Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iure uxoris
(
łac.
?z prawa ?ony”)
[1]
? termin u?ywany w sytuacji, gdy mał?onek krolowej, ksi??nej, hrabiny itp. otrzymywał (tron i) władz? danego terytorium z faktu bycia m??em dziedziczki korony. Prawo do tronu tracił zwykle po ?mierci ?ony. Szlachcic panuj?cy
iure uxoris
był oficjalnie władc? rownoprawnym ze swoj? mał?onk? i przysługiwała mu rownowa?na pozycja w terytorium. Pozycja mał?onki w okresie ?redniowiecza była faktycznie ograniczona. Władz? polityczn? skupiał w swym r?ku mał?onek. Uwa?ano bowiem, ?e kobieta nie powinna sama sprawowa? władzy, tote? w razie ?mierci m??a szukano dla owej panuj?cej wdowy nowego mał?onka. Od ko?ca ?redniowiecza role zacz?ły si? zmienia?. Dla zabezpieczenia terytorium ograniczono pozycj? i wpływy m??a panuj?cej kobiety (patrz:
ksi??? mał?onek
).
- Maria I Tudor
od 1553 r. krolowa
Anglii
wspołpanowała ze swym m??em, krolem Hiszpanii
Filipem II
, od 25 lipca 1554 do swej ?mierci 17 listopada 1558 r. Realna władza w praktyce nale?ała jednak do niej
[
potrzebny przypis
]
.
- Maria II Stuart
wspołpanowała z m??em
Wilhelmem Ora?skim
(
Stadhouderem Niderlandow
) od 13 lutego 1689 do swej ?mierci 28 grudnia 1694 r. W 1689 roku parlament ofiarował koron? Marii. Wilhelm miał by? u jej boku jedynie ksi?ciem mał?onkiem, ale za??dał tytułu krolewskiego. Parlament wyraził zgod?, pod warunkiem ?e Wilhelm b?dzie krolem tylko na czas ?ycia Marii (po?niej korona miała przypa??, w przypadku bezpotomnej ?mierci krolowej, jej siostrze Annie) ? jednak ora?ski ksi??? chciał by? krolem nawet po ?mierci ?ony. W toku debat zaproponowano nawet, aby nie nadawa? Wilhelmowi ?adnego tytułu, lecz na to nie chciała zgodzi? si? Maria. Ostatecznie parlament zaproponował koron? obojgu mał?onkom.
W
Krolestwie Jerozolimskim
wielu monarchow uzyskiwało tron na skutek po?lubienia krolowej:
- Jadwiga Andegawe?ska
? od 1384 krol Polski
[b]
? panowała wspolnie ze swym m??em krolem Polski i wielkim ksi?ciem litewskim
Władysławem II Jagiełł?
od 4 marca 1386 (koronacja Władysława II) do 17 lipca 1399 (?mier? Jadwigi). Po ?mierci ?ony Jagiełło pozostał na tronie.
- Anna Jagiellonka
? wybrana w
1575
na krola Polski przez szlacht? sprzeciwiaj?c? si? nielegalnemu (bez zgody pola elekcyjnego) wyborowi
Maksymiliana II Habsburga
, jednocze?nie z wyborem Anny podj?to decyzj? o ?przydaniu jej za mał?onka”
Stefana Batorego
, ktory w ten sposob został krolem
iure uxoris
; po ?mierci Stefana Batorego (1586) Anna Jagiellonka nie wyraziła woli samodzielnego sprawowania rz?dow, dokonano wi?c elekcji jej siostrze?ca
Zygmunta III Wazy
, ktorego kandydatur? Anna zgłaszała i wspierała.
Krolestwo W?gier (i Chorwacji)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
- suo iure
(?z własnych praw”) ? oznacza własne tytuły, dobra danej kobiety w przeciwie?stwie do tytułow, dobr m??a. Przykładowo
Eleonora Akwita?ska
była krolow? Anglii (jako mał?onka
Henryka II
) i ksi??n? Akwitanii
suo iure
. Termin mo?na odnie?? do tytułow samodzielnie panuj?cych władczy?.
- iure matris
(?z praw matki”) ? oznacza prawo do tytułu (sprawowania władzy, tronu) odziedziczone po k?dzieli. Matka posiadacza takich praw była samodzielnie panuj?c? władczyni?, czyli posiadaczk? dobr, praw. Przykładem
Ryszard Lwie Serce
, trzeci syn Eleonory Akwita?skiej jako dziedzic jej dobr w
Akwitanii
.
- ↑
Konrad nie doczekał koronacji ? został skrytobojczo zamordowany w
Tyrze
przez członkow islamskiej sekty asasynow 28 kwietnia 1192.
- ↑
Jadwiga została koronowana na krola, jako ?e polskie prawo nie dawało krolowej dziedzicznego tronu.
- ↑
H.C. Black,
Black’s Law Dictionary
, rev. 4th ed. 1968, citing
Blackstone’s Commentaries
, vol. 3, p. 210.
