Ion Incule?

Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1884 R?zeni
Data i miejsce ?mierci	18 listopada 1940 Jassy
Prezydent Mołdawskiej Republiki Demokratycznej
Okres	od 24 stycznia 1918 do marca 1918
Multimedia w Wikimedia Commons

Ion Incule? (ur. 5 kwietnia 1884 w R?zeni , zm. 18 listopada 1940 w Jassach ) ? rosyjski ^[a] , mołdawski i rumu?ski polityk, z pochodzenia Mołdawianin, działacz Partii Socjalistow-Rewolucjonistow , przewodnicz?cy Rady Kraju , w 1918 jedyny prezydent Mołdawskiej Republiki Demokratycznej.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Uko?czył szkoł? duchown?, a nast?pnie seminarium duchowne w Kiszyniowie . Wst?pił potem na wydział fizyczno-matematyczny Uniwersytetu w Dorpacie , za? po roku przeniosł si? na Uniwersytet Cesarski w Petersburgu i tam zako?czył studia ^[1] . Po powrocie do Besarabii działał w kole młodych or?downikow odrodzenia narodowego rumu?skoj?zycznej ludno?ci guberni besarabskiej, ktore w latach 1906?1907 wydawało pismo Besarabia ^[2] . Pracował jako nauczyciel w prywatnych szkołach w ro?nych miastach Rosji ^[1] . W 1917, po rewolucji lutowej i abdykacji Mikołaja II , wst?pił do Partii Socjalistow-Rewolucjonistow ^[1] . Został wybrany do Rady Delegatow Robotniczych i ?ołnierskich w Petersburgu . Kiedy szefem rosyjskiego Rz?du Tymczasowego został Aleksandr Kiere?ski , Incule? znalazł si? w grupie 40 intelektualistow pochodzenia besarabskiego, ktorych władze skierowały do Kiszyniowa ^[1] i został oficjalnym przedstawicielem Rz?du Tymczasowego w Besarabii ^[3] .

Był zwolennikiem pozostania Besarabii w granicach Rosji ^[1] , przeprowadzenia reformy rolnej i demokratyzacji kraju ^[4] . Wobec przej?cia władzy przez bolszewikow ^[1] opowiedział si? jednak za ogłoszeniem autonomii przez Mołdawi?. W listopadzie 1917 został wybrany na przewodnicz?cego besarabskiego parlamentu ? Rady Kraju ^[4] . Nawi?zał bli?sz? wspołprac? z mołdawskimi działaczami narodowymi, w tym zwolennikami przył?czenia Besarabii do Rumunii, wobec d??e? działaczy ukrai?skich do przył?czenia Besarabii do pa?stwa ukrai?skiego, a tak?e z powodu wzrostu znaczenia bolszewikow w Besarabii, powstawania niezale?nych od Rady Kraju rad robotniczych, ?ołnierskich i chłopskich oraz samorzutnego przejmowania ziemi przez chłopow ^[5] . Był sceptycznie nastawiony do perspektywy przył?czenia Mołdawii do Rumunii, twierdz?c, ?e rz?dz?ca tym krajem oligarchia nie b?dzie dla mieszka?cow Besarabii lepsza ni? rz?d carski ^[3] .

24 stycznia 1918 Rada Kraju ogłosiła niepodległo?? Mołdawskiej Republiki Demokratycznej , a Ion Incule? został jej prezydentem ^[1] . Trwała ju? wtedy interwencja rumu?ska w Besarabii, ktorej efektem było wyparcie oddziałow bolszewickich za Dniestr do ko?ca stycznia 1918 ^[6] . W marcu tego samego roku Rada Kraju zgodziła si? na przył?czenie Mołdawii do Rumunii , chocia? zdania deputowanych w tej kwestii były do ko?ca podzielone ^[7] . Unia Rumunii i Mołdawii została faktycznie ogłoszona w czerwcu tego samego roku ^[5] .

W Rumunii Incule? wst?pił do Partii Narodowo-Liberalnej i stał si? jednym z bliskich wspołpracownikow Ionela Bratianu . Wchodził do kolejnych gabinetow jako minister ds. Besarabii, zdrowia, spraw wewn?trznych i komunikacji ^[1] . Bezskutecznie starał si? o doko?czenie, ju? w granicach Rumunii, reform społecznych zainicjowanych w Mołdawii przez Rad? Kraju, w tym reformy rolnej. Był zdania, ?e przemiany takie mogłyby sta? si? nast?pnie wzorem dla całej Rumunii ^[3] . Był wicepremierem Rumunii w rz?dzie Iona Gheorghe’a Duki w 1933 ^[1] . Zmarł siedem lat po?niej w Jassach ^[1] i został pochowany w cerkwi ?w. Jana Chrzciciela w Barnovej .

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Ch. King: The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture . Stanford: Hoover Institution Press, Stanford University Press, 2000. ISBN  978-0-8179-9792-2 .