Hiragana

Hiragana
	; sylaba hi
	Charakterystyka
Rodzaj	sylabariusz
Kierunek pisma	od lewej do prawej ; alternatywnie: z gory na doł (wtedy od prawej do lewej)
J?zyki pisma	japo?ski , j?zyki riukiua?skie
	Historia
Czas u?ywania	ok. 800 n.e. ? obecnie
Systemy macierzyste	Napisy na ko?ciach wro?ebnych zhuansh? pismo kancelaryjne pismo wzorcowe ( kanji ) man’y?gana Hiragana ; ; ; ; ;
	Kodowanie
ISO 15924	Kana
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF . Bez wła?ciwego wsparcia renderowania wy?wietlane mog? by? puste prostok?ty lub inne symbole zamiast znakow Unikodu .

Hiragana ( jap. ひらがな, ヒラガナ, 平?名 ) ? jeden z dwoch japo?skich systemow pisma sylabicznego kana ^[1]. Drugim z nich jest katakana . Ka?demu znakowi hiragany odpowiada znak katakany.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Hiragana powstała z man'y?gany jako pierwszy sylabariusz japo?ski. Ten system pisma, wywodz?cy si? z kaligraficznego, ?trawiastego” stylu chi?skiego , umo?liwił zast?pienie znakow kanji własnym pismem fonetycznym, dostosowanym do wymowy japo?skiej.

Pocz?tkowo hiragana nie była akceptowana powszechnie. Elity, arystokracja i osoby wysoko postawione wolały korzysta? wył?cznie z kanji. Historycznie regularna forma kanji ( kaisho ) była u?ywana przez m??czyzn, a forma zapisu kursywnego (w znaczeniu płynnych poł?cze? pomi?dzy znakami w pi?mie pionowym; s?sho ? pismo ?trawiaste”) ? przez kobiety. Hiragana kursywna stała si? popularna w?rod kobiet, ktore na ogoł nie miały dost?pu do tego samego poziomu wykształcenia, co m??czy?ni. Kobiety arystokracji dworskiej pierwotnie wykorzystywały j? do pisania listow i poezji. Z tego powodu hiragana była czasem nazywana ?pismem kobiet” (arch. onnade , 女手). Na przykład w Opowie?ci o Genji i innych wczesnych powie?ciach autorki wykorzystały tylko hiragan?. Po?niej tak?e m??czy?ni zacz?li u?ywa? jej do zapisu prac literackich i nieoficjalnego pisania, na przykład listow osobistych, podczas gdy kanji były wykorzystywane do oficjalnych dokumentow ^[2].

Wykorzystanie wspołcze?nie [ edytuj | edytuj kod ]

Hiragana jest u?ywana głownie do zapisu:

okurigany , czyli odmiennych ko?cowek gramatycznych japo?skich słow, np. ostatnie trzy sylaby w wyrazie ?まれた nomareta (?zostało wypite”);
ro?nego rodzaju partykuł, przedrostkow i przyrostkow, np. に ni (partykuła miejsca i celu), さん -san (przyrostek, tytuł grzeczno?ciowy po imionach i nazwiskach ), お o- (przedrostek honoryfikatywny);
japo?skich słow, ktore nie maj? własnego zapisu kanji, dla zapisu ktorych obecnie nie stosuje si? kanji, albo ktore s? u?ywane na tyle rzadko, ?e ich kanji s? nieznane przeci?tnemu Japo?czykowi, np. きらきら kira-kira (?błyszcz?co, ?wiec?co”; brak zapisu kanji), おい oi (?ej!”; brak zapisu kanji), ひげ hige (?zarost”; zamiast ?), ほとんど hotondo (?prawie”; zamiast 殆ど), する suru (?robi?”; zamiast ?る);
furigany obja?niaj?cej wymow? znakow; spotykane głownie z rzadziej u?ywanymi kanji;
zamiast kanji w materiałach przeznaczonych dla dzieci i obcokrajowcow;
w celach artystycznych, estetycznych, zamiast kanji i katakany;
nadawanych imion.

Na sylabariusz hiragany składa si? 48 znakow:

5 samodzielnych samogłosek;
poł?czenia społgłoskowo-samogłoskowe, składaj?ce si? z 9 społgłosek poł?czonych z ka?d? z 5 samogłosek, z zastrze?eniem, ?e:
- 3 sylaby ( yi , ye i wu ) nie istniej?;
- 2 sylaby ( wi i we ) wyszły z u?ycia we wspołczesnej japo?szczy?nie;
- 1 sylaba ( wo ) jest wymawiana tak samo jak samogłoska o we wspołczesnej japo?szczy?nie i jest u?ywana wył?cznie jako partykuła;
1 samodzielna społgłoska.

Znaki te s? umieszczane w tabeli zwanej 五十音? goj?onzu (?tabela 50 d?wi?kow”) wraz ze znakiem ん, ktory stawia si? poni?ej. Tabela przedstawiona jest poni?ej.

Podstawowe znaki hiragany
Ko?cowe samogłoski	Samodzielne samogłoski	K-	S-	T-	N-	H-	M-	Y-	R-	W-
-A	あ	か	さ	た	な	は	ま	や	ら	わ
-I	い	き	し	ち	に	ひ	み		り	( ゐ )
-U	う	く	す	つ	ぬ	ふ	む	ゆ	る
-E	え	け	せ	て	ね	へ	め		れ	( ゑ )
-O	お	こ	そ	と	の	ほ	も	よ	ろ	を
N na ko?cu sylaby	ん

Znaki [ edytuj | edytuj kod ]

Poni?ej znajduje si? tabela znakow hiragany (wymagane japo?skie czcionki) oraz ich odczytanie w transkrypcji Hepburna , znaki zaznaczone na czerwono nie s? obecnie u?ywane. Zobacz uwagi co do wymowy w artykule głownym kana .

あ a	い i	う u	え e	お o	( ya )	( yu )	( yo )

か ka	き ki	く ku	け ke	こ ko	きゃ kya	きゅ kyu	きょ kyo
さ sa	し shi	す su	せ se	そ so	しゃ sha	しゅ shu	しょ sho
た ta	ち chi	つ tsu	て te	と to	ちゃ cha	ちゅ chu	ちょ cho
な na	に ni	ぬ nu	ね ne	の no	にゃ nya	にゅ nyu	にょ nyo
は ha	ひ hi	ふ fu	へ he	ほ ho	ひゃ hya	ひゅ hyu	ひょ hyo
ま ma	み mi	む mu	め me	も mo	みゃ mya	みゅ myu	みょ myo
や ya		ゆ yu		よ yo
ら ra	り ri	る ru	れ re	ろ ro	りゃ rya	りゅ ryu	りょ ryo
わ wa	ゐ wi		ゑ we	を wo
				ん n	っ (znak podwajaj?cy społgłosk?)

が ga	ぎ gi	ぐ gu	げ ge	ご go	ぎゃ gya	ぎゅ gyu	ぎょ gyo
ざ za	じ ji	ず zu	ぜ ze	ぞ zo	じゃ ja	じゅ ju	じょ jo
だ da	ぢ (ji)	づ (zu)	で de	ど do	ぢゃ (ja)	ぢゅ (ju)	ぢょ (jo)
ば ba	び bi	ぶ bu	べ be	ぼ bo	びゃ bya	びゅ byu	びょ byo
ぱ pa	ぴ pi	ぷ pu	ぺ pe	ぽ po	ぴゃ pya	ぴゅ pyu	ぴょ pyo

		? vu

Sposob zapisu [ edytuj | edytuj kod ]

Poni?sza tabela przedstawia sposob zapisu ka?dego znaku hiragany. Liczby i strzałki wskazuj? kolejno?? i kierunek kresek.

UWAGA! We wspołczesnym j?zyku japo?skim nie u?ywa si? znakow wi i we .

Pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Rysunek obok przedstawia wyprowadzenie znakow hiragany ze znakow man’y?gany .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary . Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 449, 700. ISBN 4-7674-2015-6 .
↑ Japanese Language . Doyouknowjapan.com. [dost?p 2018-08-24]. ( ang. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Japanese Language (tekst + film 38'; historia hiragany, katakany) ( ang. )

[Ken-1] Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary . Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 449, 700. ISBN 4-7674-2015-6 .

[knowjapan-2] Japanese Language . Doyouknowjapan.com. [dost?p 2018-08-24]. ( ang. ) .

[1]

[2]