한국   대만   중국   일본 
Kanon Ptolemeusza ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Kanon Ptolemeusza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
XVI-wieczna rycina przedstawiaj?ca Ptolemeusza prowadzonego przez Urani? , muz? astronomii; Gregor Reisch, Margarita Philosophica (1508)

Kanon Ptolemeusza , zwany te? Kanonem krolow ? lista wymieniaj?ca w porz?dku chronologicznym imiona i długo?? panowania władcow Babilonii i Egiptu u?ywana przez astronoma Ptolemeusza z Aleksandrii (II w. n.e.) do datowania zjawisk astronomicznych. Jedno z wa?niejszych ?rodeł w badaniach nad chronologi? staro?ytnego Bliskiego Wschodu [1] .

Kanon Ptolemeusza jest w zasadzie kompilacj? dwoch list. Pierwsza z nich, powstała w oparciu o informacje pochodz?ce ze ?rodeł babilo?skich, zawiera imiona i długo?? panowania babilo?skich, asyryjskich i perskich władcow rz?dz?cych Babiloni? (od wst?pienia na tron babilo?ski Nabu-nasira w 747 r. p.n.e. do utraty kontroli nad Egiptem przez Dariusza III w 332 r. p.n.e.). Do listy tej greccy astronomowie w Aleksandrii dodali drug?, ktora obejmowała macedo?skich i ptolemejskich władcow rz?dz?cych Egiptem (od zdobycia Egiptu przez Aleksandra Macedo?skiego w 332 r. p.n.e. do ?mierci Kleopatry VII w 30 r. p.n.e.); niektore kopie zawieraj? tak?e list? cesarzy rzymskich (do czasow Antoninusa Piusa ) [2] .

Długo?? panowania ka?dego władcy Ptolemeusz podawał w latach według kalendarza egipskiego . W stosowanym przez niego systemie pocz?tek rz?dow ka?dego władcy przypadał zawsze w pierwszy dzie? egipskiego roku (1 dzie? miesi?ca tot ). Poniewa? rok egipski liczył 365 dni, dzie? Nowego Roku z upływem lat ci?gle si? przesuwał. I tak np. w 747 r. p.n.e. (pocz?tek rz?dow Nabu-nasira) pocz?tek egipskiego roku wypadł na dzie? 27 lutego, w 604 r. p.n.e. (pocz?tek rz?dow Nabuchodonozora II) na dzie? 21 stycznia, a w 486 r. p.n.e. (pocz?tek rz?dow Kserksesa) na dzie? 23 grudnia [3] . Je?eli władca zmarł w danym roku, rok ten z reguły w cało?ci przypisywany był temu władcy, a rz?dy jego nast?pcy liczono dopiero od pocz?tku nowego roku. Je?eli rz?dy władcy trwały krocej ni? rok, był on pomijany [1] .

Kanon Ptolemeusza uwa?any jest przez historykow za warto?ciowe ?rodło do badania chronologii staro?ytnego Bliskiego Wschodu, a jego zasadnicz? historyczn? dokładno?? potwierdziły inne staro?ytne ?rodła, takie jak Urucka lista krolow , mezopotamskie teksty astronomiczne czy teksty egipskie [1] .

Władcy babilo?scy, asyryjscy i perscy rz?dz?cy Babiloni? (747?332 p.n.e.) [ edytuj | edytuj kod ]

imi? władcy długo?? panowania w Kanonie Ptolemeusza [1] datowanie
w Kanonie Ptolemeusza [1] u?ywane wspołcze?nie [1] w oparciu o Kanon Ptolemeusza [1] stosowane wspołcze?nie [4]
Nabonassaros Nabu-nasir 14 27 lutego 747 ? 22 lutego 733 p.n.e. 747?734 p.n.e.
Nadios Nabu-nadin-zeri 2 23 lutego 733 ? 21 lutego 731 p.n.e. 733?732 p.n.e.
Chinzer i Poros Nabu-mukin-zeri i Tiglat-Pileser III 5 22 lutego 731 ? 20 lutego 726 p.n.e. 731?727 p.n.e. [a]
Iloulaios Salmanasar V 5 21 lutego 726 ? 19 lutego 721 p.n.e. 726?722 p.n.e. [b]
Mardokempados Marduk-apla-iddina II 12 20 lutego 721 ? 16 lutego 709 p.n.e. 721?710 p.n.e.
Arkeanos Sargon II 6 17 lutego 709 ? 14 lutego 704 p.n.e. 709?705 p.n.e. [c]
bezkrolewie [d] ( Sennacheryb ) 2 15 lutego 704 ? 14 lutego 702 p.n.e. 704?703 p.n.e. [e]
Bilibos Bel-ibni 3 15 lutego 702 ? 13 lutego 699 p.n.e. 702?700 p.n.e. [f]
Aparanadios Aszur-nadin-szumi 6 14 lutego 699 ? 12 lutego 693 p.n.e. 699?694 p.n.e.
Rhegebelos Nergal-uszezib 1 13 lutego 693 ? 11 lutego 692 p.n.e. 693 p.n.e.
Mesesimordakos Muszezib-Marduk 4 12 lutego 692 ? 10 lutego 688 p.n.e. 692?689 p.n.e.
bezkrolewie [d] ( Sennacheryb ) 8 11 lutego 688 ? 8 lutego 680 p.n.e. 688?681 p.n.e. [g]
Asaradinos Asarhaddon 13 9 lutego 680 ? 5 lutego 667 p.n.e. 680?669 p.n.e.
Saosdouchinos Szamasz-szuma-ukin 20 6 lutego 667 ? 31 stycznia 647 p.n.e. 667?648 p.n.e.
Kineladanos Kandalanu 22 1 lutego 647 ? 26 stycznia 625 p.n.e. 647?627 p.n.e.
Nabopolassaros Nabopolassar 21 27 stycznia 625 ? 20 stycznia 604 p.n.e. 626?605 p.n.e.
Nabokolassaros Nabuchodonozor II 43 21 stycznia 604 ? 10 stycznia 561 p.n.e. 604?562 p.n.e.
Illoaroudamos Amel-Marduk 2 11 stycznia 561 ? 9 stycznia 559 p.n.e. 561?560 p.n.e.
Nerigasolassaros Neriglissar 4 10 stycznia 559 ? 8 stycznia 555 p.n.e. 559?556 p.n.e.
Nabonadios Nabonid 17 9 stycznia 555 ? 4 stycznia 538 p.n.e. 555?539 p.n.e.
Kyros Cyrus II Wielki 9 5 stycznia 538 ? 2 stycznia 529 p.n.e. 539?530 p.n.e. [h]
Kambysos Kambyzes II 8 3 stycznia 529 ? 31 grudnia 522 p.n.e. 530?523 p.n.e.
Dareios Dariusz I Wielki 36 1 stycznia 521 ? 22 grudnia 486 p.n.e. 522?486 p.n.e.
Xerxes Kserkses I 21 23 grudnia 486 ? 16 grudnia 465 p.n.e. 485?465 p.n.e.
Artaxerxes Artakserkses I 41 17 grudnia 465 ? 7 grudnia 424 p.n.e. 464?424 p.n.e.
Dareios Dariusz II 19 8 grudnia 424 ? 1 grudnia 405 p.n.e. 423?405 p.n.e.
Artaxerxes Artakserkses II 46 2 grudnia 405 ? 20 listopada 359 p.n.e. 404?359 p.n.e.
Ochos Artakserkses III 21 21 listopada 359 ? 15 listopada 338 p.n.e. 358?338 p.n.e.
Arogos Arses 2 16 listopada 338 ? 14 listopada 336 p.n.e. 337?336 p.n.e.
Dareios Dariusz III 4 15 listopada 336 ? 13 listopada 332 p.n.e. 335?330 p.n.e. [i]

Władcy macedo?scy i ptolemejscy rz?dz?cy Egiptem (332?30 p.n.e.) [ edytuj | edytuj kod ]

imi? władcy długo?? panowania w Kanonie Ptolemeusza [1] datowanie
w Kanonie Ptolemeusza [1] u?ywane wspołcze?nie [1] w oparciu o Kanon Ptolemeusza [1] stosowane wspołcze?nie [5]
Alexandros Aleksander Macedo?ski 8 14 listopada 332 ? 11 listopada 324 p.n.e. 332?323 p.n.e. [j]
Philippos Filip III Arridajos 7 12 listopada 324 ? 9 listopada 317 p.n.e. 323?317 p.n.e.
Alexandros Aleksander IV 12 10 listopada 317 ? 6 listopada 305 p.n.e. 317?310 p.n.e. [k]
Ptolemaios Ptolemeusz I Soter 20 7 listopada 305 ? 1 listopada 285 p.n.e. 305?285 p.n.e. [l]
Philadelphos Ptolemeusz II Filadelfos 38 2 listopada 285 ? 23 pa?dziernika 247 p.n.e. 285?246 p.n.e.
Euergetes Ptolemeusz III Euergetes 25 24 pa?dziernika 247 ? 17 pa?dziernika 222 p.n.e. 246?221 p.n.e.
Philopator Ptolemeusz IV Filopator 17 18 pa?dziernika 222 ? 12 pa?dziernika 205 p.n.e. 221?205 p.n.e.
Epiphanes Ptolemeusz V Epifanes 24 13 pa?dziernika 205 ? 6 pa?dziernika 180 p.n.e. 205?180 p.n.e.
Philometor Ptolemeusz VI Filometor 35 7 pa?dziernika 180 ? 28 wrze?nia 146 p.n.e. 180?145 p.n.e.
Euergetes Ptolemeusz VIII Euergetes 29 29 wrze?nia 146 ? 20 wrze?nia 117 p.n.e. 170?116 p.n.e. [m]
Soter Ptolemeusz IX Soter 36 21 wrze?nia 117 ? 11 wrze?nia 81 p.n.e. 116?107 p.n.e., 88?80 p.n.e. [n]
Dionysos Neos Ptolemeusz XII Neos Dionizos 29 12 wrze?nia 81 ? 4 wrze?nia 52 p.n.e. 80?51 p.n.e.
Kleopatra Kleopatra VII 22 5 wrze?nia 52 ? 30 wrze?nia 30 p.n.e. 51?30 p.n.e.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Nabu-mukin-zeri sprawował władz? nad Babiloni? w latach 731?729 p.n.e. Pokonał go asyryjski krol Tiglat-Pileser III, ktory przej?ł kontrol? nad Babiloni? i rz?dził ni? w latach 729?727 p.n.e. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 330?332.
  2. ↑ Przez cały okres pi?cioletnich rz?dow asyryjskiego krola Salmanasara V Babilonia znajdowała si? pod jego kontrol?. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 332.
  3. ↑ W 710 r. p.n.e. asyryjskiemu krolowi Sargonowi II udało si? pokona? babilo?skiego krola Marduk-apla-iddin? II i tym samym Babilonia z powrotem znalazła si? w asyryjskich r?kach. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 332.
  4. ↑ a b Sennacheryb, jako ten, ktory zniszczył Babilon, nie został tu uznany za władc? babilo?skiego. Ptolemy's Canon [online], Livius.org [dost?p 2014-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2006-06-22] ( ang. ) .
  5. ↑ Sennacheryb w chwili obj?cia tronu asyryjskiego w 704 r. p.n.e. stał si? rownie? władc? Babilonii, podbitej przez jego ojca Sargona II. W 703 r. p.n.e. wybuchła tam rebelia Marduk-apla-iddiny II, ktor? Sennacherybowi udało si? krwawo stłumi?. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 332?333.
  6. ↑ Po stłumieniu rebelii Marduk-apla-iddiny II w Babilonii Sennacheryb osadził na tronie Babilonu Bel-ibniego, marionetkowego władc?, ktory rz?dził Babiloni? przez trzy kolejne lata. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 333.
  7. ↑ W 689 r. p.n.e. Sennacheryb wkroczył do Babilonii, pokonał Muszezib-Marduka i zdobył Babilon, pal?c i pl?druj?c to miasto. Do ko?ca jego panowania Babilonia pozostawała w r?kach asyryjskich. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 333.
  8. ↑ W 539 r. p.n.e. Cyrus najechał Babiloni? i pokonał jej władc? Nabonida. Babilonia wł?czona została do pa?stwa perskiego i a? do jego upadku pozostawała pod kontrol? władcow perskich. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 339?340, 364.
  9. ↑ Jako władca perski Dariusz III sprawował władz? przez sze?? lat, w latach 335?330 p.n.e. Podany w Kanonie Ptolemeusza czteroletni okres panowania tego władcy odnosi si? do jego rz?dow nad Egiptem, nad ktorym utracił kontrol? w 332 r. p.n.e., gdy Egipt zdobyty został przez Aleksandra Macedo?skiego. Od tego miejsca Kanon Ptolemeusza staje si? list? wymieniaj?c? władcow rz?dz?cych Egiptem. A. Ziołkowski, Historia powszechna. Staro?ytno?? , Warszawa 2011, s. 534?535; Ptolemy's Canon [online], Livius.org [dost?p 2014-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2006-06-22] ( ang. ) .
  10. ↑ Okres w ktorym Egipt znajdował si? pod kontrol? Aleksandra Macedo?skiego. N. Grimal, Dzieje staro?ytnego Egiptu , Warszawa 2006, s. 408.
  11. ↑ Aleksander IV panował do 310 r. p.n.e., ale krolem w Egipcie Ptolemeusz I Soter obwołał si? dopiero w 305 r. p.n.e. E. Wipszycka, B. Bravo, Historia staro?ytnych Grekow , t. III: Okres hellenistyczny , s. Warszawa 2010, s. 131?132.
  12. ↑ Ptolemeusz I oficjalnie przyj?ł tytuł krola Egiptu dopiero w 305 r. p.n.e. Zmarł w 282 r. p.n.e., ale przez trzy ostatnie lata jako koregent sprawował z nim władz? jego syn, Ptolemeusz II. E. Wipszycka, B. Bravo, Historia staro?ytnych Grekow , t. III: Okres hellenistyczny , s. Warszawa 2010, s. 279.
  13. ↑ Do 145 r. p.n.e. wspołrz?dził ze swym bratem Ptolemeuszem VI; w latach 165?145 p.n.e. po podziale pa?stwa nad Cyrenajk?. E. Wipszycka, B. Bravo, Historia staro?ytnych Grekow , t. III: Okres hellenistyczny , s. Warszawa 2010, s. 340, przyp. 1.
  14. ↑ Kanon Ptolemeusza nie wymienia Ptolemeusza X , panuj?cego w Egipcie w latach 107?188 p.n.e., w czasie gdy Ptolemeusz IX przebywał na wygnaniu. E. Wipszycka, B. Bravo, Historia staro?ytnych Grekow , t. III: Okres hellenistyczny , s. Warszawa 2010, s. 343, 739.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Ptolemy’s Canon . livius.org. [dost?p 2014-01-23]. ( ang. ) .
  2. ↑ Friedrich Karl Friedrich Karl Ginzel : Handbuch der Mathematischen und Technischen Chronologie . T. 1. Leipzig : 1906, s. 139. s. 139; J. Neuffer, ?Ptolemy’s Canon” debunked?
  3. ↑ Greek Chronicles (Astronomical Canon) . attalus.org. [dost?p 2014-01-23]. ( ang. ) .
  4. ↑ Wszystkie daty pochodz? z tablicy chronologicznej umieszczonej w: Joannes F., Historia Mezopotamii w I. tysi?cleciu przed Chrystusem , Wydawnictwo Pozna?skie, Pozna? 2007, s. 179?181.
  5. ↑ Wszystkie daty pochodz? z tablicy chronologicznej umieszczonej w: Shaw I., The Oxford History of Ancient Egypt , Oxford University Press, 2000, s. 487?488.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanon_Ptolemeusza&oldid=71058879 ”