?wi?ty
Jakub Sprawiedliwy
???????
brat
Pa?ski
rowny
apostołom
m?czennik
|
|
Data i miejsce urodzenia
|
ok. 20 p.n.e.
[1]
lub ?1 n.e.
[2]
Nazaret
[3]
|
Data i miejsce ?mierci
|
ok.
62
Jerozolima
[2]
|
Czczony przez
|
Ko?cioł katolicki
,
prawosławny
,
ormia?ski
,
koptyjski
,
etiopski
i
syryjski
[2]
|
Wspomnienie
|
3 lub 6 maja
(kat.)
,
4/17 stycznia,
23 pa?dziernika/5 listopada,
niedziela po Bo?ym Narodzeniu
(praw.)
,
23 pa?dziernika
(ewang.)
|
Atrybuty
|
ksi??ka na piersi, dr??ek foluszniczy
[1]
|
Patron
|
kapelusznikow, kramarzy, sklepikarzy, paszteciarzy, folusznikow, grabarzy, cukiernikow
|
|
Jakub Sprawiedliwy
(
hebr.
???????
,
cs.
Апостол от 70-ти Иа?ков, брат Господень по плоти
[4]
[5]
; zm. 62) ? brat (rodzony, przyrodni, stryjeczny lub cioteczny; ?adna z identyfikacji nie jest pewna)
Jezusa Chrystusa
, najwa?niejszy z
braci Pa?skich
, stoj?cy na czele
Ko?cioła
w
Jerozolimie
(w tradycji uwa?any za pierwszego jej biskupa)
[1]
,
m?czennik wczesnochrze?cija?ski
,
?wi?ty Ko?cioła katolickiego
,
prawosławnego
i wielu innych.
Jest czasem identyfikowany z
Jakubem Mniejszym, synem Alfeusza
, nale??cym do grona
Dwunastu Apostołow
, b?d?c cz?sto nazywany rownie?
Mniejszym
lub
Małym
[6]
, prawdopodobnie ze wzgl?du na niski wzrost
[3]
. Jako krewny Jezusa, nie od razu uwierzył w jego misj?, stało si? to po
zmartwychwstaniu
. Cho? nie był jednym z Dwunastu, jest uznawany za apostoła z racji pozycji zajmowanej w Ko?ciele w Jerozolimie. Uwa?a si? go za autora
Listu Jakuba
; wi?zany przez cz??? uczonych z tzw.
Ossuarium Jakuba
.
Jakub jest wymieniony 15 razy w Nowym Testamencie:
Mt 13,55
;
Mt 27,56
;
Mk 6,3
;
Mk 15,40
;
Mk 16,1
;
Łk 24,10
;
Dz 12,17
;
15 13
;
21 18
;
1 Kor 15,7
;
Ga 1,19
;
Ga 2,9
;
Ga 2,12
;
Jk 1,1
;
Jud 1,1
.
Według Euzebiusza z Cezarei, Jakub był synem Kleofasa i Marii
[7]
, a zarazem krewnym Jezusa ? st?d zaliczany do grona ?braci Pa?skich” (
Mt 13,55
;
Mt 27,56
;
Mk 6,3
;
Mk 15,40
;
Mk 16,1
;
Łk 24,10
;
Ga 1,19
). Jego bra?mi rodzonymi byli Jozef, Juda i Szymon (
Mt 13,55
;
Mt 27,56
;
Mk 6,3
;
Mk 15,40
;
Jud 1,1
). Je?eli przyj?? bardziej prawdopodobn? interpretacj?, nie jest on to?samy z
Jakubem synem Alfeusza
, jednym z Dwunastu
[a]
. Kalendarz katolicki i ikonografia tradycyjnie ł?cz? te dwie postacie. Nie ma jednak dostatecznie pewnej podstawy do tego uto?samienia, ze wzgl?du np. na kwesti? synostwa: nie ma mo?liwo?ci dowiedzenia, ?e Alfeusz i Kleofas s? jedn? i t? sam? osob?
[8]
. Domniemana siostra
Marii z Nazaretu
, czyli
Maria Kleofasowa
spod krzy?a (por. J 19,25) wydaje si?
[
według kogo?
]
by? t? sam? osob? co Maria z
Markowej
listy kobiet stoj?cych niedaleko krzy?a, a nast?pnie id?cych do grobu Pa?skiego o ?wicie zmartwychwstania:
Maria, matka Jakuba Mniejszego
? jej m??em a wi?c i ojcem jej syna był Kleofas (por. Mk 15,40 i 16,1). Natomiast Jakub z listy dwunastu był synem Alfeusza
[9]
[10]
.
Gdy Jezus wybrał Dwunastu Apostołow, zaraz po tym wydarzeniu jego bliscy interweniowali, by uchroni? Jezusa od tego, co rodzina uwa?ała za szale?stwo. Jakub mogł by? w?rod tych, ktorzy przyszli ratowa? swego brata:
Potem przyszedł do domu, a tłum znow si? zbierał, tak, ?e nawet posili? si? nie mogli. Gdy to posłyszeli Jego bliscy, wybrali si?, ?eby Go powstrzyma?. Mowiono bowiem: Odszedł od zmysłow. (...) Tymczasem nadeszła Jego Matka i bracia i stoj?c na dworze, posłali po Niego, aby Go przywoła?. Wła?nie tłum ludzi siedział wokoł Niego, gdy Mu powiedzieli: Oto Twoja Matka i bracia na dworze pytaj? si? o Ciebie. Odpowiedział im: Kto? jest moj? matk? i /ktorzy/ s? bra?mi? I spogl?daj?c na siedz?cych dokoła Niego rzekł: Oto moja matka i moi bracia. Bo kto pełni wol? Bo??, ten Mi jest bratem, siostr? i matk?.
Mk 3,20?21 i 31?35
Mateusz Ewangelista
wylicza braci Jezusa:
Czy? nie jest On synem cie?li? Czy Jego Matce nie jest na imi? Maria, a Jego braciom
Jakub
, Jozef, Szymon i
Juda
? Tak?e Jego siostry czy nie ?yj? wszystkie u nas? Sk?d?e wi?c ma to wszystko?
Mt 13,55?56
Spo?rod czterech wymienionych, Jakub i Juda s? autorami listow, ktore weszły w skład Nowego Testamentu; postaci tych nie nale?y ł?czy? z apostołami o tych samych imionach, gdy? z Ewangelii wynika, ?e za ?ycia Jezusa bracia Pa?scy nie wierzyli w niego. Jedna z kobiet patrz?cych si? na Ukrzy?owanego w Mk 15,40 wymieniona jest jako
Maria, matka Jakuba młodszego i Jozefa
. Jest ona wymieniana tak?e po zmartwychwstaniu, rownie? razem z Mari? Magdalen? i Salome, jako
Maria /matka/ Jakuba
(Mk 16,1).
Jan Ewangelista
nazywa stoj?c? pod krzy?em Mari?
siostr? matki Jezusa i ?on? Kleofasa
(J 19,25). Według
biskupa Hegezypa
, ktory jest wczesnym ?wiadkiem z Jerozolimy sprzed 185 roku, Kleofas był bratem
Jozefa
, m??a matki Jezusa. Biskup ten napisał, ?e Szymon był synem Kleofasa, brata ?w. Jozefa. W?rod po?niejszych
ojcow Ko?cioła
panowała opinia, ?e
bracia Pa?scy
byli synami ?w. Jozefa z pierwszego mał?e?stwa. W przewa?aj?cej tradycji chrze?cija?skiej, wymienieni w Mt 13,55?56 bracia i siostry Jezusa, byli wi?c bra?mi i siostrami nie rodzonymi, lecz ciotecznymi lub stryjecznymi. Zwłaszcza ?e termin
brat
w j?zykach
semickich
mogł oznacza? ro?nych krewnych, nie ma tam osobnego słowa na oznaczenie
kuzynow
. Gdyby czterej wymienieni
bracia Pa?scy
byli synami rodzonymi Marii z Nazaretu, zapewne Jezus na krzy?u nie powierzyłby swej Matki opiece swego
umiłowanego ucznia Jana
:
Oto matka Twoja
(J 19,27)
[11]
.
Niektorzy autorzy
?ydowscy
oraz teolodzy z kr?gu
protestantow liberalnych
interpretuj? ten fragment jako mowi?cy o braciach rodzonych Jezusa
[11]
.
Wtedy, gdy Jan Ewangelista mowi o niewierze braci Jezusa, jednym z nich mogł by? Jakub Młodszy:
Rzekli wi?c Jego bracia do Niego: Wyjd? st?d i id? do Judei, aby i uczniowie Twoi ujrzeli czyny, ktorych dokonujesz. Nikt bowiem nie dokonuje niczego w ukryciu, je?eli chce si? publicznie ujawni?. Skoro takich rzeczy dokonujesz, to oka? si? ?wiatu! Bo nawet Jego bracia nie wierzyli w Niego. (J 7,3?5)
Dopiero gdy Jezus ukazał mu si? jako zmartwychwstały (1 Kor 15,7) ?ycie wiary Jakuba całkowicie si? zmieniło, poddał si?
łasce
. Jakub Mniejszy stał si? głown? postaci? Ko?cioła jerozolimskiego. W Ga 1,19 Apostoł Paweł nazywa go
bratem Pa?skim
a w Ga 2,9 wymienia razem z
Kefasem
i
Janem
jako ?filary”. W Dz 12,17, Piotr, chciał aby o jego cudownym uwolnieniu z wi?zienia powiedziano Jakubowi. Według Dz 15 Jakub odgrywał czołow? rol? na
Soborze Jerozolimskim
, ktory zebrał si? by rozpatrze? spor, ktory powstał w
Antiochii Syryjskiej
dotycz?cy stosowania
Prawa
do nawroconych pogan. Mimo i? Jakub przewodził tej cz??ci Ko?cioła, ktora była bardziej przywi?zana do tradycji
judaizmu
, zgadzaj?c si? ze stanowiskiem Pawła opowiedział si? za rozwi?zaniem liberalnym wobec braci z poga?stwa (Dz 15,13?21). W ten sposob został za?egnany gro?ny spor, i dano wzor na przyszło??, w jakim stopniu chrze?cijanie nawroceni z poga?stwa maj? zachowywa? Prawo judaizmu. Dekret tego Soboru (Dz 15,22?29), zwany Dekretem Apostolskim, bywa te? czasami nazywany ?Jakubowym”, ze wzgl?du na wpływ Jakuba Młodszego na jego ustanowienie
[10]
[12]
.
Jak podaje
Jozef Flawiusz
arcykapłan
Annasz syn Annasza
kazał samowolnie ukamienowa? Jakuba i kilku innych chrze?cijan w 62 r.
[13]
Młodszy Ananos
(Annasz),
ktory
(...)
otrzymał godno?? arcykapła?sk?, był z usposobienia człowiekiem hardym i niezwykle zuchwałym. Nale?ał do sekty
Saduceuszow
, ktorzy wyro?niali si? spo?rod innych ?ydow surowo?ci? pogl?dow, jak ju? o tym mowili?my. Ananos b?d?c człowiekiem takiego charakteru i s?dz?c, ?e nadarzyła si? dogodna sposobno??, poniewa? zmarł
Festus
, a
Albinos
był jeszcze w drodze, zwołał
Sanhedryn
i stawił przed s?dem Jakuba, brata Jezusa zwanego Chrystusem, oraz kilku innych. Oskar?ył ich o naruszenie Prawa i skazał na ukamienowanie. Lecz szlachetniejsi obywatele miasta i gorliwi stra?nicy Prawa oburzyli si? tym post?pkiem. Wysłali przeto potajemnie poselstwo do krola ??daj?c, aby listownie napomniał Ananosa i nie pozwolił mu popełnia? takich czynow na przyszło??, gdy? to, czego si? poprzednio dopu?cił, były to post?pki niesprawiedliwe. Niektorzy z nich nawet wyszli na spotkanie Albinusa, ktory wła?nie przybywał z Aleksandrii, i przedstawili mu, ?e Ananos nie miał prawa bez jego wiedzy zwoływa? sanhedrynu. Albinos przychylił si? do ich zdania i napisał w gniewnym tonie list do Ananosa, gro??c mu ukaraniem. Z tej przyczyny
krol Agryppa
pozbawił go godno?ci arcykapła?skiej, ktor? piastował przez trzy miesi?ce, a na jego miejsce powołał
Jezusa (Jozuego), syna Damnajosa (Damneusza)
.
Powtarza to
Euzebiusz z Cezarei
. Z powołaniem si? na
Pami?tniki
(
Υπομν?ματα
)
Hegezypa
oraz
Zarysy
(
?ποτυπ?σει?
)
Klemensa z Aleksandrii
dodaje, ?e Jakub modlił si? za swych oprawcow, zgin?? miał za? str?cony z wie?y ?wi?tyni jerozolimskiej, ukamienowany, a nast?pnie dobity pałk? b?d? dr?giem
[14]
.
Ko?cioł katolicki
czci trzech Jakubow (syna Alfeusza, syna Kleofasa i syna Jozefa) jako jednego apostoła Jakuba Mniejszego, syna Kleofasa/Alfeusza dnia
3 maja
(
Ko?cioł katolicki w Polsce
6 maja)
[b]
[1]
.
Cerkiew prawosławna
wspomina apostoła trzykrotnie
[5]
:
Jakub Sprawiedliwy czczony jest rownie? przez:
Koptyjski Ko?cioł Ortodoksyjny
,
Apostolski Ko?cioł Ormia?ski
,
Syryjski Ko?cioł Ortodoksyjny
,
Ko?cioł Ewangelicko-Lutera?ski w Ameryce
(ELCA) i
Ko?cioł Lutera?ski Synodu Missouri
(LCMS)
[2]
.
Jakub Sprawiedliwy jest
patronem
Urugwaju
,
Fryzji
, a wraz ze
?w. Filipem Apostołem
: kapelusznikow, kramarzy, sklepikarzy, paszteciarzy, folusznikow, grabarzy i cukiernikow,
farmaceutow
, pil?niarzy oraz ludzi umieraj?cych
[1]
. Uwa?any jest rownie? za patrona dekarzy
[5]
.
W
ikonografii
wczesnochrze?cija?skiej apostoł przedstawiany jest jako młody człowiek w tunice i
paliuszu
, przewa?nie bez zarostu. Po?niej zacz?to go ukazywa? jako odzianego w biskupie szaty brodatego m??czyzn? w ?rednim wieku. Dodano mu te? apostolskie atrybuty: ksi?g? lub zwoj pisma. Praw? r?k? ma zło?on? na znak błogosławie?stwa
[5]
.
Poczynaj?c od XIII wieku na Zachodzie, dla odro?nienia od innych apostołow, dodano mu dr??ek
folusznika
[1]
. Poza tym w sztuce zachodniej jego
atrybutami
s?: halabarda, kamienie, korona w r?kach i torba podro?na
[5]
.
Na
ikonach
?wi?ty dosy? cz?sto przedstawiany jest wraz z Jozefem Sprawiedliwym i
krolem Dawidem
[5]
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
Jakub Sprawiedliwy, brat Jezusa Chrystusa (ok. 20 p.n.e.?62 r.)
. Ekumeniczny Serwis Informacyjny,
Kosciol.pl
, 2005-06-16. [dost?p 2013-11-02].
- ↑
a
b
c
d
Jakobus, der Bruder des Herrn
. Okumenisches Heiligenlexikon. [dost?p 2013-11-02].
(
niem.
)
.
- ↑
a
b
Jakub, brat Pa?ski
.
Deon.pl
. [dost?p 2013-11-02].
- ↑
Апостол от 70-ти Иа?ков, брат Господень по плоти
[online], Православный Церковный календарь
(
ros.
)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
Jarosław Charkiewicz:
ap. Jakub, brat Pa?ski
. Serwis Cerkiew.pl. [dost?p 2013-11-02].
- ↑
Mk 15,40
w przekładach Biblii.
- ↑
Czy Jezus miał braci? - Jezus - Adonai.pl
[online], adonai.pl
[dost?p 2016-12-08]
.
- ↑
Jakub zw. Mniejszym, Jakub Młodszy. W:
Religia. Encyklopedia PWN
. T. 5. s. 129.
- ↑
Mk 3,18
w przekładach Biblii.
- ↑
a
b
Jakub Młodszy. W: P. Cz. Bosak OP:
Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja
. s. 194?197.
- ↑
a
b
Bracia Pa?scy. W:
Religia. Encyklopedia PWN
. T. 2. s. 255.
- ↑
Fisher C.H.: List ?w. Jakuba. W:
Mi?dzynarodowy komentarz do Pisma ?wi?tego
. s. 1626?1639.
- ↑
Dawne dzieje Izraela
20,9,1 (przekład:
Jan Rado?ycki
i
Zygmunt Kubiak
, s. 830),
tekst gr.
,
przekład ang.
- ↑
Historia Ko?cielna
2, 23;
tekst gr.
przekład ang.
- Fisher C.H.: List ?w. Jakuba. W:
Mi?dzynarodowy komentarz do Pisma ?wi?tego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek
. W.R. Farmer (red. nauk.),
W. Chrostowski
(red. nauk. wydania pol.), M. Kulikowska (przekład). Warszawa: Verbinum, 2000, s. 1626?1639.
ISBN
83-7192-105-5
.
- Bracia Pa?scy. W:
Religia. Encyklopedia PWN
.
T. Gadacz
, B. Milerski (red. naukowa). T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 255.
ISBN
83-01-14054-2
.
- Jakuba List ? List ?w. Jakuba. W:
H. Langkammer OFM
:
Słownik biblijny
. Katowice: Ksi?garnia ?w. Jacka, 1982, s. 74.
- Jakub Młodszy. W: Bosak P. Cz. OP:
Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja
. Wyd. 2 (zmienione i uzupełnione). Pozna? ? Pelplin: W drodze ? Bernardinum, 1996, s. 194?197.
ISBN
83-7033-111-4
.
- Jakub zw. Mniejszym, Jakub Młodszy. W:
Religia. Encyklopedia PWN
. T. Gadacz, B. Milerski (red. naukowa). T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 129.
ISBN
83-01-13812-2
.
Biskupi Jerozolimy
tradycji judeo-chrze?cija?skiej
|
|
---|
Biskupi Jerozolimy
narodowo?ci rzymskiej
|
|
---|
Biskupi Jerozolimy
narodowo?ci greckiej
|
|
---|
Prawosławni
Patriarchowie Jerozolimy
|
|
---|
¹ - wg innych ?rodeł 106?107