Fryderyk Jozef Moszy?ski

Fryderyk Jozef Moszy?ski
	Fryderyk Jozef Jan Kanty Moszy?ski
	; Fryderyk Jozef Moszy?ski na obrazie Jozefa Grassiego
	; Nał?cz
Rodzina	Moszy?scy herbu Nał?cz
Data urodzenia	1738
Data ?mierci	1817
Ojciec	Jan Kanty Moszy?ski
Matka	Fryderyka Augusta z Coselow
?ona	Salomea z Rzyszczewskich ; Barbara z Rudzie?skich
Dzieci	Bezdzietny
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fryderyk Jozef Jan Kanty Moszy?ski herbu Nał?cz (ur. 14 marca 1738 roku w Dre?nie , zm. 21 stycznia 1817 roku w Kijowie ) ? generał lejtnant wojsk koronnych od 1773 roku ^[1], referendarz wielki litewski od 1773 roku, sekretarz wielki litewski , marszałek wielki koronny w latach (1793?1795), generał-major wojsk polskich od 1768 roku, wicekomendant Szkoły Rycerskiej w latach 1768?1793 ^[2], w 1771 roku mianowany obo?nym wielkim litewskim ^[3], starosta nowokorczy?ski w 1771 roku ^[4], starosta lipnicki w 1765 roku ^[5].

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Syn Jana Kantego i Fryderyki Augusty , nie?lubnej corki Augusta II Mocnego i hrabiny Cosel . Brat Augusta Fryderyka Moszy?skiego . Urodził si? po ?mierci ojca. Był wnukiem naturalnym Augusta II Mocnego i hrabiny Cosel . Kształcił si? w Saksonii . Robił szybkie post?py w nauce, znał j?zyki obce, grał na instrumentach, ?piewał i zapami?tale ta?cował . Działalno?? publiczn? rozpocz?ł od krolewskiej nominacji na stopie? pułkownika w regimencie piechoty saskiej ^[6]. W wieku nieco ponad 16 lat, 16 listopada 1754, został pułkownikiem wojsk koronnych i otrzymał od krola-wuja Stanisława Augusta starostwo wobolnickie w ziemi upickiej na Litwie. Został starost? grodowym nowokorczy?skim 22 maja 1762 roku. Na obj?ciu starostwa był biskup krakowski Kajetan Ignacy Sołtyk , ktory po uroczysto?ci spłyn?ł Wisł? do Warszawy . W tym samym roku został po raz pierwszy posłem na sejm z ziemi sandomierskiej . Bogacił si? bardzo szybko, odkupił od Stanisława Wybranowskiego, chor??ego lubelskiego, starostwo lipnickie , a tak?e otrzymał od krola ekspektatyw? (nadziej?) na dwa wojtostwa w ziemi sochaczewskiej ^[6]. Komisarz z rycerstwa Komisji Skarbowej Koronnej w 1769 roku ^[7], w ktorej zasiadał do 1778. Byli wraz z Antonim Tyzenhauzem ? podskarbim nadwornym litewskim najwa?niejszymi doradcami finansowymi krola. Od 1768 był w stopniu podporucznika podkomendantem korpusu kadetow, komendantem korpusu był Adam Kazimierz Czartoryski w stopniu porucznika. Dofinansował Szkoł? Rycersk? z własnych funduszy (191 774 zł polskich). W zał?czniku do depeszy z 2 pa?dziernika 1767 roku do prezydenta Kolegium Spraw Zagranicznych Imperium Rosyjskiego Nikity Panina , poseł rosyjski Nikołaj Repnin okre?lił go jako posła wła?ciwego dla realizacji rosyjskich planow na sejmie 1767 roku za ktorego odpowiada krol , poseł wojewodztwa sandomierskiego na sejm 1767 roku ^[8]. Otrzymał Order ?wi?tego Stanisława w 1770 i został mianowany przez krola obo?nym wielkim litewskim , a niedługo potem referendarzem wielkim litewskim . W zwi?zku z t? funkcj? brał udział w posiedzeniach sejmu, pocz?wszy od sejmu 1776 roku ( mokronowskiego ). W 1771 odznaczony Orderem Orła Białego ^[9]. W 1778 został ponownie posłem, a sejm wybrał go do Departamentu Skarbu Rady Nieustaj?cej . Członek Departamentu Interesow Cudzoziemskich Rady Nieustaj?cej w 1779 roku ^[10]. Krol 27 maja 1781 mianował Moszy?skiego ?wieckim sekretarzem wielkim litewskim . W 1787 został plenipotentem maj?tkowym w Rzeczypospolitej ksi?cia Grigorija Potiomkina . Poseł wojewodztwa bracławskiego na Sejm Czteroletni w 1788 roku ^[11]. We wrze?niu 1789 roku wszedł w skład Deputacji do Formy Rz?du , powołanej przez Sejm Czteroletni dla okre?lenia ustroju Rzeczypospolitej ^[12]. Zasłyn?ł jako wytrawny znawca spraw ekonomicznych, rozwijał w tym kierunku po?yteczn? działalno??, zwłaszcza na Sejmie Czteroletnim, gdzie układał statystyk? skarbow? oraz projekty ekonomicznego d?wigni?cia kraju. Był autorem konstytucji sejmowej Lustracja dymow i podanie ludno?ci , wprowadzaj?cej pierwszy w historii Polski spis powszechny . W 1792 przyst?pił do konfederacji targowickiej , był konsyliarzem konfederacji generalnej koronnej ^[13]. W tym te? roku był rownie? delegowany przez konfederacj? targowick? do zasiadania w Departamencie Interesow Cudzoziemskich Rady Nieustaj?cej ^[14]. Na sejmie grodzie?skim , po zło?eniu urz?du przez Mniszcha , został marszałkiem wielkim koronnym . Był członkiem konfederacji grodzie?skiej 1793 roku ^[15]. W 1793 roku wszedł do komisji sejmowej badaj?cej spraw? nagłego upadku bankow w Rzeczypospolitej . Został członkiem nowej Rady Nieustaj?cej jako zwierzchnik policji i Prezesem Kommisyi Ekonomicznej Krola Jegomo?ci . Powszechnie znienawidzonego Moszy?skiego w czasie insurekcji ko?ciuszkowskiej 28 czerwca 1794 rozjuszony tłum warszawski chciał powiesi?. Uratował głow? dzi?ki interwencji Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego . Na staro?? osiadł w swoich dobrach woły?skich , korzystał z milionowego maj?tku, posługiwał si? tytułem wył?cznie honorowym Rzeczywisty Radca Tajny Cesarstwa ^[6].

Był dwukrotnie ?onaty: z Salome?, cork? Adama Rzyszczewskiego ? kasztelana lubaczowskiego i z Barbar? Rudzie?sk? ? cork? starosty ch?ci?skiego Michała, zmarł bezpotomnie.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Henryk P. Kosk , Generalicja polska, t. II, Pruszkow 2001, s. 45.
↑ Jarosław Gda?ski, Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Kamil Stepan, Wojsko Koronne. Formacje Targowicy, szkolnictwo wojskowe. Varia, Uzupełnienia, Krakow 2003 , 67.
↑ Urz?dnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Ksi?stwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba , Kornik 1994, s. 103.
↑ Płata Woyska Y Chleb Zasłuzonych : To Iest Taryffy, Kwart, Hyberny, Pogłownego, Łanowego, Y inne przydatki dla wygody y ciekawo?ci publiczney. Zebrane, y Do Druku Podane, 1771, s. 10.
↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565?1795 Materiały ?rodłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 79.
↑ ^a ^b ^c Julian Bartoszewicz: Znakomici m??owie Polscy w XVIII w., t. II . Petersburg: B.M. Wolffa, 1856, s. 117?198.
↑ Antoni Soza?ski, Imienne spisy osob duchownych, ?wieckich i wojskowych, ktore w pierwszych o?miu latach panowania krola Stanisława Poniatowskiego od 1764?1772 r. w rz?dzie lub przy administracyi Rzeczypospolitej udział brały [...]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Krakow 1866, s. 10.
↑ Носов Б. В. Установление российского господства в Речи Посполитой. 1756?1768 гг. Moskwa, 2004, s. 663.
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 210-211.
↑ KALENDARZ polityczny dla Krolestwa Polskiego y Wielkiego Xi?stwa Litewskiego na rok pa?ski 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Ksi?garza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s]
↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 332.
↑ Volumina Legum , t. IX, Krakow 1889, s. 107?108.
↑ Dariusz Rolnik, Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 ? stycze? 1793), Katowice 2000, s. 162.
↑ Korrespondent Warszawski Donosz?cy Wiadomo?ci Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 63, s. 579.
↑ Volumina Legum, t. X, Pozna? 1952, s. 54.

Literatura [ edytuj | edytuj kod ]

Piotr Bili?ski , Moszy?scy. Studium z dziejow łoniowskiej linii rodu w XIX w. , wyd. Biblioteka Jagiello?ska, Krakow 2006, ISBN 978-83-921946-4-4
Andrzej Zahorski i Małgorzata Złomska : Moszy?ski Fryderyk Jozef Jan Kanty. W: Polski Słownik Biograficzny . T. XXI?/1, zeszyt 92. Wrocław ? Warszawa ? Krakow ? Gda?sk: Zakład Narodowy Imienia Ossoli?skich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1977, s. 112?117.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Dzieła Fryderyka Jozefa Moszy?skiego w bibliotece Polona

[1] Henryk P. Kosk , Generalicja polska, t. II, Pruszkow 2001, s. 45.

[2] Jarosław Gda?ski, Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Kamil Stepan, Wojsko Koronne. Formacje Targowicy, szkolnictwo wojskowe. Varia, Uzupełnienia, Krakow 2003 , 67.

[3] Urz?dnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Ksi?stwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba , Kornik 1994, s. 103.

[4] Płata Woyska Y Chleb Zasłuzonych : To Iest Taryffy, Kwart, Hyberny, Pogłownego, Łanowego, Y inne przydatki dla wygody y ciekawo?ci publiczney. Zebrane, y Do Druku Podane, 1771, s. 10.

[5] Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565?1795 Materiały ?rodłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 79.

[m3-6] Julian Bartoszewicz: Znakomici m??owie Polscy w XVIII w., t. II . Petersburg: B.M. Wolffa, 1856, s. 117?198.

[7] Antoni Soza?ski, Imienne spisy osob duchownych, ?wieckich i wojskowych, ktore w pierwszych o?miu latach panowania krola Stanisława Poniatowskiego od 1764?1772 r. w rz?dzie lub przy administracyi Rzeczypospolitej udział brały [...]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Krakow 1866, s. 10.

[8] Носов Б. В. Установление российского господства в Речи Посполитой. 1756?1768 гг. Moskwa, 2004, s. 663.

[9] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 210-211.

[10] KALENDARZ polityczny dla Krolestwa Polskiego y Wielkiego Xi?stwa Litewskiego na rok pa?ski 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Ksi?garza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s]

[11] Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 332.

[12] Volumina Legum , t. IX, Krakow 1889, s. 107?108.

[13] Dariusz Rolnik, Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 ? stycze? 1793), Katowice 2000, s. 162.

[14] Korrespondent Warszawski Donosz?cy Wiadomo?ci Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 63, s. 579.

[15] Volumina Legum, t. X, Pozna? 1952, s. 54.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]