Izba Lordow ( ang. House of Lords ) ? izba wy?sza dwuizbowego parlamentu brytyjskiego , ktory oprocz tego składa si? te? z Izby Gmin i suwerena (monarchy). Nie jest to ciało wybieralne, lecz jego skład i struktura jest uwarunkowana wielowiekow? tradycj?.

Pełna nazwa Izby Lordow to The Right Honourable the Lords Spiritual and Temporal of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland in Parliament assembled , co mo?na przetłumaczy? jako ?wielmo?ni lordowie duchowni i ?wieccy Zjednoczonego Krolestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Połnocnej w parlamencie zgromadzeni”. Izba Lordow, podobnie jak Izba Gmin, spotyka si? w Pałacu Westminsterskim . Jej obrady plenarne odbywaj? si? w sali czerwonej (obrady Izby Gmin maj? miejsce w sali zielonej).

Skład i funkcje [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 2017 Izba Lordow liczyła 800 ^[1] parow duchownych i ?wieckich.

Lordowie duchowni (ang. Lords Spiritual ) to najwy?si hierarchowie Ko?cioła anglika?skiego , ktorzy zasiadaj? w Izbie tak długo, jak sprawuj? swoje funkcje ko?cielne ( wiryli?ci ). Obecnie jest ich 26.

Lordowie ?wieccy (ang. Lords Temporal ) pełni? swoj? funkcj? do?ywotnio, chyba ?e Izba odbierze im tytuł lordowski. W grupie lordow ?wieckich wyro?nia si?:

• 92 parow dziedzicznych (ang. hereditary peers ), z ktorych 90 jest obecnie wyłanianych w procedurze okre?lonej przez House of Lords Act 1999 ^[2] i wydane na tej podstawie akty wykonawcze, natomiast dwoch lordow zasiada z racji piastowania dziedzicznych urz?dow krolewskich zwi?zanych z funkcjonowaniem parlamentu brytyjskiego: lorda wielkiego szambelana , b?d?cego reprezentantem suwerena w Izbie Lordow, oraz lorda marszałka , odpowiedzialnego za ceremonie, w szczegolno?ci koronacj? oraz otwarcie parlamentu
• 618 parow do?ywotnich (ang. life peers ), powołanych przez monarch? na wniosek premiera w oparciu o Life Peerages Act 1958 ^[3] , zazwyczaj spo?rod zaufanych politykow danej partii, ale tak?e osob wyro?niaj?cych si? w ?yciu publicznym bez okre?lonej przynale?no?ci partyjnej, jak rownie? byłych premierow i spikerow Izby Gmin.

Izba Lordow pełni obecnie rol? ciała opiniuj?cego ustawy uchwalane przez Izb? Gmin (bez prawa weta ostatecznego). W 2009 na mocy ustawy z 2005 ( Constitutional Reform Act 2005 ) najwy?sze funkcje s?dowe zostały przeniesione do nowo utworzonego S?du Najwy?szego . Oprocz tego w ramach Izby Lordow działa wiele komisji specjalnych, ktore ? mimo ?e nie posiadaj? formalnego prawa do podejmowania decyzji ? maj? znaczny wpływ na ?ycie polityczne w Wielkiej Brytanii.

Kompetencje ustawodawcze Izby Lordow s? niewielkie i ograniczaj? si? do prawa zgłaszania projektow ustaw do Izby Gmin oraz czasowego wstrzymywania uchwalania ustaw w drodze weta zawieszaj?cego na okres nie dłu?szy ni? dwie sesje (jeden rok).

Krotki rys historyczny [ edytuj | edytuj kod ]

Izba Lordow powstała w XIV wieku. Została zlikwidowana w 1649 roku przez rewolucyjny rz?d Oliviera Cromwella i ponownie przywrocona w roku 1657 ^[4] . Przez wi?kszo?? swojej historii miała znacznie wi?ksz? władz? ni? Izba Gmin. Dopiero w XIX wieku jej kolejne kompetencje były stopniowo przekazywane izbie ni?szej. W 1911 uchwalono Parliament Act , ktory ostatecznie oddał niemal cał? władz? ustawodawcz? oraz prawo do powoływania i usuwania rz?du Izbie Gmin, pozostawiaj?c Izbie Lordow tylko prawo do rocznego weta ustaw oraz cz??? funkcji kontrolnych i s?downiczych. Kobiety s? dopuszczane do Izby Lordow od 1958 ^[5] . Po doj?ciu do władzy Tony'ego Blaira rz?d, zgodnie z obietnicami wyborczymi, d??ył do zmian w Izbie Lordow. W 1999 uchwalono House of Lords Act , ktory zmniejszył liczb? lordow dziedzicznych z ponad siedmiuset do dziewi??dziesi?ciu dwoch. W 2009 odebrano Izbie uprawnienia s?downicze, tworz?c S?d Najwy?szy Zjednoczonego Krolestwa ^[6] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]