Kanonik

Kanonik ( łac. canonicus ) ? wczesno?redniowieczna nazwa duchownych , ?yj?cych według reguł kanonicznych przy ko?ciołach biskupich ( katedrach ) lub kolegiatach ; wspołcze?nie ? tytuł kapłanow uhonorowanych za szczegolne zasługi dla ko?cioła lokalnego , zobowi?zanych do sprawowania okre?lonych obrz?dow liturgicznych wraz z innymi kanonikami lub miejscowym biskupem ^[1].

Dawniej od kanonikow nie wymagano posiadania ?wi?ce? , lecz jedynie tonsury (tzw. kanonicy ??wieccy” ).

Kanonicy tworz? kapituły katedralne oraz kolegiackie. Zasadniczo dziel? si? na:

kanonikow gremialnych (inaczej rzeczywistych, czyli tytularnych)
kanonikow ponadliczbowych (bez prebendy )
kanonikow honorowych ^[2].

Stroj [ edytuj | edytuj kod ]

Prawo kanoniczne od 1972 roku odebrało kanonikom nast?puj?ce przywileje dotycz?ce stroju chorowego , dotychczas niekiedy stosowane ^[3]: mantolet , pas z fr?dzlami , czerwone skarpety, buty z klamrami, fioletowe ferraiolone , rokieta , mitra , pastorał , pier?cie? i pektorał . Ponadto zabroniony jest fioletowy mucet , chyba ?e kanonik jest biskupem ? nieb?d?cy nimi kanonicy maj? nosi? mucety czarne lub szare z fioletowymi obszyciami. Stroj chorowy kanonika według prawa kanonicznego okre?lony jest tylko jako kom?a nało?ona na sutann? wła?ciw? jego randze (zupełnie czarna dla prezbitera bez dodatkowych godno?ci, czarna z fioletowymi obszyciami i guzikami dla Kapelana Jego ?wi?tobliwo?ci itd.) oraz czarny lub popielaty mucet z fioletowymi obszyciami ^[4]. Prawo kanoniczne nie wspomina o kolorze pomponu przy birecie , a z CLPB ^[4] mo?na wnioskowa?, ?e jest on koloru przysługuj?cego randze kapłana (fioletowy dla Kapelanow Jego ?wi?tobliwo?ci itd.). W praktyce wiele kapituł kanonickich utrzymało jednak własne zasady co do stroju chorowego kanonikow stanowi?ce nadu?ycia i niekiedy stoj?ce w sprzeczno?ci z ceremoniałem (powszechnie stosowane s? na przykład wyra?nie zabronione fioletowy mucet i rokieta). Wiele kapituł kanonickich kontynuuje tradycj? własnego ustalania strojow chorowych kanonikow, co prowadzi niekiedy do wyra?nych mi?dzy nimi ro?nic. Wyj?tek stanowi? kapituły z indultem papieskim.

Powszechnie kojarzona z kanonikami sutanna Kapelana Honorowego Jego ?wi?tobliwo?ci (z fioletowymi guzikami, obszyciami i pasem) oraz biret z fioletowym pomponem nale?? do elementow przewidzianych w statutach konkretnych kapituł, nie s? za? ani nieodzownymi ani obowi?zkowymi elementami stroju kanonika patrz?c pod k?tem prawa kanonicznego. W przypadku, gdy dana kapituła nie miałaby w swym statucie okre?lonych przywilejow co do stroju chorowego, kanonik b?d?cy prezbiterem bez dodatkowych godno?ci nosiłby całkowicie czarn? sutann?, czarny biret z czarnym pomponem, kom??, czarny lub szary mucet obszyty fioletowym sznurkiem oraz dystynktorium kapituły. Kanonikami gremialnymi i honorowymi mog? by? jednak rownie? prezbiterzy z godno?ciami papieskimi (kapelani Jego ?wi?tobliwo?ci, prałaci honorowi Jego ?wi?tobliwo?ci, protonotariusze apostolscy nadliczbowi). Wowczas wa?niejszy jest stroj kanonika, jednak?e wył?cznie przy czynno?ciach liturgicznych pełnionych w obr?bie obowi?zkow kanonickich na terenie kapituły; poza jej terenem stroj chorowy kanonika bez dodatkowych godno?ci nie ro?ni si? od stroju zwykłego prezbitera i składa z czarnego biretu oraz kom?y. Analogicznie, kapłani z godno?ciami papieskimi w liturgii poza obr?bem kapituły ubieraj? stroj chorowy wła?ciwy dla swojej godno?ci, bez elementow stroju kanonika (mucetu, dystynktorium oraz ewentualnego biretu z kolorowym pomponem). Kanonikom honorowym danej kapituły przysługuj? te same przywileje dotycz?ce stroju, co kanonikom gremialnym, na takich samych zasadach.

W stroju na uroczyste okazje niezwi?zane z liturgi? kanonicy w praktyce cz?sto przywdziewaj? sutann? z fioletowymi guzikami oraz obszyciami przepasan? fioletowym pasem nadane im przepisami kapituły, przez co odpowiadaj? strojem Kapelanom Honorowym Jego ?wi?tobliwo?ci .

Do dodatkowych przywilejow wzgl?dem stroju nadawanych przez biskupa diecezjalnego (cz?sto wraz z tytułem kanonika honorowego) nale??:

E.C. ? Expositorium Canonicale ? nosz?cy purpurowe podbicie kom?y oraz pompon purpurowy w birecie;
R.M. ? Rochettum et Mantolettum ? posiadaj?cy przywilej noszenia rokiety i mantoletu


Przykłady strojow chorowych ro?nych kapituł kanonikow, od lewej: stroj z rodzajowym mucetem przewidzianym w prawie kanonicznym, fioletowe akcenty przy birecie i sutannie wzi?te ze statutu kapituły stroj kapituły kolegiackiej przy bazylice ?w. Heleny w Birkirkarze na Malcie stroj kapituły przy Konkatedrze ?w. Stanisława Biskupa w Ostrowie Wielkopolskim oraz kapituły przy Archikatedrze ?w. Stanisława Kostki w Łodzi ^{[ potrzebny przypis ]} stroj kapituły kolegiackiej pw. Bo?ego Ciała w Jarosławiu , rownie? stroj malta?skiej kapituły katedralnej w dni powszednie stroj malta?skiej kapituły katedralnej w dni ?wi?te

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? kategori?: Polscy kanonicy .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Gerald O’Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ, przekład Ks. Jan O?og SJ, Barbara ?ak: Leksykon poj?? teologicznych i ko?cielnych . [dost?p 2009-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 marca 2009)].
↑ Encyklopedia Katolicka, t. 8 . Lublin: Tow. Naukowe Katol. Uniw. Lub., 2000, s. 599?600.
↑ Per Instructionem [online], www.shetlersites.com [dost?p 2017-06-12] .
↑ ^a ^b Cæremoniale Episcoporum [online], www.shetlersites.com [dost?p 2017-06-12] .

[1] Gerald O’Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ, przekład Ks. Jan O?og SJ, Barbara ?ak: Leksykon poj?? teologicznych i ko?cielnych . [dost?p 2009-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 marca 2009)].

[2] Encyklopedia Katolicka, t. 8 . Lublin: Tow. Naukowe Katol. Uniw. Lub., 2000, s. 599?600.

[3] Per Instructionem [online], www.shetlersites.com [dost?p 2017-06-12] .

[:0-4] Cæremoniale Episcoporum [online], www.shetlersites.com [dost?p 2017-06-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]