Fritz Lang

Fritz Lang (1969)
Prawdziwe imi? i nazwisko	Friedrich Christian Anton Lang
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1890 Wiede?
Data i miejsce ?mierci	2 sierpnia 1976 Beverly Hills
Zawod	re?yser , scenarzysta , producent
Wspołmał?onek	Lisa Rosenthal (1919?1921; jej ?mier?) Thea von Harbou (1922?1933; rozwod) Lily Latte (1971?1976; jego ?mier?)
Lata aktywno?ci	1916?1963
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Fritz Lang (wła?c. Friedrich Christian Anton Lang ; ur. 5 grudnia 1890 w Wiedniu , zm. 2 sierpnia 1976 w Beverly Hills ) ? niemiecki re?yser , scenarzysta i producent filmowy pochodzenia austriacko - ?ydowskiego . Czołowy tworca niemieckiego ekspresjonizmu w filmie okresu mi?dzywojennego.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Studiował architektur? w wiede?skiej Wy?szej Szkole Technicznej , a nast?pnie malarstwo na Akademii Sztuk Graficznych w Wiedniu i w Pa?stwowej Szkole Sztuki Stosowanej w Monachium .

Był oficerem rezerwy piechoty cesarskiej i krolewskiej Armii . Na stopie? podporucznika został mianowany ze starsze?stwem z 1 stycznia 1913, a na stopie? porucznika ze starsze?stwem z 1 wrze?nia 1915. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 81 , ktory w czasie pokoju stacjonował w Igławie ^{[1] [2]} . W czasie I wojny ?wiatowej walczył na froncie włoskim. Został czterokrotnie ranny i siedmiokrotnie odznaczony.

Po wojnie zajmował si? pisaniem scenariuszy i udzielał si? jako aktor kabaretowy do momentu, kiedy w 1920 odkrył go Erich Pommer i zaprosił do wspołpracy w Niemczech.

Lang uwa?any jest za klasyka niemieckiego filmu niemego . Do historii kina przeszedł przede wszystkim dzi?ki Metropolis z 1926. W 1932 na ekrany wszedł Testament dr. Mabuse na podstawie wspolnego scenariusza Langa oraz jego ?ony Thei von Harbou . W niedługim czasie film został wycofany z rozpowszechniania przez nazistow , poniewa? odczytano go jako krytyk? pa?stwa totalitarnego. Pomimo tego Joseph Goebbels zło?ył Langowi propozycj? pracy w kinematografii Trzeciej Rzeszy z pomini?ciem faktu, ?e (zgodnie z terminologi? nazistowsk?) re?yser był poł- ?ydem . Z propozycji nie skorzystał i wkrotce opu?cił Niemcy, wyje?d?aj?c przez Francj? do Hollywood . W USA w 1934 r. zało?ył wytworni? filmow? i zacz?ł kr?ci? filmy.

W Ameryce mieszkał i pracował do 1956, kiedy to zdecydował si? na powrot do Niemiec (RFN). Jego powojenna tworczo?? to głownie westerny , filmy gangsterskie i kryminalne . W powojennych dziełach starał si? powroci? do ?wietno?ci niemieckiego ekspresjonizmu lat dwudziestych.

Przewodniczył jury konkursu głownego na 17. MFF w Cannes (1964).

Poza re?yseri? i pisaniem scenariuszy zdarzały mu si? tak?e wyst?py aktorskie, m.in. w filmie Pogarda (1963) Jeana-Luca Godarda , w ktorym zagrał samego siebie.

Filmografia [ edytuj | edytuj kod ]

• 1919: Paj?ki, cz. 1: Złote jezioro (Die Spinnen, 1. Teil: Der Goldene See)
• 1919: Metys (Halbblut)
• 1919: Pan miło?ci (Der Herr der Liebe)
• 1919: D?uma we Florencji (Die Pest in Florenz)
• 1919: Harakiri
• 1920: W?druj?cy obraz (Das Wandernde Bild)
• 1920: Paj?ki, cz. 2: Brylantowy statek (Die Spinnen, 2. Teil: Das Brillantenschiff)
• 1921: Walcz?ce serca (Vier um die Frau)
• 1921: Zm?czona ?mier? (Der mude Tod)
• 1922: Doktor Mabuse (Dr. Mabuse, der Spieler ? Ein Bild der Zeit)
• 1924: Nibelungi: ?mier? Zygfryda (Die Nibelungen: Siegfried)
• 1924: Nibelungi: Zemsta Krymhildy (Die Nibelungen: Kriemhilds Rache)
• 1927: Metropolis
• 1928: Szpiedzy (Spione)
• 1929: Kobieta na Ksi??ycu (Die Frau im Mond)
• 1931: M ? Morderca (M)
• 1933: Testament doktora Mabuse (Das Testament des Dr. Mabuse)
• 1934: Człowiek jest grzeszny (Liliom)
• 1936: Jestem niewinny (Fury)
• 1937: Tylko raz ?yjemy (You Only Live Once)
• 1938: Ten, ktorego ukochałam (You and Me)
• 1940: Powrot Franka Jamesa (The Return of Frank James)
• 1941: Napad na Western Union (Western Union)
• 1941: Potwierd? albo zaprzecz (Confirm or Deny)
• 1941: Polowanie na człowieka (Man Hunt)
• 1942: Nocny przypływ (Moontide)
• 1943: Kaci tak?e umieraj? (Hangmen Also Die)
• 1944: Ministerstwo strachu (Ministry of Fear)
• 1944: Kobieta w oknie (The Woman in the Window)
• 1945: Szkarłatna ulica (Scarlet Street)
• 1946: W tajnej misji (Cloak and Dagger)
• 1948: U progu tajemnicy (Secret Beyond the Door)
• 1950: Dom nad rzek? (House by the River)
• 1950: Ameryka?ska partyzantka na Filipinach (American Guerrilla in the Philippines)
• 1952: Ranczo złoczy?cow (Rancho Notorious)
• 1952: Na kraw?dzi (Clash by Night)
• 1953: Bannion (The Big Heat)
• 1953: Bł?kitna gardenia (The Blue Gardenia)
• 1954: Bestia ludzka (Human Desire)
• 1955: Ksi??ycowa flotylla (Moonfleet)
• 1956: Gdy miasto ?pi (While the City Sleeps)
• 1956: Ponad wszelk? w?tpliwo?? (Beyond a Reasonable Doubt)
• 1959: Tygrys z Esznapuru (Die Tiger von Eschnapur)
• 1959: Indyjski grobowiec (Das Indische Grabmal)
• 1960: Tysi?c oczu doktora Mabuse (Die Tausend Augen des Dr. Mabuse)
• 1960: Journey to the Lost City

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

W czasie słu?by w c. i k. Armii otrzymał:

• Signum Laudis Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wst??ce Krzy?a Zasługi Wojskowej,
• Signum Laudis Br?zowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wst??ce Krzy?a Zasługi Wojskowej,
• Krzy? Wojskowy Karola ^[3] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Schematismus fur das k.u.k. Heer und fur die k.u.k. Kriegsmarine fur 1914 . Wiede?: Nadworna i Pa?stwowa Drukarnia, luty 1914. ( niem. ) .
• Ranglisten des kaiserlichen und koniglichen Heeres 1918 . Wiede?: Nadworna i Pa?stwowa Drukarnia, 1918. ( niem. ) .
• Fritz Lang w bazie Filmweb
• Fritz Lang w bazie IMDb ( ang. )
• Fritz Lang w bazie Notable Names Database ( ang. )

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Propaganda i sztuka
• artykuł o Langu na stronie Directors Guild of America