?p 2016-01-11] , liczba ludno?ci w oparciu o dane GUS.

[12] Dane według wyszukiwarki zborow , na oficjalnej stronie ?wiadkow Jehowy jw.org [dost?p 2018-10-20] .

[13] Dz.U. z 1992 r. nr 61, poz. 307 .

[14] Dz.U. z 1993 r. nr 31, poz. 142 .

[15] Dz.U. z 1994 r. nr 83, poz. 383 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łom?a Suwałki
Miasta powiatowe	Augustow Bielsk Podlaski Grajewo Hajnowka Kolno Mo?ki Sejny Siemiatycze Sokołka Wysokie Mazowieckie Zambrow
Miasta gminne	Bra?sk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czy?ew D?browa Białostocka Drohiczyn Goni?dz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogrod Rajgrod Stawiski Suchowola Supra?l Sura? Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilkow Zabłudow

Przynale?no?? wojewodzka	Prusy : departament białostocki (1795?1807) Rosja : obwod białostocki (1807?42) gubernia grodzie?ska (1842?1915) II RP : woj. białostockie (1919?39) ZSRR : obwod białostocki (1939?40) III Rzesza : okr?g białostocki (1941?44) PRL : woj. białostockie (1945?75)
Gminy miejskie (1919?75)	Bielsk Podlaski Bo?ki (do 1934) Bra?sk Ciechanowiec (do 1952 → ) Drohiczyn (nad Bugiem) (do 1952 → ) Hajnowka (1951?53 → ) Kleszczele (do 1941 (1950)* ) Mielnik (nad Bugiem) (do 1934) Narew (do 1934) Orla (do 1919) Siemiatycze (do 1952 → )
Gminy wiejskie (1919?54 i 1973?75)	Augustowo (1952?54) Białowie?a ( ← 1922?53 → ) Bielsk (Podlaski) (1934?52 i od 1973) Bo?ki (od 1934) Bra?sk (od 1934) Chraboły (od 1952) Ciechanowiec (1934?52) Czeremcha (1952?53 → ) Czy?e (1952?53 → ) Dobromil (1952?54) Domanowo (do 1920; 192??34 i 1952?54) Drohiczyn (od 1934) Dubia?yn (do 1934) Dubicze Cerkiewne (1952?53 → ) Grodzisk (do 1952 → ) Hajnowka (1929?30 i 1934?53) Holonki (1952?54) K?ty (do 1934) Klejniki (1952?53 → ) Kleszczele (do 1953 → ) Klukowicze (1945?52 → ) Łosinka (do 1934 i 1952?53 → ) Łubin (Ko?cielny) (do 1934 i 1952?54) Masiewo ( ← 1922?39) Mielnik (1934?52 → ) Milejczyce (do 1952 → ) Narew (do 1953 → ) Narewka (1945?53 → ) Narojki (do 1934) Orla Pasynki (do 1934 i 1952?54) Policzna (1952?53 → ) Radziwiłłowka (do 1934) Rudka (do 1934 i od 1952) Ryboły (1952?54) Siemiatycze (do 1952) Skorzec (do 1934) Suchopol ( ← 1922?26 → ) ?nie?ki (1952?54) Topczewo (do 1934 i 1952?54) Widowo (1952?54) Wid?gowo (do 1934) Wyszki
Gromady (1954?72)	Andryjanki (1954?72) Augustowo (1954?68) Bielsk Podlaski (1969?72) Bo?ki (1954?72) Bra?sk (1969?72) Chraboły (1959?72) Domanowo (1954?72) Falki (1954?59) Gregorowce (1959?72) Ha?ki (1954?59) Hodyszewo (1954?68) Holonki (1954?72) Hołody (1959?68) Kalnica (1959?68) Kiersnowo (1954?59) Klichy (1954?59) Kotły (1954?59) Lubieszcze (1954?59) Łubin Ko?cielny (1954?72) Malesze (1954?59) Malinowo (1954?59) Mokre (1954?59) Moskiewce (1954?59) Mulawicze (1954?61) Nurzec (1954?68) Oleksin (1954?59) Olszewo (1954?59) Orla (1954?72) Parcewo (1954?59) Pasynki (1954?72) Paszkowszczyzna (1954?59) Pawły (1954?59) Pietrzykowo-Goł?bki (1954?59) Piliki (1959?72) Ploski (1954?59) Popławy (1959?68) Rudka (1954?72) Ryboły (1954?72) Strabla (1954?72) Szczyty-Dzi?ciołowo (1954?57) ?nie?ki (1954?72) ?wirydy (1954?59) Topczewo (1954?72) Wyszki (1954?72) Zubowo (1954?59)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de jure w 1950

Miasta	Hajnowka Kleszczele
Gminy miejskie	Hajnowka
Gminy miejsko-wiejskie	Kleszczele
Gminy wiejskie	Białowie?a Czeremcha Czy?e Dubicze Cerkiewne Hajnowka Narew Narewka

Miasto	Kleszczele
Cz??? miasta	Klebanka
Wsie	Biała Stra? Dasze Dobrowoda Gruzka Kuraszewo Piotrowszczyzna Pogreby Policzna Repczyce Saki Suchowolce Toporki Zaleszany ?uki
Cz??ci wsi	D?bniki Koło Konotopu Kolonia Gruzka Na Byczkowej Gorce Na Zagruszce Nowiny Polakowa Kolonia Rudawka Suchowolszczyzna Za Bagnem Za Ma?ciowszczyzn? Za Osmolan?
Przysiołki wsi	Rowy Sad
Kolonie	D?browa Ko?na