Franciszek I Sforza

Franciszek I Sforza
	ksi??? Mediolanu
Okres	od 25 marca 1450 ; do 8 marca 1466
Poprzednik	Republika Ambrozja?ska
Nast?pca	Galeazzo Maria Sforza
	Dane biograficzne
Dynastia	Sforzowie
Data urodzenia	23 lipca 1401
Data ?mierci	8 marca 1466
Ojciec	Muzio Attendolo Sforza
Matka	Lucia Torsano
?ona	Bianka Maria Visconti
Dzieci	Galeazzo Maria , Hipolita Maria , Filip Maria, Sforza Maria, Ludwik , El?bieta Maria, Ascanio , Oktawian Maria
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek I Sforza , Francesco I Sforza (ur. 23 lipca 1401 , zm. 8 marca 1466 ) ? ksi??? Mediolanu w latach 1450-1466, pierwszy władca z dynastii Sforzow , gonfaloniere papieski ^[1].

Był jednym z siedmiu nie?lubnych dzieci Muzia Attendolo Sforzy , zało?yciela rodziny Sforzow i Lucii Torsano. Podobnie jak ojciec w pocz?tkach kariery był kondotierem . Drog? maria?y doszedł do znaczenia i bogactwa.

Władza [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 1427 Francesco Sforza zaofiarował usługi kondotierskie ostatniemu przedstawicielowi panuj?cej w Mediolanie rodziny Viscontich , Filippowi Marii Viscontiemu. Ksi?stwo Mediolanu znajdowało si? wowczas w sytuacji zagro?enia ze strony Republiki Weneckiej , Pa?stwa Ko?cielnego i Florencji . Spraw? komplikował brak m?skiego potomka, ktory mogłby obj?? panowanie w obr?bie dotychczasowego rodu. Francesco wykorzystał fakt ci?głych kl?sk Viscontiego i w obliczu bezpo?redniego zagro?enia Mediolanu oznajmił gotowo?? obrony miasta, pod warunkiem oddania mu za ?on? corki ksi?cia Mediolanu ? Bianki Marii ^[2].

?lub per procura odbył si? w roku 1431 , z zastrze?eniem, ?e mał?e?stwo zostanie skonsumowane, dopiero gdy mał?onka przyjmie atencj? m??a. Gdy stosunki Viscontiego z s?siadami zacz?ły układa? si? pomy?lniej, Sforza został usuni?ty z miasta w 1433 roku. Wst?pił wtedy na słu?b? Wenecjan i zaatakował Ksi?stwo Mediolanu. Przestraszony Visconti zgodził si? w roku 1441 na konsumpcj? mał?e?stwa ^[3].

Potomstwo [ edytuj | edytuj kod ]

Franciszek i Bianka Maria mieli o?mioro dzieci:

Galeazza Mari? ( 1444 - 1476 ), ksi?cia Mediolanu
Hippolit? Mari? ( 1446 - 1488 ), ?on? Alfonsa II , krola Neapolu
Filipa Mari? ( 1445 - 1492 ), hrabiego Korsyki i Pawii
Sforz? Mari? ( 1449 - 1479 ), ksi?cia Bari
Ludwika, nazywanego il Moro ( 1452 - 1508 ), ksi?cia Mediolanu
El?biet? Mari? ( 1453 - 1472 ), ?on? Wilhelma VIII, markiza Montferrat
Ascanio Mari? ( 1455 - 1505 ), biskupa Pawii, Cremony i Pesaro
Oktawiana Mari? ( 1458 - 1477 ), hrabiego Lugano

Filippo Visconti zmarł w roku 1447 . W tym czasie Francesco Sforza przebywał w Marche . 14 sierpnia 1447 roku w Mediolanie proklamowano Republik? Ambrozja?sk? , jednak po pocz?tkowym poparciu, mediola?czycy szybko rozczarowali si? do tej formy ustroju. Spowodowały to: brak podstawowych ?rodkow utrzymania, nieudolne rz?dy, korupcja, ci?głe zamieszki. 23 lutego 1450 roku szlachta oficjalnie przekazała władz? nad Mediolanem Sforzy, ktory od dłu?szego czasu przebywał z wojskiem w pobli?u. 27 lutego Francesco wkroczył na czele swoich oddziałow do miasta ^[4].

Ksi?stwo [ edytuj | edytuj kod ]

W czasie szesnastoletniego panowania Sforza prowadził pokojow? polityk?. Jego rz?dy charakteryzował długotrwały pokoj i ci?gły wzrost dobrobytu. Jego czasowe zatargi, głownie z papie?em , nie prowadziły do konfliktow zbrojnych ^[4].

Kultura [ edytuj | edytuj kod ]

W zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie znajduje si? egzemplarz Sforziady , drukowanej ksi??ki z ko?ca XV po?wi?conej Franciszkowi, a zamowionej przez jego syna, Ludwika ^[5]. W dziele zamieszczona jest kolorowa miniatura autorstwa Giovanniego Pietro Birago, przedstawiaj?ca Franciszka ^[5].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Francesco Sforza , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2018-05-04] ( ang. ) .
↑ Unger 2008 ↓ , s. 86.
↑ Unger 2008 ↓ , s. 86?87.
↑ ^a ^b Unger 2008 ↓ , s. 87.
↑ ^a ^b Nad złoto dro?sze. Skarby Biblioteki Narodowej 2003 ↓ , rozdz. ?Sforziada”.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Kazimierz Chł?dowski: Dwor w Ferrarze . Warszawa: Pa?stwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie . Warszawa-Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. ISBN 83-01-03664-8 .
Miles J. Unger: Magnifico: The Brilliant Life and Violent Times of Lorenzo de’ Medici . New York: Simon&Schuster, 2008. ISBN 978-0-7432-5434-2 .
Nad złoto dro?sze. Skarby Biblioteki Narodowej (wersja elektroniczna) . Biblioteka Narodowa, Warszawa. ISBN 83-7009-433-3 .

[Encyclopaedia_Britannica-1] Francesco Sforza , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2018-05-04] ( ang. ) .

[CITEREFUnger200886-2] Unger 2008 ↓ , s. 86.

[CITEREFUnger200886–87-3] Unger 2008 ↓ , s. 86?87.

[CITEREFUnger200887-4] Unger 2008 ↓ , s. 87.

[CITEREFNad_złoto_droższe._Skarby_Biblioteki_Narodowej2003rozdz._„Sforziada”-5] Nad złoto dro?sze. Skarby Biblioteki Narodowej 2003 ↓ , rozdz. ?Sforziada”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Seniorowie Mediolanu	Pagano I della Torre (1197?1241) Pagano II della Torre (1247?1257) Manfredi Lancia (1253?1256) Martino della Torre (1257?1259) Oberto Pelavicino (1259?1264) Filippo della Torre (1263?1265) Napoleone della Torre (1265?1277) Ottone Visconti (1277?1294) Matteo I Visconti (1294?1302) Guido della Torre (1302?1311) Matteo I Visconti (1311?1322) Galeazzo I Visconti (1322?1327) Azzone Visconti (1329?1339) Luchino Visconti (1339?1349) Bernabo Visconti (1349?1385) Galeazzo II Visconti (1349?1378) Matteo II Visconti (1349?1355) Gian Galeazzo Visconti (1378?1395)
Ksi???ta Mediolanu i panowanie francuskie	Gian Galeazzo Visconti (1395?1402) Giovanni Maria Visconti (1402?1412) Filip Maria Visconti (1412?1447) Republika Ambrozja?ska (1447?1450) Franciszek I Sforza (1450?1466) Galeazzo Maria Sforza (1466?1476) Gian Galeazzo Sforza (1476?1494) Ludovico Sforza (1494?1499) Ludwik XII Walezjusz (1499?1500) Ludovico Sforza (1500) Ludwik XII Walezjusz (1500?1512) Maksymilian Sforza (1512?1515) Franciszek I Walezjusz (1515?1521) Franciszek II Sforza (1521?1535)
Panowanie hiszpa?skie	Karol V Habsburg (1535?1540) Filip II Habsburg (1540?1598) Filip III Habsburg (1598?1621) Filip IV Habsburg (1621?1665) Karol II Habsburg (1665?1700) Filip V Burbon (1700?1706)
Panowanie austriackie	Karol VI Habsburg (1706?1740) Maria Teresa Habsburg (1740?1780) Jozef II Habsburg (1780?1790) Leopold II Habsburg (1790?1792) Franciszek II Habsburg (1792?1797) Republika Cisalpi?ska (1797?1799) Franciszek II Habsburg (1799?1800)