Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?rebi?
|
| Nazwa łaci?ska
|
Equuleus
|
| Dopełniacz łaci?ski
|
Equulei
|
| Skrot nazwy łaci?skiej
|
Equ
|
| Dane obserwacyjne (
J2000
)
|
| Rektascensja
|
21 h
|
| Deklinacja
|
7°
|
| Charakterystyka
|
| Powierzchnia
|
72 stopnie kw.
|
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielko?ci gwiazdowej < 3
|
0
|
| Najja?niejsza gwiazda
|
Kitalpha
(α Equ, 3,92
m
)
|
| Gwiazdozbiory s?siaduj?ce
|
|
Widoczny na szeroko?ciach geograficznych
pomi?dzy 75
[1]
° S a 90° N.
|
|
|
|
?rebi?
(
łac.
Equuleus
,
dop.
Equulei
, skrot
Equ
) ? mało wyra?ny i jednocze?nie najmniejszy powierzchniowo
gwiazdozbior
nieba połnocnego
. Mniejszy od niego jest tylko
Krzy? Południa
. Był znany ju? za czasow
Ptolemeusza
, ktory umie?cił go w?rod swoich 48 konstelacji. Zarys tego gwiazdozbioru tworz? gwiazdy o jasno?ci około 4
m
i słabsze. Znajduje si? obok konstelacji
Pegaza
, wi?kszego konia niebieskiego, od południa towarzyszy mu
Wodnik
. W Polsce widoczny od lata do jesieni. Liczba gwiazd dostrzegalnych
nieuzbrojonym okiem
: około 10.
Gwiazdozbior ?rebi?cia
Z konstelacj? wi??e si? kilka mitow.
- Ptolemeusz umieszczaj?c gwiazdozbior na swych mapach nieba, prawdopodobnie sugerował si? mitem o Hippe i jej corce Melanippe. Hippe była cork?
centaura
Chirona
, ktor? uwiodł
Aeolus
, wnuk
Deukaliona
. W wyniku romansu zaszła ona w ci???. Aby ukry? to przed srogim ojcem, Hippe uciekła w gory i tam urodziła cork? Melanippe. Kiedy Chiron udał si? na poszukiwanie swojej corki, Hippe zwrociła si? do bogow o ratunek. Bogowie j? wysłuchali i zamienili w klacz.
Artemis
umie?ciła po?niej Hippe po?rod gwiazd, gdzie nadal ukrywa si? przed Chironem, pokazuj?c tylko sw? głow?
[2]
.
- W mitologii greckiej ?rebi? było uosabiane z młodszym bratem
Pegaza
. Nazywał si? Celeris i został podarowany
Kastorowi
przez
Hermesa
. Gwiazdozbior został nazwany przez greckiego astronoma
Hipparcha
około 150 r.
p.n.e.
; jest jednym z pierwszych, ktorego pochodzenie nie ginie w mrokach czasu, a jego tworca jest znany
[1]
.
Jak odnale?? gwiazdozbior
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Znalezienie konstelacji nie jest łatwe. Gwiazdy tworz?ce jej zarys nie s? jasnymi obiektami. Najlepiej najpierw zlokalizowa?
Enif
? gwiazd?
Pegaza
, a nast?pnie na zachod od niej, na tej samej wysoko?ci odnale?? Gamma Equulei lub troch? ja?niejsz?, lecz poło?on? ni?ej
Alfa Equulei
, zwan? rownie? Kitalpha
[2]
.
?rebi? to najmniejszy po Krzy?u Południa gwiazdozbior na niebie. W odro?nieniu od obficie rozgwie?d?onego Krzy?a Południa, ktory jest najmniejszym gwiazdozbiorem, ?rebi? składa si? jedynie z kilku bladych galaktyk i zbioru gwiazd podwojnych. Mały trapezoid gwiazd czwartej i pi?tej wielko?ci jest wyra?ny, ale najlepiej ogl?da? go w dobrych warunkach. Mo?na te? u?y? lornetki, bo trapezoid ma zaledwie 5° łuku w najdłu?szym wymiarze
[1]
.
- Najja?niejsza gwiazda Alfa (α) Equulei (Kitalpha) ma jasno?? zaledwie 3,92
m
. Jest to ciasny
układ podwojny
składaj?cy si? z
?ołtego olbrzyma
typu widmowego G
oraz
karła typu A
.
- Druga co do jasno?ci Delta (δ) Equ jest rownie? układem podwojnym. Jego podwojn? natur? mo?na dostrzec dopiero za pomoc? profesjonalnego sprz?tu.
- Kolejny element konstelacji, γ Equ jest
gwiazd? zmienn?
. Zmiany te zwi?zane s? bezpo?rednio z szybk? rotacj? i nietypowym składem chemicznym gwiazdy. Ma towarzyszk? w odległo?ci 1,26 sekundy łuku. Głowna gwiazda jest ?ołta; oba ciała poruszaj? si? podobnie, wi?c zdaj? si? poł?czone.
- Lambda ?rebi?cia jest par? jasno?ołtych gwiazd o wielko?ci 7,4.
- Tu? nad Delt? Equ znajduje si? gwiazda zmienna typu
Mira Ceti
? R Equ, zmieniaj?ca jasno?? z okresem 261 dni
[3]
.
- Gwiazda podwojna pi?tej wielko?ci I Equulei - ma towarzysza siodmej wielko?ci, ktorego mo?na dostrzec przez mały teleskop, oraz słabszego, prawdziwego towarzysza widocznego przez du?y teleskop.
Mimo małego rozmiaru konstelacja zawiera ciekawe, ale słabe
galaktyki
:
- Jedyn? galaktyk? odpowiedni? dla umiarkowanych
apertur
jest
spiralna
NGC 7015
. Jest wydłu?ona, w 30-centymetrowym reflektorze wida? jedynie niewielkie rozja?nienie w centrum
[1]
.
- Galaktyka
NGC 7040
w 40-centymetrowym
teleskopie Newtona
pokazuje wydłu?one rozproszone
halo
bez jakiegokolwiek rozja?nienia w centrum. Rz?d trzech ledwie widzialnych gwiazd le?y na południowej kraw?dzi halo
[1]
.
- Galaktyka spiralna z poprzeczk?
NGC 7046
o wielko?ci 13,1
m
? w 30-centymetrowym teleskopie wida? bezkształtn? po?wiat?, ale ju? w 45-centymetrowym uka?e jasne centrum
[3]
.
- ↑
a
b
c
d
e
Praca zbiorowa:
Kosmos
. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 372-373.
ISBN
978-83-7670-323-7
.
- ↑
a
b
Tomasz Szyma?ski:
Kosmos.W?drowki po nocnym niebie.
. T. 10. Pozna?: Oxford Educational Sp. z o.o., 2011, s. 23.
ISBN
978-83-252-1361-9
.
- ↑
a
b
Kamil Złoczewski:
Kosmos. Przewodnik obserwatora.
. T. 73. Pozna?: Amermedia Sp. z o.o., 2013, s. 22.
ISBN
978-83-252-2006-8
.
