Lucjusz Kasjusz Dion Kokcejanus ( łac. Lucius Cassius Dio Cocceianus , grec. Δ?ων ? Κ?σσιο?; ur. 163 / 164 , zm. ok. 235 ) ? rzymski historyk pochodzenia greckiego oraz senator i dwukrotny konsul .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Kasjusz Dion urodził si? i wychował w Nicei w Bitynii . Jego przydomek (Kokcejanus) uwa?a si? obecnie za nieautentyczny, gdy? po?wiadczony jest dopiero w ?rodłach bizantyjskich. Dion zawsze wspominał swoje przywi?zanie do rodzinnego miasta, nazywaj?c je sw? ojczyzn? ^[1] . Jego ojcem był Marek Kasjusz Apronianus, rzymski senator, prokonsul oraz legat cesarski kolejno trzech prowincji: Licji-Pamfilii, Cylicji ^[2] (ok. 182?183) i Dalmacji ^[3] . Młody Dion zapewne towarzyszył ojcu w jego podro?ach słu?bowych, nabywaj?c dzi?ki temu niezb?dnego do?wiadczenia w sprawach administracji pa?stwowej. Jako młodzieniec odebrał wykształcenie retoryczne ? jego ?lady wida? w całym dziele historycznym Diona. W 180 był najprawdopodobniej wraz z ojcem w Rzymie, gdy? zdał naoczn? relacj? z przybycia cesarza Kommodusa do stolicy ^[4] .

Kwestorem i zarazem członkiem senatu rzymskiego został najprawdopodobniej w 188]?189. Za Pertynaksa otrzymał nominacj? na pretora ^[5] a za Septymiusza Sewera znalazł si? w?rod przyjacioł cesarza i członkow jego rady przybocznej ^[6] . W roku 205 lub 206 Kasjusz Dion został konsulem zast?pczym ( consul suffectus ). W charakterze amicus caesaris towarzyszył Karakalli w jego wyprawie przeciwko Partom (214?216). Gdy na krotki czas władz? obj?ł Makrynus , Dion został wyznaczony na kuratora ds. naprawy sytuacji wewn?trznej w miastach ( curator ad corrigendum statum civitatum ) Pergamonie i Smyrnie ^[7] i na tym stanowisku zatrzymał go Heliogabal . Do Pergamonu Dion dotarł zim? 218/219. Miasto to prowadziło ci?gł? rywalizacj? ze Smyrn? o tytuły i zaszczyty, na co Dion patrzył ze wzgard? ^[8] . Po zako?czeniu swej misji wrocił do rodzinnej Bitynii, gdzie zachorował na podagr? ^[9] . Nast?pnie został prokonsularnym namiestnikiem prowincji Africa ok. 223. Po wypełnieniu swej kadencji wrocił do Italii, lecz niemal natychmiast potem zarz?dzał prowincj? Dalmacj?, prawdopodobnie w 224?226, a potem Panoni? Gorn?, prawdopodobnie w 226?228. W 228 został wyznaczony na konsula zwyczajnego ( consul ordinarius ) na rok nast?pny. Jego koleg? na urz?dzie miał by? sam cesarz Aleksander Sewer .

Dion nale?ał do tych ludzi, ktorzy po reformach Aleksandra powa?nie wierzyli w umocnienie władzy cywilnej. Jednak nie obj?ł urz?du, gdy? z Panonii do Rzymu dotarły skargi na niego na zbytni? surowo?? w zachowaniu dyscypliny. To ?le usposobiło do niego kohorty pretorianow, ktore stanowiły gwardi? cesarsk?. Poza tym niedawne zabicie przez nich Ulpiana stało si? dla niego ostrze?eniem. Dla poprawienia atmosfery cesarz zgodził si? by Dion sp?dził pierwsze dwa miesi?ce konsulatu poza Rzymem. Po tym okresie prawdopodobnie tak?e nie podj?ł obowi?zkow konsula. Za zgod? cesarza wycofał si? z ?ycia publicznego, u?alaj?c si? na chorob? nog i wrocił do Nicei, gdzie sp?dził reszt? swojego ?ycia ^[10] . Zmarł przypuszczalnie ok. 235. Był prawdopodobnie ?onaty, gdy? takie samo imi? jak on nosi konsul z 291 i prefekt miasta z 296/297, ktory przypuszczalnie był wnukiem historyka.

Historia rzymska [ edytuj | edytuj kod ]

Kasjusz Dion był autorem Historii rzymskiej ( Romaike historia ), dzieła zawartego w 80 ksi?gach i obejmuj?cego czasy pa?stwa rzymskiego od Eneasza a? do 229 n.e. Dion pracował nad swym dziełem przez dwadzie?cia dwa lata. Pierwszych dziesi?? lat przypadło mu na gromadzeniu materiału historycznego, a kolejnych dwana?cie na jego literackie opracowanie. Ostatnich siedem ksi?g zostało opracowanych pobie?nie i wygl?da na dodatek. Tre?? dzieła Dion podzielił na trzy okresy według wiarygodno?ci ?rodeł. Pierwszy obejmował histori? epoki republika?skiej, kiedy władza znajdowała si? w r?kach obywatelii, fakty były własno?ci? publiczn? i opisywało je wielu ludzi. Okres drugi ci?gnie si? od panowania Augusta do ?mierci Marka Aureliusza. Jest to historia cesarstwa oparta na zakłamanej tradycji. Trzeci okres dotyczy czasow wspołczesnych, od panowania Kommodusa. Z 80 ksi?g do naszych czasow dochowały si?: w cało?ci ? ksi?gi 36-54 (68?10 p.n.e.), w skrotach ? ksi?gi 55-60 ( 9 p.n.e. - 46 n.e. ), we fragmentach ? ksi?gi 17, 79 i 80. Zachowały si? tak?e streszczenia, epitomai , ksi?g 1-21 (do 146 p.n.e.) autorstwa Jana Zonarasa z XII wieku i 36-80 piora Jana Ksifilinosa z XI wieku oraz inne pomniejsze wyci?gi i fragmenty, zwłaszcza w pismach Konstantyna VII Porfirogenety , cesarza bizantyjskiego z X wieku . W Historii rzymskiej ^[11] , Kasjusz Dion potwierdza swoje autorstwo tak?e dwoch innych pism: niewielkich rozmiarow dziełka przedstawiaj?cego walki o władz? przed wst?pieniem na tron cesarski Septymiusza Sewera oraz rownie niewielkich rozmiarow dziełka Znaki widziane w podro?y , ktore miały legitymizowa? władz? Sewera. Ksi?ga Suda mowi tak?e, ?e był autorem ?ycia Arriana filozofa . Kasjusz Dion był historykiem do?? solidnym, wzoruj?cym si? na Tukidydesie i Polibiuszu . Pisz?c o czasach sobie wspołczesnych korzystał ze swego bogatego do?wiadczenia politycznego. Na nim ko?czy si? w literaturze antycznej opracowanie pełnych dziejow Rzymu.

?yj?cy w IX wieku patriarcha Konstantynopola Focjusz , w swoim dziele Biblioteka , o Kasjuszu Dionie podawał m.in. nast?puj?c? informacj?: Styl jego dzieła jest wspaniały, skłania si? ku gornolotno?ci, gdy pisarz wypowiada my?li rowne wielkim wydarzeniom. J?zyk jest pełen starych zwrotow składniowych i słow dobranych w ich wielko?ci odpowiadaj?cej wielko?ci tematu. Okresy retoryczne s? poprzecinane nawiasami; autor stosuje w nich wła?ciwie dobrane inwersje. Rytmu i pauz, mimo ?e s? starannie i jasno opracowane, nie wyczuwa si? w czasie czytania po raz pierwszy. W mowach jest znakomity, na?laduje Tukidydesa, mo?e z wyj?tkiem tego, ?e bardziej d??y do jasno?ci. Poza tym Tukidydes stanowi dla niego, by tak rzec, kanon. ^[12]

Polskie przekłady [ edytuj | edytuj kod ]

• Kasjusz Dion Kokcejan, Historia rzymska , tom 1, przeł. i oprac. Władysław Madyda; wst?pem historycznym opatrzyła Iza Bie?u?ska-Małowist , Wrocław 1967
• Kasjusz Dion, Historia rzymska : ksi?gi 41-50; wst?pem poprzedził, przeł. i komentarzami opatrzył Ireneusz Ptaszek, Krakow 2008
• Kasjusz Dion, Mowa Mecenasa (Historia rzymska LII 14-40) ; przekład i komentarz M. Stuligrosz i P. Sawi?ski, Fontes Historiae Antiquae V, Pozna? 2004
• Kasjusz Dion, Ksi?gi Flawijskie (Historia rzymska LXV-LXVII) ; przekład Marta Ka?mierczak i Dorota Latanowicz-Domecka, wst?p i komentarz Leszek Mrozewicz, Fontes Historiae Antiquae XIX, Pozna? 2011
• Kasjusz Dion, Historia rzymska: ksi?gi seweria?skie (LXXIII-LXXX) ; wst?p, przekład i komentarz Kamil Biały, Uniwersytet Szczeci?ski, Szczecin 2017
• Ksi?ga 53, 12-13 oraz 17-18 w: Publiczne prawo rzymskie , Jan Zabłocki i Anna Tarwacka, Warszawa 2005

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Kazimierz Lepszy (red.): Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia . Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968. brak strony w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz kolekcj? cytatow Kasjusza Diona w Wikicytatach

• Cassius Dio Cocceianus, Historiae Romanae ( gr. )
• Cassius Dio: Roman History ( ang. )
• Dion Cassius, Histoire Romaine ( fr. )
• Kasjusz Dion Kokcejan, Historia rzymska (scribd) ( pol. )
• Кассий Дион Коккейан, Римская история ( ros. )