Policyjne zdj?cie Geoffreya Potockiego de Montalk
Geoffrey Władysław Vaile hrabia Potocki de Montalk
, znany te? jako
Geoffrey Wladislas Vaile Potocki of Montalk
(ur.
1903
w
Nowej Zelandii
, zm.
1997
w
Brignoles
,
Francja
) ? poeta, tłumacz dzieł
literatury polskiej
na j?zyk angielski, samozwa?czy krol Polski jako Władysław V.
Jego pradziadem był
powstaniec listopadowy
hrabia
Jozef Franciszek Jan Potocki
, ktory został zmuszony do emigracji do Francji. Dziadkiem Potockiego był nauczyciel j?zykow Joseph Wladislas Edmund Potocki de Montalk, ktory na skutek wymogu rodziny Potockich wyjechał do Nowej Zelandii w 1869. Jego rodzicami byli architekt
Robert Wladislas Potocki de Montalk
? pionier budownictwa betonowego w Nowej Zelandii i malarka amatorka Maud Vaile. Miał młodszego brata
Cedrica
i siostr? Dulce. Jego rzeczywiste uprawnienia do u?ywania tytułu
hrabiowskiego
s? przez niektorych podawane w w?tpliwo??.
Pierwsze lata dzieci?stwa sp?dził w rezydencji parkowej Vllombrosa wybudowanej przez jego ojca w Remuerze. W 1908 zmarła jego matka w zwi?zku z komplikacjami po porodzie Dulce.
Był pierwsz? osob? pisz?c? na Zachodzie o
zbrodni katy?skiej
. Nale?ał do najwybitniejszych przedstawicieli nowozelandzkiej
?Młodej fali”
poetow. Był znany ze swoich
skrajnie prawicowych
pogl?dow, a ?yj?c w czasie wielkich, rewolucyjnych zmian deklarował gł?bok? pogard? i sprzeciw ktory budził w nim ?praktycznie ka?dy kierunek intelektualny, jaki ?wi?ci triumfy we wspołczesnym ?wiecie”.
W 1927 spotkał si? w Nowej Zelandii z
Ignacym Paderewskim
. Gdy tylko dowiedział si?, ?e sławny rodak zawita w jego strony, wysłał list z propozycj? spotkania. Podpisał si? jako:
Geoffrey Potocki de
Montalk
, prawnuk ksi?cia Poniatowskiego, powsta?ca listopadowego
. Paderewski przyj?ł zaproszenie i spotkał si? z Potockim na obiedzie.
W tym samym roku wyemigrował do Londynu, gdzie parał si? prac? pisarza (bez wi?kszych sukcesow) i tłumacza (przetłumaczył na j?zyk angielski m.in.
Dziady
Mickiewicza
). W 1928 został skazany za prob? publikacji obscenicznych tre?ci (m.in. wiersza
?Here lies John Penis”
) na kilka miesi?cy wi?zienia. Podczas procesu jego obro?c? był
Leonard Woolf
, m??
Virginii Woolf
, za pisarzem wstawiło si? wielu znakomitych angielskich pisarzy (m.in.
Aldous Huxley
i
George Orwell
). Pobyt w areszcie
Wormwood Scrubs
owocuje powstaniem broszury
?O snobizmie i przemocy. Poeta w wi?zieniu”
, przyj?ta dobrze przez pras? i lokalnych literatow. Niektore ?rodła podaj?, ?e to wła?nie podczas pobytu w wi?zieniu hrabia Potocki zmienił si?, a jego ekstrawaganckie zachowania przybrały na sile i cz?sto?ci wyst?powania. Po wyj?ciu z wi?zienia Potocki z wi?ksz? ni? dotychczas moc? i pasj? zaj?ł si? polityk? i prawem, nabieraj?c przekonania, ?e pa?stwo angielskie opanowane jest przez znienawidzon? przez niego lewic?. Po wyj?ciu z wi?zienia dało si? te? zauwa?y? coraz mocniejsze podkre?lanie przez Potockiego swojej polsko?ci.
Zawiedziony demokratyczno-lewicowymi rz?dami w Wielkiej Brytanii zacz?ł coraz mocniej akcentowa? w swojej tworczo?ci ?pogard? dla wszystkiego co lewicowe i angielskie”. Po kilkumiesi?cznym pobycie w Polsce ogłosił si? pretendentem do polskiego tronu, aby po?niej przybra? imi? i tytuły:
Jego Majestat Władysław V, z Łaski Bo?ej Krol Polski, W?gier i Czech, Wielki Ksi??? Litwy, ?l?ska i Ukrainy, Hospodar Mołdawii, etc., etc., etc., Wysoki Kapłan Sło?ca
. Zapu?cił włosy, ktore z czasem si?gn?ły pasa, nosił długie, stylizowane na ?redniowieczne ozdobne szaty. Na drzwiach swojego mieszkania umie?cił napis ?Konsulat Krolestwa Polski i Wielkiego Ksi?stwa Litewskiego”.
W 1936, po wybuchu
hiszpa?skiej wojny domowej
własnymi ?rodkami wydał
antykomunistyczne
,
anty?ydowskie
,
antydemokratyczne
i
rojalistyczne
pismo ?
Right Review
”, w ktorym, w 1940 umie?cił swoj? ?mow? tronow?”. Postulował w niej m.in.
liberalizm
prywatnej moralno?ci obywateli (pod warunkiem, ?e nie godzi to w osoby trzecie i ich prawa). Jego radykalnie anty?ydowskie pogl?dy sprawiły, ?e wspołprac? z nim probowała nawi?za?
Brytyjska Unia Faszystow
Oswalda Mosleya
. Potocki, ze wzgl?du na lewicowe konotacje faszystow ofert? wspołpracy odrzucił.
W 1943, w trzy tygodnie po wyst?pieniu
Goebbelsa
, w ktorym ujawnił on spraw? mordu polskich oficerow w Katyniu, Potocki wydał
Katyn Manifesto
, przez bardzo długi czas jedyny angielskoj?zyczny dokument głosz?cy prawd? o zbrodniczych poczynaniach sojusznika Brytanii.
Publikacja Manifestu stała si? przyczyn? zmasowanego ataku brytyjskich lewicowych, ale te? i prawicowych politykow, rz?du i prasy na Potockiego. Nazywany był przez nich ?hrabiofaszyst?”, oskar?any o ?zakłocanie stosunkow mi?dzy aliantami” (autora tych słow, deputowanego
Izby Gmin
Potocki nazwał ?lizusem na usługach Sowietow”). Tekst przez cz??? prasy brytyjskiej nazywany był ?plugaw? trucizn?”.
Daily Express
na temat
Katyn Manifesto
:
mamy tu do czynienia z wersj? historyjki o strasznych bolszewikach rodem z przedszkola albo z zakładu dla umysłowo chorych
.
Po publikacji trafił do
Northumberland
, do obozu pracy, ktory nazwał ?brytyjsko-sowieck? republik? karn?”. Podobny los spotkał innych publicystow głosz?cych prawd? o sojuszniku wojennym Anglii, cho?by
- Rona Jeffery
, ktory trafił do obozu z tych samych powodow, co Władysław V. W 1949 opu?cił znienawidzon? przez siebie Angli?, i osiedlił si? na południu Francji, gdzie publikował wiersze i teksty polityczne. Za niewielkie pieni?dze wykupił podupadł? posiadło?? na prowincji, ktor? niespiesznie własnor?cznie remontował.
W 1970 wygrał proces z
Polsk? Fundacj? Kulturaln?
, ktora wydała ?Dziady” w tłumaczeniu Potockiego, wprowadzaj?c do tekstu około
130
nieskonsultowanych z tłumaczem zmian. W ramach odszkodowania Potocki za??dał zwrotu nie sprzedanych egzemplarzy. Około
100
z nich sprzedał potem sam, wcze?niej własnor?cznie koryguj?c nieuzasadnione w jego opinii zmiany w tłumaczeniu.
W 2001
Stephanie de Montalk
, kuzynka Potockiego, przypomniała o zapomnianym ju? Władysławie V w biografii ?Unquiet World: The Life of Count Geoffrey Potocki de Montalk”, wydanej przez
Uniwersytet Wiktorii w Wellingtonie
.