Gallikanizm ? ruch polityczno-religijny we Francji , zmierzaj?cy do uniezale?nienia Ko?cioła francuskiego od władzy papieskiej, ograniczenia uprawnie? papie?a wobec Krolestwa Francji i wpływu papiestwa na pa?stwo francuskie, na rzecz powi?kszenia uprawnie? krola Francji w sferze kontroli nad ko?ciołami i zwi?zkami wyznaniowymi, jak rownie? uznania wy?szo?ci władzy ?wieckiej nad duchown? ^[1] .

Rozwin?ł si? od pocz?tkow XV wieku, w szczegolno?ci na Uniwersytecie Paryskim , a zwłaszcza po soborach w Konstancji (1414) i Bazylei (1431) ( Pragmatique Sanction de Bourges ). Zaaprobowany przez kler francuski na synodzie w Bourges w 1438. Propagowany m.in. przez Piotra Pithou .

W 1516 roku, na mocy konkordatu zawartego mi?dzy krolem Franciszkiem I a papie?em Leonem X , krolowie francuscy uzyskali prawo obsadzania biskupstw oraz wy?szych stanowisk ko?cielnych. W 1682 r. pod naciskiem Ludwika XIV , uchwalono tzw. artykuły gallika?skie ^[2] , głosz?ce m.in. niezale?no?? krolow francuskich od papie?a, wy?szo?? soboru nad papie?em, zale?no?? jego władzy od prawa ko?cielnego i zale?no?? jego nieomylno?ci od zgody całego Ko?cioła. W roku 1690 papie? Aleksander VIII ogłosił o?wiadczenie uznaj?ce artykuły gallika?skie za ? ipso jure nieistniej?ce, niewa?ne, niemaj?ce skutkow, pozbawione mocy od pocz?tku i na zawsze pozbawione jakiegokolwiek skutku prawnego; nikt nie jest wobec nich zobowi?zany, nawet je?li zwi?zany jest przysi?g?” ^[3] .

Gallikanizm znalazł poparcie jansenistow , a nast?pnie cz??ci przywodcow Rewolucji francuskiej ^{[ potrzebny przypis ]} . Do zasad gallikanizmu nawi?zywał Napoleon I w ogłoszonych artykułach organicznych , uzale?niaj?c Ko?cioł od pa?stwa. Formalne przeprowadzenie rozdziału Ko?cioła od pa?stwa we Francji w 1905 r. pomniejszyło znaczenie doktryny.

W?rod zasad gallikanizmu wymienia si? nast?puj?ce:

• krol obsadza stanowiska biskupow i opatow;
• krol opiekuje si? klerem francuskim i go kontroluje;
• władze ko?cielne nie mog? wydawa? zarz?dze? w sprawach ?wieckich;
• maj?tki ko?cielne s? własno?ci? krola, oddan? Ko?ciołowi w u?ytkowanie;
• zakony istniej? na podstawie przywileju krolewskiego, ktory mo?e zosta? odwołany;
• krol ma prawo do zatwierdzania bulli papieskich;
• kler francuski mo?e si? komunikowa? z papie?em za po?rednictwem krola.

Zało?enie mowi?ce o braku własno?ci maj?tkow Ko?cioła zostało potem wykorzystane przez władze rewolucyjnej Francji, ktora skonfiskowała maj?tki Ko?cioła katolickiego.

Nazw? gallikanizm ukuto w XIX w. na okre?lenie kompleksu tendencji o charakterze teologicznym i politycznym, d???cych do zachowania swoistych tradycji liturgicznych oraz autonomii Ko?cioła francuskiego w stosunku do władzy Stolicy Apostolskiej .

Mo?na wi?c wyro?ni? gallikanizm o charakterze ko?cielnym, wywodz?cy si? z pr?dow soborowych i gallikanizm o obliczu politycznym. Ten ostatni okre?la si? jako tendencj? do umacniania kontroli władzy ?wieckiej nad obszarem spraw zwi?zanych z ?yciem Ko?cioła.

Gallikanizm spotkał si? z oporem ze Stolicy Apostolskiej i ze strony pr?dow w łonie francuskiego katolicyzmu , ktore akcentowały posłusze?stwo wobec Stolicy Piotrowej. Ostatecznie gallikanizm upadł wraz z orzeczeniem Soboru Watyka?skiego I o nieomylno?ci papie?a w sprawach wiary i moralno?ci.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• ultramontanizm

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Wojciech Sadło? SAC, ?Gallikanizm. Rzecz o swobodach Ko?cioła francuskiego” [dost?p 2021-08-11].