Jan ?cinawski

Herb Piastow ?l?skich
Ksi??? głogowsko-?aga?ski (bez Głogowa) i ksi??? wielkopolski (razem z bra?mi: Henrykiem , Konradem , Bolesławem i Przemkiem )
Okres	od 1309 do 1312
Poprzednik	Henryk III głogowski
Nast?pca	podział ksi?stw mi?dzy braci
Ksi??? ?aga?ski (razem z Henrykiem i Przemkiem )
Okres	od 1312 do m. 1316 a 1317
Poprzednik	wspolne rz?dy braci w ksi?stwie głogowsko-?aga?skim
Nast?pca	podział ksi?stwa mi?dzy braci
Ksi??? pozna?ski (razem z Henrykiem i Przemkiem )
Okres	od 1312 do 1314
Poprzednik	wspolne rz?dy braci w Wielkopolsce
Nast?pca	Władysław I Łokietek
Ksi??? ?cinawski
Okres	od m. 1316 a 1317 do m. 1361 a 1364
Poprzednik	wspolne rz?dy braci w ksi?stwie ?aga?skim
Nast?pca	Henryk V ?elazny
Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie
Data urodzenia	m. 1296 a 1300
Data ?mierci	7 pa?dziernika m. 1361 a 1364
Miejsce spoczynku	opactwo Cystersow w Lubi??u
Ojciec	Henryk III głogowski
Matka	Matylda brunszwicka
?ona	Małgorzata
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan ?cinawski (ur. mi?dzy 1296 a 1300, zm. 7 pa?dziernika mi?dzy 1361 a 1364) ? ksi??? głogowsko-?aga?ski z dynastii Piastow . W latach 1312?1317 wspolnie z bra?mi Henrykiem IV Wiernym i Przemkiem wspołrz?dca nad ?aganiem i ?cinaw? , a w latach 1312?1314 tak?e w Poznaniu , od 1316 lub 1317 samodzielny ksi??? ?cinawski, od 1329 dziedziczny lennik czeski.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Jan był czwartym pod wzgl?dem starsze?stwa synem Henryka III głogowskiego i Matyldy brunszwickiej . Dat? jego narodzin ustala si? na lata mi?dzy 1296 a 1300 ^[1] . W chwili ?mierci ojca był jeszcze małoletni, w zwi?zku z czym znalazł si? pod opiek? matki i starszego brata Henryka .

29 lutego 1312 nast?pił pierwszy podział ksi?stwa, w wyniku ktorego Henryk , Jan i Przemko otrzymali zachodni? cz??? dziedzictwa z ?aganiem , ?cinaw? i Poznaniem . W przyszło?ci po ?mierci matki do dzielnicy braci miał by? doł?czony rownie? Głogow . Pozostał? cz??? dziedzictwa z Ole?nic? , Kaliszem i Gnieznem przej?li dwaj pozostali bracia ? Konrad i Bolesław . Okres wspolnych rz?dow ksi???t stał pod znakiem utraty Wielkopolski na rzecz Władysława Łokietka . W tym samym czasie Głogowczycy stracili rownie? cz??? terytoriow uzyskanych przez ojca od ksi???t legnickich .

Samodzielne rz?dy w wydzielonej przez Henryka IV dzielnicy obejmuj?cej ?cinaw?, Gor? i Lubin Jan obj?ł na przełomie 1316 i 1317.

Po usamodzielnieniu si? na przełomie 1316 i 1317 a przed 1324 ^[2] ksi??? Jan o?enił si? z Małgorzat? , cork? ksi?cia pomorskiego Bogusława IV i Małgorzaty rugijskiej. Mał?e?stwo, ktore zostało zawarte przed 29 lipca 1322 było bezdzietne ^[3] .

29 lipca 1326 zawarł z bra?mi Henrykiem IV i Przemkiem trojstronny układ o prze?ycie , w ktorym bezdzietni dotychczas Jan i Przemko zapewniali, ?e w wypadku bezpotomnej ?mierci jednego z nich pozostali bracia podziel? si? po połowie jego ziemiami z uwzgl?dnieniem praw wdowy.

W połowie lat 20. XIV w. w zwi?zku z wrogimi stosunkami z ksi???tami legnickimi zwi?zał si? na krotko przyjaznymi układami z Polsk?. W 1328 wsparł ksi?cia legnicko-brzeskiego Bolesława III Rozrzutnego w walce z Henrykiem VI wrocławskim . 29 kwietnia 1329, ulegaj?c naciskom krola czeskiego Jana Luksemburskiego , uznał si? we Wrocławiu jego lennikiem. W przeciwie?stwie do braci, ktorzy byli lojalni wobec Luksemburczyka, Jan ?cinawski nie uzyskał przy okazji hołdu lennego ?adnych przywilejow, jednak?e otrzymał prawo dziedziczenia ziem po braciach.

Na pocz?tku 1331 zmarł, prawdopodobnie otruty przez wasali, najmłodszy brat Jana ? Przemko głogowski. W my?l wcze?niejszych porozumie? połow? ksi?stwa (z wyj?tkiem Głogowa oraz kasztelanii głogowskiej i tarnowskiej , ktore jako opraw? wdowi? miała otrzyma? Konstancja ?widnicka ) miał dosta? Jan, podczas gdy druga miała przypa?? Henrykowi IV. Nieoczekiwanie jednak na przełomie wrze?nia i pa?dziernika 1331 w plany te wmieszał si? Jan Luksemburski, ktory korzystaj?c ze zgromadzonych na wypraw? z Polsk? oddziałow wojskowych zaj?ł sił? Głogow, zmusił Konstancj? do ucieczki, za? od Jana ?cinawskiego za sum? 2000 grzywien srebra odkupił nale?n? mu połow? ksi?stwa. Nast?pnie ksi??? ?cinawski wzi?ł udział w wyprawie Jana Luksemburczyka przeciwko Polsce i obl??eniu Poznania.

Sprzeda? Głogowa krolowi czeskiemu zaniepokoiła jego starszych braci Henryka IV Wiernego i Konrada I ole?nickiego. 25 lipca 1334 Jan został zobowi?zany przez nich, ?e nigdy wi?cej nie sprzeda dzier?onych przez siebie terytoriow bez ich zgody. Pomimo tego Jan, b?d?c w stałych kłopotach finansowych, probował dalej rozsprzedawa? swoje ksi?stwo. 29 stycznia 1336, podczas wizyty w Pradze , Jan zdecydował si? przekaza? po swojej ?mierci ?cinaw? Janowi Luksemburskiemu w zamian za do?ywotnie władanie w Głogowie. Tylko dzi?ki protestom braci układ ten ostatecznie nie wszedł w ?ycie. Bracia nie zdołali za to powstrzyma? Jana w zastawieniu Lubina Bolesławowi III Rozrzutnemu.

W celu unikni?cia dalszego rozprzedawania ojcowizny 27 sierpnia 1337 Henryk IV Wierny i Konrad I ole?nicki wykupili od Jana całe ksi?stwo ?cinawskie, zachowuj?c tam dla niego do?ywocie. W marcu 1338 układ został potwierdzony przez krola czeskiego w zamian za zrzeczenie si? długow Jana Luksemburskiego wobec Henryka oraz rezygnacj? z zastawionego wcze?niej Lubina. Pomimo tych wszystkich stara? jeszcze w 1337 Jan sprzedał Luksemburczykowi Gor? z okr?giem, zachowuj?c prawo wieczystych rz?dow. 12 sierpnia 1345 wraz z Konradem ole?nickim sprzedał miasto wraz z okr?giem Czechom, otrzymuj?c za prawa do jego połowy 1500 grzywien.

Od lat 40. XIV w. Jan ?cinawski sprzedawał cz??ci swojego ksi?stwa Henrykowi IV Wiernemu i jego synowi Henrykowi V ?elaznemu . 30 kwietnia 1341 sprzedał ksi???tom ?aga?skim Wschow? z okr?giem, w 1353 zamek Rycze? , w 1358 połow? ?cinawy i terytorium pomi?dzy Odr? a Barycz? , za? w 1361 Polkowice i Bagno .

W 1343 w czasie wojny Henryka V ?elaznego z Kazimierzem Wielkim wsparł militarnie swojego bratanka, w zwi?zku z czym wojska polskie wtargn?ły do jego ksi?stwa i zdobyły oraz spaliły ?cinaw?.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie Jan zmarł. Zgon ksi?cia nast?pił mi?dzy 23 kwietnia 1361 (data wystawienia przez niego ostatniego znanego dokumentu) a 19 maja 1365 (data wydania aktu, w ktorym wspominany jest jako zmarły). Znana jest data dzienna jego ?mierci ? 7 pa?dziernika, zmarł wi?c 7 pa?dziernika mi?dzy 1361 a 1364 ^{[4] [5]} . Został pochowany w klasztorze cystersow w Lubi??u . Jego spadkobiercami zostali Henryk V ?elazny i Konrad I ole?nicki.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Jasi?ski K. , Rodowod Piastow ?l?skich , wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Krakow 2007, ISBN  978-83-60448-28-1 , 368?371.
• Edward E.   Rymar   Edward E. , Rodowod ksi???t pomorskich , Szczecin: Ksi??nica Pomorska, 2005, s. 295?297, ISBN  83-87879-50-9 , OCLC   69296056   .
• Sperka J. , Jan , [w]: K. O?og , S. Szczur (pod red.), Piastowie. Leksykon biograficzny , Wydawnictwo Literackie, Krakow 1999, ISBN  83-08-02829-2 , s. 630?633.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Sadowscy J. i A., Jan, ksi??? głogowski ( Polski Słownik Biograficzny X), [w]: Głogowski Słownik Biograficzny do 1945 r. , t. XVIII, Biblioteka Encyklopedii Ziemi Głogowskiej, Głogow 1995, s. 113?114 [dost?p 2011-12-26].