George Eliot

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
George Eliot
Ilustracja
George Eliot na obrazie Fredericka Williama Burtona , 1865 rok
Imi? i nazwisko

Mary Ann Evans

Data i miejsce urodzenia

22 listopada 1819
South Farm Arbury (koło Nuneaton ), Warwickshire

Data i miejsce ?mierci

22 grudnia 1880
Londyn

Narodowo??

angielska

J?zyk

j?zyk angielski

Dziedzina sztuki

powie??

Wa?ne dzieła

Miasteczko Middlemarch

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grob pisarki na Cmentarzu w Highgate w Londynie.

George Eliot , wła?c. Mary Ann Evans (ur. 22 listopada 1819 w South Farm Arbury (k. Nuneaton w Warwickshire, zm. 22 grudnia 1880 w Londynie) ? angielska pisarka nale??ca do czołowych tworcow epoki wiktoria?skiej . Autorka siedmiu powie?ci, cechuj?cych si? realizmem i przenikliwo?ci? psychologiczn?; ich akcja rozgrywa si? najcz??ciej w prowincjonalnej Anglii. Pisała tak?e wiersze i inne utwory.

W słowniku j?zyka angielskiego Oxford English Dictionary jest najcz??ciej cytowan? kobiet?-pisark?. Zaczerpni?to z jej utworow liczne przykłady ilustruj?ce zastosowanie angielskich słow.

W stworzonym w 2015 roku przez krytykow BBC rankingu 100 najlepszych brytyjskich powie?ci w historii, jej powie?? Middlemarch zaj?ła pierwsze miejsce.

?ycie i tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Wychowała si? na prowincji w konwencjonalnej, konformistycznej i religijnej rodzinie w surowych zasadach protestantyzmu. Dla Eliot krajobrazy Warwickshire stanowiły tło ka?dej powie?ci rozgrywaj?cej si? w prowincjonalnej Anglii. Była pi?tym dzieckiem Roberta Evansa, zarz?dcy maj?tku Arbury Hall, budowniczego i geometry, znanego z prawego charakteru, pierwowzoru postaci Kaleba Gartha z Miasteczka Middlemarch . Po ?mierci matki przej?ła jej obowi?zki zwi?zane z prowadzeniem domu. Najbardziej zwi?zała si? z bratem Izaakiem przeniesionym na karty ksi??ki Młyn nad Floss? . Ucz?szczała do szkoły od pi?tego roku ?ycia. W wieku dziewi?ciu lat została przeniesiona najpierw na pensj? panny Lewis, gorliwej ewangeliczki, a nast?pnie do szkoły w Coventry , ktor? prowadziły siostry Franklin, kalwinki . Młoda Mary Evans wyniosła z niej znajomo?? geografii, rachunkow, j?zyka francuskiego i niemieckiego, sama za? nauczyła si? j?zyka włoskiego, greckiego i łaciny.

W 1841 wyjechała z ojcem w okolice Coventry (uwa?anego za prototyp Middlemarch). Tam pogł?biała studia (głownie filozoficzne i teologiczne) i poznała zamo?nego przemysłowca, samouka oraz wolnomy?liciela Charlesa Braya (1811-84). Zacz?ła chodzi? na spotkania pozbawionych uprzedze? intelektualistow, ktore odbywały si? w domu pa?stwa Brayow. Coraz silniejszy sceptycyzm religijny Mary Evans doprowadzał do konfliktow z jej rodzin?. Utraciła wiar? i do ko?ca ?ycia pozostawała agnostyczk? . Stała si? zwolenniczk? Augusta Comte’a , racjonalizmu , pozytywistycznego liberalizmu [1] . Po ?mierci ojca (1849) wyjechała z Brayami do Szwajcarii, a nast?pnie do Londynu, gdzie pracowała jako zast?pca redaktora Westminster Review wydawanym przez Johna Chapmana  (inne j?zyki) . Zamawiała i pisała artykuły przez 3 lata. W Londynie znalazła si? w najwy?szych kr?gach intelektualnych, poznała Karola Dickensa , Williama Makepeace’a Thackeraya , Alfreda Tennysona , Thomasa Carlyle’a , Karola Darwina , Johna Stuarta Milla i Herberta Spencera .

W 1851 zakochała si? w George’u Henrym Lewesie, krytyku, pisarzu i wydawcy. Został on opuszczony przez swoj? ?on?, lecz nie mogł si? z ni? rozwie??. W 1854 Mary i George zamieszkali razem. ?ycie w wolnym zwi?zku wywołało skandal obyczajowy, towarzyski i rodzinny (nawet brat Izaak zerwał ze swoj? siostr? kontakty). W tym czasie Mary Evans, dotychczas tłumaczka i krytyczka, postanowiła zosta? pisark?. Lewes okazał si? oddanym i wiernym ?m??em”, a tak?e nieocenionym doradc? literackim. Pisarka u?ywała m?skiego pseudonimu artystycznego, chc?c, by jej dzieła traktowano powa?nie i ?eby oddzieli? swoje skandalizuj?ce ?ycie prywatne od literatury [2] . ?George” wzi?ło si? od George’a Lewesa, natomiast wyraz ?Eliot” uwa?ała za takie ładne, okr?głe słowo . Dzi?ki swojej tworczo?ci zyskała ogromne uznanie ze strony krytykow oraz znaczne honoraria. Za Middlemarch autorka otrzymała 9000 funtow.

?mier? Lewesa (1879) zadała Eliot dotkliwy cios. Od kilku lat czuwał nad jej inwestycjami bankier John Walter-Cross. Przyzwyczajenie do korzystania z jego rady i opieki przerodziło si? w uczucie, ktore doprowadziło do ?lubu George Eliot i Johna Waltera-Crossa w maju 1880. Duchowie?stwo anglika?skie odmowiło pochowania pisarki w Opactwie Westminsterskim w?rod tworcow angielskich, chocia? dzieła i zwi?zek partnerski Eliot aprobowała nawet krolowa Wiktoria .

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Powie?ci [ edytuj | edytuj kod ]

Poezje [ edytuj | edytuj kod ]

  • 1868: The Spanish Gypsy
  • 1874: A Minor Prophet
  • 1879: A College Breakfast Party
  • 1879: The death of Moses

Inne [ edytuj | edytuj kod ]

  • 1858: Scenes Of a Clerical Life (wyd. pol. Sceny z ?ycia duchownych , 1892)
  • 1874: The Legend of Jubal

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Hasło Eliot, George w Wiem, darmowej encyklopedii . portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)]. .
  2. ↑ 501 wielkich pisarzy , s. 173.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Władysław Kopali?ski , Encyklopedia ?drugiej płci” , Oficyna Wydawnicza ?Rytm”, Warszawa, 2001, ISBN  83-87893-96-X , s. 66
  • Thimothy Perry, George Elliot , [w:] 501 wielkich pisarzy pod red. Juliana Patricka, wyd. MWK, Warszawa, 2009, ISBN 978-83-61095-33-3, s. 173, tłum. Hanna Pawlikowska-Gannon, Julita Degorska, Małgorzata Koenig
  • Anna Przedpełska-Trzeciakowska, Od tłumaczki , [w:] George Eliot, Miasteczko Middlemarch (Tom I), wyd. Proszy?ski i S-ka, Warszawa, ISBN  83-7255-810-8 , tłum. Anna Przedpełska-Trzeciatowska, s. 5-9

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=George_Eliot&oldid=70310016 ”