Kategoria zagro?enia ( CKGZ )
EX	EW	CR	EN	VU	NT	LC
Kategoria: zagro?ony

Gatunek zagro?ony ( ang.   endangered ? akronim : EN ) ? w znaczeniu ogolnym gatunek w wi?kszym lub mniejszym stopniu zagro?ony wygini?ciem , w w?skim znaczeniu jedna z kategorii zagro?enia stosowanych do klasyfikacji gatunkow zagro?onych wygini?ciem.

Znaczenie ogolne [ edytuj | edytuj kod ]

Gatunki mog? by? zagro?one wygini?ciem z przyczyn naturalnych lub z powodu działa? człowieka. W celu ograniczania wymierania gatunkow wiele krajow wprowadziło prawo chroni?ce zagro?one gatunki, zabraniaj?ce polowa? i zajmowania ich siedlisk na inne cele. Do podstawowych działa? zmierzaj?cych do ochrony ro?norodno?ci biologicznej nale?y ewidencjonowanie gatunkow zagro?onych. W tym celu tworzone s? Czerwone Ksi?gi lub Listy odnosz?ce si? do regionow, pa?stw, kontynentow i całego ?wiata. Aktualizowana Czerwona ksi?ga gatunkow zagro?onych na Ziemi ( IUCN Red List ) prowadzona jest przez Mi?dzynarodow? Uni? Ochrony Przyrody (IUCN) ^[1] . Na li?cie tej zdefiniowane s? trzy kategorie obejmuj?ce gatunki zagro?one wygini?ciem: gatunek nara?ony (VU), gatunek zagro?ony (w w?skim znaczeniu; EN) i gatunek krytycznie zagro?ony (CR).

Szczegołowe kryteria i precyzyjna metodyka klasyfikacji do kategorii zagro?enia opracowana przez IUCN spowodowała, ?e te same, ujednolicone kryteria stosowane s? coraz powszechniej na całym ?wiecie. Ubocznym, niepo??danym skutkiem umieszczania gatunkow na listach gatunkow zagro?onych jest wzrost ich warto?ci handlowej i wi?ksze zainteresowanie ze strony kłusownikow i kolekcjonerow.

?Gatunek zagro?ony” jako kategoria zagro?enia [ edytuj | edytuj kod ]

Termin ?gatunek zagro?ony” ( ang.   endangered ? EN ) stanowi jedn? z kategorii w klasyfikacji gatunkow zagro?onych opublikowanych przez IUCN i przyjmowanym powszechnie do stosowania w ro?nej rangi i ro?nego zasi?gu Czerwonych Ksi?gach i Listach. Kategoria ta obejmuje gatunki, wobec ktorych stwierdzono wysokie ryzyko wymarcia w warunkach naturalnych i ktore spełniaj? przynajmniej jedno ze ?ci?le zdefiniowanych kryteriow odnosz?cych si? do zasi?gu , liczebno?ci i dynamiki populacji ^[2] .

Kryteria kwalifikuj?ce do kategorii gatunku zagro?onego (EN ? endangered ) ^[2]

A . Redukcja populacji w jednej z nast?puj?cych form:

1. Stwierdzona, oszacowana, wywnioskowana lub przewidywana redukcja zasobow populacji o co najmniej 70% w ostatnich 10 latach lub trzech pokoleniach, w przypadku gdy przyczyna wymierania i mo?liwo?ci jej usuni?cia s? znane i odwracalne

2. Stwierdzona, oszacowana, wywnioskowana lub przewidywana redukcja zasobow populacji o co najmniej 50% w ostatnich 10 latach lub trzech pokoleniach, w sytuacji gdy przyczyna wymierania i mo?liwo?ci jej usuni?cia s? nieznane lub nieodwracalne

3. Przewidywana lub prognozowana redukcja o co najmniej 50% w nast?pnych 10 latach lub trzech pokoleniach (ewentualnie wliczaj?c te? lata minione)

B . Ograniczenie zasi?gu lub areału wyst?powania:

1. Zasi?g geograficzny wyst?powania mniejszy ni? 5 tys. km² przy jednoczesnym spełnianiu dwoch z trzech poni?szych kryteriow:

a. zasi?g silnie rozdrobniony lub gatunek znany jedynie z nie wi?cej jak 5 stanowisk

b. stwierdzono zmniejszanie si? zasi?gu i liczby stanowisk, pogarszanie si? jako?ci siedlisk gatunku, zmniejszanie zasobow populacji lub liczby okazow dorosłych

c. wyst?puj? znaczne fluktuacje zasi?gu, liczby stanowisk, zasobow populacji i liczby okazow dorosłych

2. Obszar zasiedlony przez gatunek mniejszy ni? 500 km² przy jednoczesnym spełnianiu dwoch z trzech poni?szych kryteriow:

a. zasi?g silnie rozdrobniony lub gatunek znany jedynie z nie wi?cej jak 5 stanowisk

b. stwierdzono zmniejszanie si? zasi?gu i liczby stanowisk, pogarszanie si? jako?ci siedlisk gatunku, zmniejszanie zasobow populacji lub liczby okazow dorosłych

c. wyst?puj? znaczne fluktuacje zasi?gu, liczby stanowisk, zasobow populacji i liczby okazow dorosłych

C . Populacja szacowana na mniej ni? 2500 dojrzałych osobnikow oraz:

1. Tempo spadku co najmniej 20% w ci?gu pi?ciu lat lub dwoch pokole?, lub

2. Obserwowany, wywnioskowany lub prognozowany post?puj?cy spadek liczebno?ci populacji i jednocze?nie albo brak subpopulacji licz?cych ponad 250 dojrzałych osobnikow lub co najmniej 95% dojrzałych osobnikow tworzy jedn? subpopulacj?.

D . Ogolne zasoby gatunku nie przekraczaj? 250 dojrzałych osobnikow.

E . Analizy wykazuj? prawdopodobie?stwo wymarcia gatunku w naturze wynosz?ce co najmniej 20% w ci?gu nast?pnych 20 lat lub 5 generacji (je?li ich czas trwania jest dłu?szy, ale w perspektywie nie dłu?szej ni? 100 lat).

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]