Karmaci

Karmaci ? jeden z pr?dow ismailizmu , uznaj?cego Ismaila Ibn D?afara za siodmego i ostatniego imama szyickiego . Nazwa wzi?ła si? prawdopodobnie od słowa aramejskiego ‘karmat’, znacz?cego ‘tajemny nauczyciel’. Ruch zacz?ł działa? w południowym Iraku, gdzie aramejski był nadal w powszechnym u?yciu ^[1]. Karmaci okre?lani s? czasem jako ' bolszewicy islamu', poniewa? głosili rowno?? wszystkich stanow i kast, czym zdobyli szerokie poparcie w?rod najbiedniejszej cz??ci społecze?stwa ^[2]. Ruch karmatow zapocz?tkował Abd Allah Ibn Majmun al-Kaddah, syn okulisty (arab. ‘kaddah’) z Chuzistanu, wtajemniczony przez ojca w wiedz? ezoteryczn?. Do realizacji swoich celow politycznych imam Abd Allah zorganizował rozległ? sie? konspiracyjn?. Zdaniem Bielawskiego karmatyzm starał si? zadowoli? ka?d? grup? opozycyjn? w kalifacie: ?dla szyitow był to spisek szyicki przeciw sunnitom, dla charyd?ytow przyjmował zabarwienie demokracji społecznej, dla perskich nacjonalistow był to spisek antyarabski, dla wolnomy?licieli ? obietnica zupełnego liberalizmu” ^[3]. W?rod adeptow podwa?ano wiar? w islam sunnicki na rzecz ?lepego posłusze?stwa wobec imama, podczas gdy sam imam był sceptykiem w sprawach religii ^[4].

Hamdan Karmat i karmacki ?pseudo-Mahdi” [ edytuj | edytuj kod ]

Idee karmatow usiłował jako pierwszy wcieli? w ?ycie chłop iracki Hamdan, zwany Karmatem ^[5], ucze? imama Abd Allada Ibn Majmuna. Około 890 Hamdan Karmat zbudował dla przywodcow sekty siedzib?, zwan? Dar al-Hid?ra, koło Al-Kufy . W 900 Zikrawajh ad-Dindani, jeden z przywodcow ruchu, podburzył przeciw władzom w Bagdadzie szczep arabski Ulajs, koczuj?cy na Pustyni Syryjskiej. Celem ruchu karmatow było obalenie kalifatu abbasydzkiego. Jeden z synow Zikrawajha, Al-Husajn o przydomku Sahib al-Chal (arab. ‘człowiek z pieprzykiem’) albo Sahib asz-Szama (arab. ‘człowiek ze znamieniem’), nadał sobie imi? Ahmad oraz tytuły Al-Mahdi i amir al-muminin (arab. ‘ksi??? wiernych’), sugeruj?ce wyra?nie, ?e zamierza przej?? władz? po obaleniu kalifatu Abbasydow.

Pojawienie si? Fatymidow [ edytuj | edytuj kod ]

Działalno?? karmatow wyprzedziła nieznacznie pojawienie si? innej sekty ismailickiej, jeszcze bardziej od niej aktywnej, Ubajdytow, zwanych rownie? Fatymidami ^[6]. Oni rownie? mieli swojego mahdiego ^[7], a w 928?929 przyj?li tytuł kalifacki.

Ka?? ?pseudo-Mahdiego” [ edytuj | edytuj kod ]

Ruch karmatow obj?ł swoj? działalno?ci? wywrotow? południe Iraku, Syri?, Połwysep Arabski, a nawet cz??? Iranu i Azji ?rodkowej. Tu jednak stan?ła im w sposob zdecydowany na drodze dynastia Samanidow. Po ?mierci kalifa Al-Mutadida ( 892 ? 902 ) władz? obj?ł jego syn, Al-Muktafi ( 902 ? 908 ). W bitwie pod Ham? w 903 wojska rz?dowe rozbiły oddziały dowodzone przez samego ?Człowieka ze znamieniem” ? pseudo- Mahdiego ? i wzi?ły go do niewoli. Stracono go wraz z przeszło 300 innymi je?cami w Bagdadzie, kalecz?c uprzednio haniebnie, a jego ciało wystawiono na widok publiczny przy jednej z bram miejskich ^[8].

Abu Tahir al-D?annabi [ edytuj | edytuj kod ]

Ruch karmatow odrodził si? z odłamu, ktory zało?ył niejaki Abu Said al-D?annabi , z D?annaba w prowincji Faris, misjonarz karmacki w południowym Iranie, a od około 900 przywodca aktywnie działaj?cy na terenie Połwyspu Arabskiego oraz na południu Iraku. Ten odłam karmatow zało?ył sw? baz? w Al-Bahrajnie , wyspie na wodach Zatoki Perskiej. Po jego zabojstwie najbardziej wpływow? postaci? w ruchu stał si? jeden z jego licznych synow, Abu Tahir Sulajman al-D?annabi ? postrach sunnitow irackich. Najbardziej zuchwałymi aktami z jego strony była napa?? na pielgrzymow wracaj?cych z Mekki w 924 i uprowadzenie emira hamdanidzkiego Abu al-Hajd?y Abd Allaha Ibn Hamdana (zwolniono go po?niej po wydaniu karmatom spornych terytoriow) ^[9], zuchwałe natarcie na Bagdad w 928 znad rzeki Zab, około 15 km od stolicy kalifatu, ktore udało si? odeprze? armii pod wodz? Munisa al-Muzaffara ^[10], oraz najazd na Mekk? w 930 , ze zbezczeszczeniem haramu mekka?skiego, wymordowaniem ponad 1700 pielgrzymow, złupieniem Al-Kaby i słynnego czarnego kamienia. Nawet imam fatymidzki, Ubajd Allah al-Mahdi , pot?pił ten ostatni wyczyn Abu Tahira ^[10]. Odt?d wspołpraca karmatow z Fatymidami ustała.

W 930 roku karmaci z Bahrajnu zdobyli Mekk? i wywie?li Czarny Kamie? (zwrocili go dopiero w 950 lub 951 ). Zanikn?li prawdopodobnie pod koniec XI wieku .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Hauzi?ski J.: Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, Warszawa-Krakow 1993, s. 216
↑ Praca zbiorowa: Historia powszechna Tom 7 Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu. Karol Wielki . T. 7. Mediaset Group SA, 2007, s. 330. ISBN 978-84-9819-814-0 .
↑ Bielawski J.: Islam, religia pa?stwa i prawa, Warszawa 1973, s. 112
↑ ibid.
↑ Hauzi?ski J.: op. cit., s.216 i nn.
↑ Hauzi?ski J.: op. cit., s. 230 i nn.; Sourdel J. i D.: Cywilizacja islamu, Warszawa 1980, s. 91 i nn.
↑ Hauzi?ski J.: op. cit., s. 231
↑ Sourdel J. i D.: op. cit., s. 351; Mez A.: Renesans islamu, Warszawa 1980, s. 349
↑ Hauzi?ski J.: op. cit., s. 236
↑ ^a ^b Hauzi?ski J.: op. cit., s. 237

[1] Hauzi?ski J.: Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, Warszawa-Krakow 1993, s. 216

[2] Praca zbiorowa: Historia powszechna Tom 7 Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu. Karol Wielki . T. 7. Mediaset Group SA, 2007, s. 330. ISBN 978-84-9819-814-0 .

[3] Bielawski J.: Islam, religia pa?stwa i prawa, Warszawa 1973, s. 112

[4] .

[5] Hauzi?ski J.: op. cit., s.216 i nn.

[6] Hauzi?ski J.: op. cit., s. 230 i nn.; Sourdel J. i D.: Cywilizacja islamu, Warszawa 1980, s. 91 i nn.

[7] Hauzi?ski J.: op. cit., s. 231

[8] Sourdel J. i D.: op. cit., s. 351; Mez A.: Renesans islamu, Warszawa 1980, s. 349

[9] Hauzi?ski J.: op. cit., s. 236

[autonazwa1-10] Hauzi?ski J.: op. cit., s. 237

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]