Kaplica Matki Boskiej Bolesnej w
Wolanach
Kaplica
(
łac.
cappa
zdrobniale
capella
kapliczka) ? niewielka
chrze?cija?ska
budowla sakralna, wolnostoj?ca lub poł?czona z wi?kszym obiektem
architektonicznym
; wydzielone pomieszczenie z
ołtarzem
lub boczna cz???
ko?cioła
tworz?ca odr?bn? cało??, w ktorej znajduje si? ołtarz.
Pierwsza kaplica i pochodzenie jej nazwy
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Kaplice wzi?ły sw? nazw? od małego drewnianego ko?cioła w
Tours
zwanego Capella, a to od zło?onego tam płaszcza
?w. Marcina
(z łac.
cappe
, po fr.
chape
)
[1]
. Ko?cioł ten wzniosł w 1. połowie V wieku w Tours nad grobem ?w. Marcina jego ucze? i nast?pca, biskup
?wi?ty Brykcjusz
(zm. ok. 444). Ko?cioł-Capella był celem licznych pielgrzymek i w r. 470 został rozbudowany do bazyliki przez kolejnego biskupa Tours
Perpetuusa
[2]
. Krol
Chlodwig I
po przyj?ciu chrztu w r. 496, uczynił płaszcz ?w. Marcina relikwi? krolestwa i zabierał ze sob? na wszystkie wyprawy wojenne; w czasie pokoju płaszcz był składany w izbie zwanej Chapelle w pałacu krola w Pary?u pod opiek? kapelana
[1]
. Spopularyzowanie tej nazwy wi??e si? w pewnej mierze z wykupem z Wenecji relikwii Chrystusowych w 1239 r. przez
Ludwika IX ?wi?tego
i wybudowaniem w latach 1241?48 na ich potrzeby w
Pary?u
?wi?tyni nazwanej
Sainte-Chapelle
, w ktorej przechowywano te? płaszcz ?w. Marcina. Wowczas płaszcz ponownie przes?dził o nazwaniu ?wi?tyni
chapelle
? kaplic?.
Do j?zyka polskiego słowo kaplica zostało zapo?yczone nie bezpo?rednio ze ?redniowiecznej łaciny, ale poprzez staroczeskie
kaplic?
[3]
. Sama kaplica dała pocz?tek tak?e innym słowom: kapelan
[1]
(bezpo?rednio z łaci?skiego
capellanus
[4]
) i kapłan (z łaci?skiego
capellanus
, poprzez czeskie
kaplan
[3]
, a tak?e kapela
[4]
i kapelmistrz (poprzez niemieckie Kapellmeister
[4]
).
W czasach
wczesnego chrze?cija?stwa
kaplice miały dwa poziomy: dolny, w ktorym przechowywano
relikwie
, oraz gorny, przeznaczony na
modlitw?
. Kaplice zwi?zane s? z
budownictwem
sakralnym ka?dej
cywilizacji
. Wznoszono je w czasach poga?skich, w
staro?ytnej Grecji
i w
Rzymie
(np.
aedicula
) i w ro?nych
wyznaniach
.
Ze wzgl?du na przeznaczenie i pełnione funkcje, w obrz?dku
rzymskokatolickim
rozro?nia si? kaplice: ko?cielne,
klasztorne
, prywatne (np. pałacowe),
szpitalne
, szkolne,
cmentarne
, grobowe (mauzolea) oraz
kalwaryjne
.
Do najbardziej znanych w historii
polskiej
kaplic nale??:
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu
, kaplica
Naj?wi?tszej Marii Panny
na
Jasnej Gorze
,
Ostra Brama w Wilnie
,
Kaplica Krolewska w Gda?sku
,
Kaplica Boimow
we Lwowie.
Kapliczk?
nazywa si? te? przydro?ne budowle zwi?zane najcz??ciej z tworczo?ci? ludow?.
- ↑
a
b
c
Jan Wierusz Kowalski
,
?wiat mnichow i zakonow
, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 132
- ↑
Bazylik? w wi?kszo?ci zniszczyli hugenoci w 1562 r., w tym miejscu stoi w Tours od r. 1900 nowa bazylika.
- ↑
a
b
Słownik wyrazow obcych PWN
, red.
Jan Tokarski
, Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 339.
- ↑
a
b
c
Słownik wyrazow obcych PWN
, red. Jan Tokarski, Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 337.